Στον πρόεδρο της Κολομβίας, Χουάν Μανουέλ Σάντος, το Νόμπελ Ειρήνης 2016

Ο Χουάν Μανουέλ Σάντος πρωτοτάτησε στην υπογραφή της συμφωνίας ειρήνης ανάμεσα στην κυβέρνηση και τις Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας (FARC), η οποία σηματοδότησε και τον τερματισμό μιας ένοπλης σύρραξης που διήρκεσε πάνω από μισό αιώνα και είχε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια εκτοπισμένους.

Η απόφαση της Ακαδημίας να δώσει το Νόμπελ Ειρήνης στον Σάντος προκάλεσε έκπληξη, δεδομένου και του γεγονότος ότι οι Κολομβιανοί πολίτες απέρριψαν την ειρηνευτική συμφωνία στο δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής.

Στην ανακοίνωσή της για την απονομή του Νόμπελ, η Ακαδημία αναφέρεται στην ειρηνευτική πρωτοβουλία του Χουάν Μανουέλ Σάντος, σημειώνοντας ακόμη πως το "Όχι" των Κολομβιανών στη δημοψήφισμα, δεν ήταν "Όχι" στην Ειρήνη.

"Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος η ειρηνευτική διαδικασία να σταματήσει και ο εμφύλιος πόλεμος να αναζωπυρωθεί. Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι δύο πλευρές, με επικεφαλής τον πρόεδρο Σάντος και τον ηγέτη των ανταρτών FARC, Ροδρίγο Λοντόνιο, να συνεχίζουν να σέβονται την κατάπαυση του πυρός", ανέφερε η Επιτροπή.

Η Κάσι Κούλμαν Φάιβ ανακοινώνει τον νικητή του Νόμπελ Ειρήνης/Πηγή: NTB Scanpix/Heiko Junge/via Reuters

"Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ψηφισάντων είπε όχι στη συμφωνία ειρήνης, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η ειρηνευτική διαδικασία είναι νεκρή", ανέφερε η πρόεδρος της νορβηγικής επιτροπής Νόμπελ Κάσι Κούλμαν Φάιβ.

Ο Σάντος είναι ο πρώτος Λατινοαμερικανός που τιμάται με το Νόμπελ Ειρήνης, από το 1992 όταν το βραβείο είχε κερδίσει η Ριγκομπέτα Μεντσού, από τη Νικαράγουα, ενώ είναι ο δεύτερος Κολομβιανός στον οποίο θα απονεμηθεί το Νόμπελ, μετά τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες που είχε πάρει το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1982.

Το Νόμπελ Ειρήνης θα μπορούσε να βοηθήσει περαιτέρω την ειρηνευτική διαδικασία, φέρεται να είπε ο Χουάν Μανουέλ Σάντος μόλις έγινε γνωστό ότι εκείνος είναι ο φετινός νικητής. Ο πρόεδρος της Κολομβίας ήταν ιδιαίτερα συγκινημένος, όπως τόνισε ο γραμματέας της Νορβηγικής Ακαδημίας Νόμπελ, Olav Njoelstad που είχε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του, προσθέτοντας πως ένιωθε ιδιαίτερα ευγνώμων για την τιμή και χαρακτήρισε ανεκτίμητης αξίας το βραβείο για την ειρηνευτική διαδικασία στην Κολομβία.

Το τηλεφώνημα με το οποίο του ανακοινώθηκε ότι κέρδισε το Νόμπελ

Ο Κολομβιανός πρόεδρος εκτίμησε ότι η ειρήνη είναι «πολύ, πολύ κοντά» για τη χώρα του, παρά το γεγονός ότι οι συμπατριώτες του απέρριψαν μόλις την προηγούμενη Κυριακή την συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ της κυβέρνησης και των μαρξιστών ανταρτών FARC. «Είμαστε πολύ, πολύ κοντά στην επίτευξη της ειρήνης», δήλωσε ο Σάντος, όπως αναφέρεται στον επίσημο λογαριασμό του Ιδρύματος Νόμπελ.

Ο Σάντος πρόσθεσε ότι τιμήθηκε με το βραβείο «στο όνομα (...) του λαού της Κολομβίας που έχει υποφέρει τόσο από αυτό τον πόλεμο» και εκτίμησε ότι το βραβείο είναι «μια μεγάλη παρότρυνση» για να επιτευχθεί η ειρήνευση.

Το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης συνοδεύεται και απόχρηματικό έπαθλο 8 εκατομμυρίων Σουηδικών κορωνών(930.000 δολάρια) και η τελετή απονομής του θα γίνει στις 10 Δεκεμβρίου στο Όσλο.

Η συμφωνία μετά από 52 χρόνια εμφυλίου

Ο πρόεδρος της Κολομβίας και ο ηγέτης των ανταρτών, Τιμοσένκο/Πηγή:REUTERS/John Vizcaino/File Photo

Στον εσωτερικό πόλεμο της Κολομβίας, τον παλαιότερο στη Λατινική Αμερική, ενεπλάκησαν με την πάροδο των δεκαετιών ακροαριστερές ανταρτικές οργανώσεις, ακροδεξιοί παραστρατιωτικοί και o στρατός. Περισσότεροι από 260.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, 45.000 είναι οι αγνοούμενοι και 6,9 εκατομμύρια οι εκτοπισμένοι.

Η ειρηνευτική συμφωνία, περίπλοκη και τεχνική, προβλέπει, τον αφοπλισμό περίπου 7.000 μαχητών των ανταρτών και τη μετατροπή του κινήματος σε πολιτικό κόμμα.

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε υπό την αιγίδα της Κούβας και της Νορβηγίας, εγγυητριών χωρών, της Βενεζουέλας και της Χιλής, χωρών που στηρίζουν την ειρηνευτική διαδικασία και με την υποστήριξη του ΟΗΕ, των ΗΠΑ και του πάπα Φραγκίσκου, περιλαμβάνει έξι σημεία:

Τερματισμός των συγκρούσεων

Στις 29 Αυγούστου στις 00.00 τοπική ώρα (08.00 ώρα Ελλάδας) τέθηκε σε ισχύ η πρώτη διμερής και οριστική κατάπαυση του πυρός. Η εκεχειρία θα επαληθευθεί από έναν τριμερή μηχανισμό στον οποίο μετέχουν η κυβέρνηση, οι αντάρτες FARC και μια αποστολή του ΟΗΕ.

Το τέλος των εχθροπραξιών περιλαμβάνει τον αφοπλισμό μαχητών ανταρτών υπό τον έλεγχο του ΟΗΕ, εγγυήσεις ασφαλείας για τους πρώην αντάρτες μαχητές και δέσμευση της κυβέρνησης να καταπολεμήσει ένοπλες παραστρατιωτικές συμμορίες που ενδεχομένως θα επιχειρήσουν να πάρουν τον έλεγχο προπυργίων των FARC.

Συνολικά 23 περιοχές ασφαλείας και οκτώ στρατόπεδα θα δημιουργηθούν για την αποστράτευση των guerilleros. Θα πρέπει να βγουν από εκεί, χωρίς όπλα, το αργότερο 180 ημέρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας.

Αποζημιώσεις στα θύματα

Τον Δεκέμβριο 2015, οι δύο πλευρές ανακοίνωσαν τη μία από τις περίπλοκες επιμέρους συμφωνίες με θέμα την αποζημίωση των θυμάτων των Farc και την τιμωρία των υπευθύνων για σοβαρά εγκλήματα.

Στο πλαίσιο αυτό, θα συγκροτηθούν ειδικά δικαστήρια που θα δικάσουν τους αντάρτες και τους κρατικούς πράκτορες που έχουν εμπλακεί σε εγκλήματα που συνδέονται με τη σύρραξη. Συνολικά, 48 δικαστές - ανάμεσά τους 10 αλλοδαποί- θα δικάσουν τα άτομα που εμπλέκονται σε σοβαρά εγκλήματα όπως απαγωγές, βιασμοί, αναγκαστικοί εκτοπισμοί ή στρατολόγηση ανηλίκων.

Οσοι θα ομολογήσουν τα εγκλήματά τους θα μπορούν να αποφύγουν τη φυλάκιση και να εκτίσουν εναλλακτικές ποινές. Σε αντίθετη περίπτωση, θα αντιμετωπίσουν ποινές φυλάκισης 8 έως 20 ετών.

Ωστόσο, η μεγάλη πλειοψηφία των ανταρτών θα τύχει αμνηστίας.

Εμπόριο ναρκωτικών

Από τα δεκαετία του ΄80, το εμπόριο ναρκωτικών τροφοδότησε και επιδείνωσε τη σύρραξη. Τον Μάιο 2014, οι Farc κατέληξαν σε συμφωνία με την κυβέρνηση του προέδρου Χουάν Μανουέλ Σάντος για τον τερματισμό των παράνομων κακλλιεργειών στις ζώνες που τελούσαν υπό τον έλεγχό τους.

Προβλέπεται ότι οι αρχές της Κολομβίας θα συνεχίσουν τον αγώνα κατά του εμπορίου ναρκωτικών, αλλά θα προτείνουν εναλλακτικές πηγές εισοδήματος για τους χωρικούς, καθώς και την εφαρμογή προγράμματος δημόσιας υγείας.

Πολιτική χωρίς όπλα

Οι Farc θα καταθέσουν τα όπλα για να μετατραπούν σε πολιτικό κόμμα. Η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να διαθέσει στις Farc , κατά τρόπο άμεσο και προσωρινό, έδρες στο Κονγκρέσο. Θα συγκροτηθούν ειδικές εκλογικές περιφέρειες στις ζώνες που έχουν πληγεί ιδιαιτέρως απο τη σύρραξη, όπου υποψήφιοι που θα προέρχονται από μη παραδοσιακά κόμματα θα μπορούν να εκλεγούν.

Οι εκπρόσωποι των Farc θα απολαμβάνουν ειδικών εγγυήσεων ασφαλείας για να αποφευχθεί η επανάληψη των αιματηρών επεισοδίων του τέλους της δεκαετίας του '80, όταν 3.000 μέλη της Πατριωτικής Ενωσης , της πολιτικής βιτρίνας των Farc, δολοφονήθηκαν κατά τη διάρκεια προηγούμενης ειρηνευτικής απόπειρας.

Αγροτική μεταρρύθμιση

Η υπεράσπιση των φτωχών αγροτών και των θυμάτων της βίας του Κράτους και των μεγάλων γαιοκτημόνων αποτελούν τις ρίζες της δημιουργίας του ανταρτικού κινήματος το 1964.

Τον Μάιο 2013, οι Farc έφθασαν σε συμφωνία με την κυβέρνηση η οποία προβλέπει το μοίρασμα εδαφών, την πρόσβαση σε πιστώσεις και την εγκατάσταση βασικών υπηρεσιών στις ζώνες της σύρραξης. Επενδύσεις ύψους εκατομμυρίων δολαρίων θα είναι αναγκαίες για τη χρηματοδότηση αυτού του τμήματος της συμφωνίας.