Τι είναι το «ψηφιακό ευρώ» και πώς θα λειτουργήσει

Στις 26 Οκτωβρίου, η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ και το ΔΣ της κεντρικής τράπεζας θα βρίσκονται στην Αθήνα για την – εκτός Φρανκφούρτης - ετήσια συνεδρίαση και οι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως στην επίσκεψη αυτή θα γίνει και η παρουσίαση των σχεδίων της για το ψηφιακό νόμισμα της ΕΕ.

Στόχος της ΕΚΤ είναι να δημιουργήσει ένα ψηφιακό νόμισμα που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες των ηλεκτρονικών συναλλαγών, με ασφάλεια και σε προστατευμένο περιβάλλον ρυθμισμένης αγοράς «απαντώντας» με αυτό τον τρόπο στην αυξανόμενη χρήση των κρυπτονομισμάτων, τα οποία λόγω της έλλειψης ρυθμίσεων ενδέχεται να εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για τους καταναλωτές.

Μάλιστα, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, έχει επισημάνει σχετικά πως «τα κρυπτονομίσματα είναι κερδοσκοπικά προϊόντα χωρίς καμιά απολύτως κοινωνική ή συναλλακτική χρησιμότητα», προσθέτοντας ότι «μέσω των αλγορίθμων που χρησιμοποιούνται για να γίνονται οι απαιτούμενες για τη λειτουργία τους ταυτοποιήσεις, καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας, σε αντίθεση με τις προσπάθειες όλων των κρατών και κυβερνήσεων σήμερα για εξοικονόμηση ενέργειας».

Σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα, «τα ψηφιακά νομίσματα που ετοιμάζουν οι κεντρικές τράπεζες λειτουργούν τελείως διαφορετικά, ενώ ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες» και αυτό διότι συνδυάζουν την αποδοτικότητα ενός ηλεκτρονικού μέσου πληρωμών με την ασφάλεια του χρήματος μιας κεντρικής τράπεζας.

Τι είναι το ψηφιακό ευρώ

Πρόκειται για μια ψηφιακή εκδοχή του φυσικού νομίσματός που χρησιμοποιούν όλοι, το οποίο «θα είναι» ένα συμπλήρωμα των μετρητών, όχι μια αντικατάσταση του, εφόσον ο σχεδιασμός του προχωρήσει και φτάσει στο στάδιο της εφαρμογής.

Σύμφωνα με την ΕΚΤ, «το ψηφιακό ευρώ θα ήταν ένα ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει οποιοσδήποτε στη ζώνη του ευρώ. Θα ήταν ασφαλές και εύχρηστο, όπως είναι σήμερα τα μετρητά» και οι πολίτες ενδεχομένως να χρησιμοποιούν μια κάρτα ή μια ψηφιακή εφαρμογή για να πραγματοποιήσουν συναλλαγές με αυτό.

Το ψηφιακό ευρώ θα αποτελεί μια ψηφιακή μορφή χρήματος κεντρικής τράπεζας για λιανική χρήση, πέραν των μετρητών και ως δημόσιο χρήμα, θα είναι εγγυημένο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).

Πώς θα λειτουργήσει

Πολίτες και επιχειρήσεις θα μπορούν να «φορτίζουν» το ψηφιακό τους «πορτοφόλι» τους με το ψηφιακό ευρώ με μια μεταφορά από τον προσωπικό τους τραπεζικό λογαριασμό και θα μπορούν, αν το επιθυμούν, να το χρησιμοποιούν για να πραγματοποιούν ηλεκτρονικές συναλλαγές, πληρωμές και αγορές. Μάλιστα, σε πρώτη φάση εξετάζεται το ενδεχόμενο να τεθεί ένα πλαφόν λίγων χιλιάδων ευρώ ανά χρήστη.

Πρακτικά, θα αποτελεί ένα ψηφιακό μέσο πληρωμής το οποίο θα είναι αποδεκτό από όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις στις χώρες της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών πληρωμών.

Ποιος θα είναι ο ρόλος του

Το ψηφιακό ευρώ θα μπορεί να συμπληρώνει τα μετρητά και τις καταθέσεις, να στηρίζει την καινοτομία και την ψηφιοποίηση της οικονομίας της ΕΕ, να αποτρέπει κινδύνους μη ρυθμιζόμενων λύσεων πληρωμών και να ενισχύει τον διεθνή ρόλο του ευρώ και τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ.

Παράλληλα, θα συμβάλλει στην οικονομική ένταξη, αυξάνοντας τις επιλογές, τον ανταγωνισμό και την προσβασιμότητα των ψηφιακών πληρωμών.

Σε τι διαφέρει από το ιδιωτικό χρήμα

Για να γίνει κατανοητή η έννοια του ψηφιακού ευρώ, είναι απαραίτητο να γίνει διάκριση μεταξύ χρήματος κεντρικής τράπεζας και ιδιωτικού χρήματος. Οι πιο απτές μορφές χρήματος κεντρικής τράπεζας είναι τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα που χρησιμοποιούνται για πληρωμές τοις μετρητοίς. Δεδομένου ότι εκδίδεται από κεντρική τράπεζα, το χρήμα κεντρικής τράπεζας εκφράζει τη νομισματική κυριαρχία μιας χώρας (ή ένωσης κρατών μελών, ή υποσυνόλου αυτών, όπως η ευρωζώνη), η οποία αποτελεί δημόσιο αγαθό και, ως εκ τούτου, αναφέρεται επίσης ως «δημόσιο χρήμα».

Το ιδιωτικό χρήμα, με τη σειρά του, δημιουργείται από τις εμπορικές τράπεζες. Οι τραπεζικές καταθέσεις πελατών ή εταιρειών λιανικής που επενδύονται σε τράπεζες ή τα δάνεια που χορηγούνται από αυτές εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή. Οι μεταφορές ιδιωτικού χρήματος περιλαμβάνουν πληρωμές με πιστωτική κάρτα ή μέσω διαδικτυακών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο αυτού του υβριδικού συστήματος, το ιδιωτικό χρήμα μπορεί να μετατραπεί σε δημόσιο χρήμα και αντιστρόφως.

Οι προτάσεις της Κομισιόν

Η «δέσμη μέτρων για το ενιαίο νόμισμα» που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φέτος το καλοκαίρι αποτελείται από δύο συμπληρωματικά νομοθετικά μέρη: ένα σχετικά με το νομικό πλαίσιο για την πιθανή εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ και ένα σχετικά με το καθεστώς νόμιμου χρήματος των «φυσικών» μετρητών σε ευρώ, δηλαδή τραπεζογραμματίων και κερμάτων.

Σύμφωνα με την πρόταση, το ψηφιακό ευρώ

• θα λειτουργεί σαν ψηφιακό πορτοφόλι, επιτρέποντας στους πολίτες και τις επιχειρήσεις να πληρώνουν με αυτό ανά πάσα στιγμή και οπουδήποτε στη ζώνη του ευρώ
• θα είναι διαθέσιμο παράλληλα με τα εθνικά και διεθνή ιδιωτικά μέσα πληρωμής, όπως κάρτες ή εφαρμογές
• θα είναι διαθέσιμο για πληρωμές μέσω αλλά και εκτός διαδικτύου
• θα διασφαλίζει υψηλό βαθμό προστασίας της ιδιωτικότητας για τις πληρωμές και μεταφορές χρημάτων

Το σχέδιο κανονισμού περιλαμβάνει επίσης πρόταση για τη χορήγηση καθεστώτος νόμιμου χρήματος στο ψηφιακό ευρώ. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ, τα μετρητά σε ευρώ είναι το μόνο νόμιμο χρήμα στη ζώνη του ευρώ. Το καθεστώς νόμιμου χρήματος σημαίνει ότι τα μετρητά ευρώ σε φυσική μορφή πρέπει γενικά να γίνονται δεκτά για την πληρωμή υπηρεσιών και αγαθών και για την εξόφληση χρεών, με την επιφύλαξη σαφώς προσδιορισμένων και ελεγχόμενων εξαιρέσεων ανάλογα με την κατάσταση στα επιμέρους κράτη μέλη.

Η πρόταση σχετικά με το καθεστώς νόμιμου χρήματος των μετρητών σε ευρώ αποσκοπεί συνεπώς να διασφαλίσει τη συνοχή μεταξύ των δύο μορφών δημόσιου χρήματος. Οι κύριες διατάξεις της αφορούν

• τη διασφάλιση της αποδοχής μετρητών σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ
• τη διασφάλιση ότι οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες μετρητών και είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τη μέθοδο πληρωμής που προτιμούν