Τι είναι τα Στενά του Ορμούζ και γιατί οι απειλές του Ιράν αποκτούν τόση σημασία

Ο υδάτινος δρόμος πλάτους 21 μιλίων που βρίσκεται νότια του Ιράν είναι ένα στενό σημείο διέλευσης για τις παγκόσμιες προμήθειες ορυκτών καυσίμων, μέσα από το οποίο περνάει το 20% των παγκόσμιων προμηθειών πετρελαίου και το 20% του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Είναι προφανές ότι οποιαδήποτε κίνηση για τον αποκλεισμό του θα είχε τεράστιο αντίκτυπο στις αγορές ενέργειας.

Το σημείο αποτελεί την πιο σημαντική θαλάσσια δίοδο παγκοσμίως, για τη ναυτιλιακή μεταφορά πετρελαίου και ενδεικτικό της κρισιμότητας της κατάστασης, είναι ότι ακόμη και το ελληνικό Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, έστειλε σήμα κινδύνου στα ελληνόκτητα πλοία που πλέουν στην περιοχή, ζητώντας από τους πλοιάρχους να λάβουν άμεσα μέτρα ασφαλείας, να βρίσκονται σε επαγρύπνηση και να τηρούν τα πρωτόκολλα ασφαλείας.

Η δύναμη του Ιράν

Περίπου το 20% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου περνά καθημερινά από τα στενά αυτά, καθώς αποτελεί το βασικό πέρασμα για πετρέλαιο και φυσικό αέριο που εξάγεται από χώρες του Περσικού Κόλπου όπως η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, τα ΗΑΕ, το Κατάρ και το Κουβέιτ.

Το «μερίδιο» του Ιράν, ήταν περίπου 3,4 εκατ. βαρέλια πετρελαίου ημερησίως τον Μάιο και εξήγαγε περίπου 1,7 εκατ. βαρέλια ημερησίως, δηλαδή το 1,6% της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου που παράγεται στο Ιράν.

Οι φόβοι ότι τα Στενά θα μπορούσαν να κλείσουν λόγω περιφερειακών εντάσεων είναι κάτι καινούργιο στην παγκόσμια ενεργειακή βιομηχανία. Το Ιράν έχει απειλήσει να κλείσει τα στενά σε αντίποινα στο παρελθόν, οπότε, αν και αυτό παραμένει ένα απίθανο σενάριο, αποτελεί βασικό σημείο εστίασης για τους εμπόρους της αγοράς πετρελαίου.

Μέχρι στιγμής, η μεταφορά πετρελαίου φαίνεται να μην επηρεάζεται από τη σύγκρουση.

Ο αριθμός των πλοίων που διέρχονται από τα Στενά του Ορμούζ αυξήθηκε κατά 5% την εβδομάδα έως την Κυριακή, με 954 πλοία να διέρχονται από το υδατόδρομο, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το Κοινό Κέντρο Ναυτιλιακών Πληροφοριών (JMIC) τη Δευτέρα, σύμφωνα με τον Guardian.

Η κυκλοφορία πλοίων υπό απειλή

Το JMIC, το οποίο συντονίζει τις πληροφορίες των διεθνών ναυτικών δυνάμεων, δήλωσε ότι τα Στενά παρέμειναν ανοικτά, αλλά η απειλή για την κυκλοφορία ήταν ακόμη σημαντική.

Ανέφερε επίσης ότι συνεχίζεται η παρεμβολή του σήματος επικοινωνίας στον «ευρύτερο Αραβικό Κόλπο και τα Στενά του Ορμούζ».

Η Lloyd's List Intelligence, η οποία παρακολουθεί τη θαλάσσια κυκλοφορία, δήλωσε ότι οι φορτώσεις πλοίων στον Κόλπο συνεχίστηκαν το Σαββατοκύριακο, αλλά τα δεξαμενόπλοια που περιμένουν να φορτώσουν στο Ιράν κρατούσαν μεγαλύτερη απόσταση από το λιμάνι.

Η United Kingdom Maritime Trade Operations (UKMTO) δήλωσε τη Δευτέρα ότι έλαβε πολλαπλές αναφορές για αυξανόμενες ηλεκτρονικές παρεμβολές στα ύδατα του Κόλπου και των Στενών του Ορμούζ.

Πρόσθεσε ότι οι παρεμβολές επηρέαζαν σημαντικά την αναφορά θέσης των πλοίων μέσω αυτοματοποιημένων συστημάτων.

Πόσο πιθανό είναι να κλείσουν

Παρατηρητές της πετρελαϊκής αγοράς θεωρούν ότι μια πλήρης διακοπή των παγκόσμιων ροών πετρελαίου με το κλείσιμο αυτής της πλωτής οδού είναι μάλλον απίθανη και ίδως αδύνατη, όπως εξηγούν στο CNBC.

«Ας είμαστε ρεαλιστές σχετικά με τα Στενά του Ορμούζ. Πρώτον, το μεγαλύτερο μέρος τους ανήκει στο Ομάν, όχι στο Ιράν. Δεύτερον, είναι τόσο φαρδιά που οι Ιρανοί δεν μπορούν να τα κλείσουν», δήλωσε ο Άνας Αλχάτζι, διαχειριστικός εταίρος της Energy Outlook Advisors.

«Οποιοσδήποτε αποκλεισμός των Στενών του Ορμούζ θα ήταν επιλογή 'ύστατης λύσης' για το Ιράν και πιθανότατα θα εξαρτιόταν από την εμπλοκή των ΗΠΑ σε στρατιωτική σύγκρουση με το Ιράν», πιστεύει ο Βίβεκ Νταρ, διευθυντής έρευνας στην Commonwealth Bank of Australia.

«Καταλαβαίνουμε ότι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο για το Ιράν να κλείσει τα Στενά για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεδομένης της παρουσίας του 5ου Αμερικανικού Στόλου στο Μπαχρέιν.

Ωστόσο, το Ιράν θα μπορούσε να εξαπολύσει επιθέσεις σε τάνκερ ή να τοποθετήσει νάρκες στα στενά για να διαταράξει τη ναυσιπλοΐα», δήλωσε η Χέλιμα Κροφτ, επικεφαλής της παγκόσμιας στρατηγικής για τα εμπορεύματα και της έρευνας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική της RBC Capital Markets.

Μάλιστα, σύμφωνα με τους αναλυτές, η σημαντική αύξηση των τιμών του πετρελαίου που θα προκαλούσε το κλείσιμο του θαλάσσιου περάσματος θα προκαλούσε αντιδράσεις ακόμη και από τον μεγαλύτερο πελάτη πετρελαίου του Ιράν: Την Κίνα.

Τι θα σήμαινε για την οικονομία

Στο ακραίο σενάριο που το Ιράν θα αποφασίσει να «κλείσει» τα Στενά του Ορμούζ - ή να κάνει πρακτικά αδύνατη την ασφαλή διέλευση - ο κόσμος θα μπορούσε να δει μια εκτόξευση στις τιμές του πετρελαίου έως και τα 130$/βαρέλι από τα 74$ σήμερα, μια αύξηση 75% σχεδόν.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ για κάθε 10% αύξηση τιμών του πετρελαίου, το παγκόσμιο ΑΕΠ υποχωρεί 0,2 μονάδες και ο πληθωρισμός αυξάνεται 0,4.

Ακόμα χειρότερη θα είναι η κατάσταση στην αγορά LNG, καθώς δεν υπάρχουν καθόλου εναλλακτικές για τη μεταφορά του από το Κατάρ - ο οποίος είναι οδεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον πλανήτη και από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Έτσι σε χώρες βαθιά εξαρτημένες από το LNG του Κατάρ όπως το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές το πλήγμα για τη βιομηχανική τους παραγωγή θα ήταν τεράστιο.