Δασμοί Τραμπ: Η χειρότερη μέρα εδώ και μήνες στις αγορές - Οι συνέπειες στις ΗΠΑ και όχι μόνο

Τέσσερις μήνες μετά, ο αμερικανός πρόεδρος επανήλθε, εφαρμόζοντας επιλεκτικά μέτρα και μονομερείς δασμολογικές αποφάσεις. Την Πέμπτη (31/07), υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα με το οποίο επιβάλλονται αυξημένοι τελωνειακοί δασμοί σε προϊόντα από δεκάδες χώρες, οι οποίοι αναμένεται να τεθούν σε ισχύ στις 7 Αυγούστου.

• Διαβάστε επίσης: Τραμπ: Επιβολή επιπρόσθετων δασμών σε δεκάδες χώρες - Θα εισπράττονται από 7 Αυγούστου

Στο κόκκινο τα χρηματιστήρια σε Ευρώπη και Ασία

Η επισημοποίηση αυτή οδήγησε σήμερα την παγκόσμια χρηματιστηριακή αγορά στο «κόκκινο» παρότι η μετάθεση της εφαρμογής τους στις 7 Αυγούστου έδωσε τη δυνατότητα σε πολλές χώρες να διαπραγματευτούν μέχρι την τελευταία στιγμή με τον Τραμπ ώστε να αποφύγουν υπερβολικά υψηλούς φόρους.

Οι χρηματαγορές αντέδρασαν άσχημα σήμερα σε αυτή τη νέα κατάσταση. Στην Ευρώπη, τα μεγάλα χρηματιστήρια καταγράφουν μεγάλη πτώση, με τις φαρμακευτικές εταιρίες να είναι στο κόκκινο. Εκτός από το σωρευτικό βάρος των αυξήσεων των τελωνειακών δασμών των ΗΠΑ έναντι δεκάδων χωρών, οι χρηματαγορές επηρεάστηκαν και από τα πρώτα σημάδια επιδείνωσης στην αγορά εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στο Παρίσι το χρηματιστήριο κατέγραψε απώλειες 2,91%, στη Φρανκφούρτη 2,66%, στο Μιλάνο 2,55%, στο Λονδίνο 0,70%.

Στην Ασία, αν και οι συναλλαγές στα χρηματιστήρια της Κίνας και της Ιαπωνίας κατέγραφαν ελαφρά πτώση, το χρηματιστήριο της Σεούλ υποχώρησε κατά 3,88%.

Σε «σοκ» οι δείκτες της Wall Street

Στη Wall Street η πρώτη συνεδρίαση του Αυγούστου άνοιξε με ισχυρές πιέσεις, παίρνοντας τη σκυτάλη από τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια που αποτύπωσαν σε αρνητικά πρόσημα το σοκ από τους γενικευμένους δασμούς του Τραμπ.

Έτσι, ο βιομηχανικός Dow Jones υποχώρησε κατά 430 μονάδες, ή 1%. Ο S&P 500 υποχώρησε κατά 1,6%, ενώ ο Nasdaq Composite υποχώρησε κατά 2,1%.

Οι τραπεζικές μετοχές σημείωσαν απότομη πτώση λόγω φόβων ότι μια επιβράδυνση της οικονομίας θα μπορούσε να πλήξει την αύξηση των δανείων.

Η μετοχή της JPMorgan Chase υποχώρησαν περίπου 4%, ενώ οι Bank of America και Wells Fargo υποχώρησαν περισσότερο από 3% η καθεμία.

Τόσο ο S&P 500 όσο και ο Nasdaq βρίσκονταν σε τροχιά για τη χειρότερη ημερήσια επίδοσή τους από τις 21 Απριλίου.

Ο Τραμπ επιμένει στη στρατηγική του

Ο Τραμπ υποστηρίζει ότι η πολιτική αυτή θα ενισχύσει τα δημόσια έσοδα, θα στηρίξει την εγχώρια βιομηχανία και θα προσελκύσει επενδύσεις. Παρότι τα αποτελέσματα παραμένουν αβέβαια, οι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία είναι υπαρκτοί.

Αυτό που διαφαίνεται μέχρι στιγμής είναι ότι η περιορισμένη αμφισβήτηση της ελεύθερης αγοράς έχει εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο ρεύμα, το οποίο αναδιαμορφώνει την οικονομική τάξη χωρίς – τουλάχιστον προσώρας – τις καταστροφικές συνέπειες που πολλοί προέβλεπαν.

Για πολλές χώρες, η συγκυρία λειτούργησε ως καμπανάκι: η ανάγκη για νέες συμμαχίες και οικονομικές στρατηγικές είναι πλέον επιτακτική.

Έτσι, ενώ ο Τραμπ αντιμετωπίζει τις εξελίξεις ως επιτυχία της διακυβέρνησής του, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις – τόσο για τον ίδιο όσο και για τις Ηνωμένες Πολιτείες - παραμένουν ανοιχτό ερώτημα.

«90 συμφωνίες σε 90 ημέρες»

Η 1η Αυγούστου είχε τεθεί ως καταληκτική ημερομηνία για την επίτευξη νέων εμπορικών συμφωνιών με τις ΗΠΑ, διαφορετικά θα επιβάλλονταν βαριοί δασμοί.

Ο Λευκός Οίκος προωθούσε το αφήγημα «90 συμφωνίες σε 90 ημέρες», όμως μέχρι το τέλος Ιουλίου είχαν ανακοινωθεί μόλις 12 πρόχειρες, σύντομες και χωρίς λεπτομερείς όρους συμφωνίες.

Η Βρετανία ήταν η πρώτη χώρα που προχώρησε σε συμφωνία λαμβάνοντας δασμό 10%, ενώ η ΕΕ και η Ιαπωνία επιβαρύνθηκαν με 15%. Κάποιες χώρες, όπως η Νότια Κορέα, η Καμπότζη και το Πακιστάν, υποχρεώθηκαν σε παραχωρήσεις, ενώ άλλες υπέστησαν απλούς μονομερείς δασμούς.

Ζημιά στην παγκόσμια οικονομία

Η παγκόσμια αβεβαιότητα υποχώρησε προσωρινά, αλλά η γενική επιβάρυνση των αμερικανικών δασμών εντείνεται. Οι επενδύσεις και οι προσλήψεις στις ΗΠΑ ανακάμπτουν, αλλά οι εξαγωγές άλλων χωρών υποφέρουν.

• Διαβάστε επίσης: Δασμοί: Ποιες χώρες έκλεισαν συμφωνία με τις ΗΠΑ στο «παρά πέντε» της προθεσμίας

Οι μεγαλύτεροι φόβοι και οι προειδοποιήσεις για πιθανή καταστροφή, έχουν υποχωρήσει. Αλλά ο Μπεν Μέι, Διευθυντής Παγκόσμιων Μακροοικονομικών Προβλέψεων στην Oxford Economics, λέει ότι οι αμερικανικοί δασμοί έχουν την ικανότητα να «βλάψουν» την παγκόσμια οικονομία με διάφορους τρόπους.

«Προφανώς αυξάνουν τις τιμές στις ΗΠΑ και συμπιέζουν τα εισοδήματα των νοικοκυριών», λέει στο BBC, προσθέτοντας ότι οι κυβερνήσεις των χωρών παγκοσμίως θα μείωναν τη ζήτηση εάν η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου καταλήξει να εισάγει λιγότερα αγαθά.

Νικητές και χαμένοι

Ορισμένες χώρες πλήττονται περισσότερο. Η Γερμανία, για παράδειγμα, μπορεί να χάσει μισή μονάδα ανάπτυξης λόγω των δασμών, ενώ η Ινδία είναι λιγότερο εκτεθειμένη. Παράλληλα, βλέπουμε μετατοπίσεις παραγωγής, με την Apple να στρέφεται από την Κίνα στην Ινδία, και άλλες χώρες της Ασίας να καθίστανται εναλλακτικοί προμηθευτές.

Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, υπάρχει ανακούφιση που το πλήγμα πιθανότατα να είναι λιγότερο εκτεταμένο από ό,τι θα μπορούσε να είναι. Αλλά αυτό που έχει αποφασιστεί ήδη υποδηλώνει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τα παγκόσμια εμπορικά πρότυπα και τις συμμαχίες.

Για πολλές χώρες, αυτό έχει χρησιμεύσει ως αφύπνιση και ως μια ανάγκη να σχηματιστούν νέες συμμαχίες.

Πολιτική απειλή για τον Τραμπ;

Καθώς οι λεπτομέρειες διευκρινίζονται, οι επιπτώσεις για την οικονομία των ΗΠΑ γίνονται επίσης πιο σαφείς.

Η ανάπτυξη στα τέλη της άνοιξης επωφελήθηκε στην πραγματικότητα από μια έκρηξη εξαγωγικών πωλήσεων, καθώς οι επιχειρήσεις έσπευσαν να αποφύγουν τυχόν υψηλότερους δασμούς που επιβλήθηκαν σε αμερικανικά προϊόντα.

Οι οικονομολόγοι αναμένουν ότι η ανάπτυξη θα χάσει τη δυναμική της κατά το υπόλοιπο του έτους.

Η επιβολή των δασμών έχει αυξήσει σημαντικά τα δημόσια έσοδα των ΗΠΑ – πάνω από 100 δισ. δολάρια το 2025 μέχρι στιγμής – αλλά οι καταναλωτές δεν έχουν ακόμη δει την πλήρη επιβάρυνση στις τιμές. Εάν η κατάσταση επιδεινωθεί, θα μπορούσε να επηρεάσει τη νομισματική πολιτική, την κατανάλωση και τις ενδιάμεσες εκλογές του 2026.

Ο Τραμπ εξετάζει επιδόματα προς τα χαμηλότερα στρώματα ώστε να μετριάσει τις επιπτώσεις. Πολλές από τις συμφωνίες του είναι προφορικές, χωρίς επίσημη δέσμευση. Η Κίνα, ο Καναδάς και η Ταϊβάν δεν έχουν ακόμη διευθετήσει τις διαφορές τους με την Ουάσιγκτον.

Παρότι ο Τραμπ ελπίζει σε επιστροφή παραγωγής και θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ, κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου βέβαιο. Η παγκόσμια εικόνα αλλάζει και παραδοσιακοί σύμμαχοι ίσως στραφούν σε νέες συμμαχίες, παρακάμπτοντας τις ΗΠΑ.

Οι συμφωνίες που δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί

Αυτό που περιπλέκει όλα αυτά είναι το γεγονός ότι ακόμη δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία με χώρες όπως ο Καναδάς και η Ταϊβάν.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν έχει ακόμη εκδώσει τις αποφάσεις της για τη φαρμακευτική και χαλυβουργική βιομηχανία, ενώ το κολοσσιαίο ζήτημα της Κίνας, που υπόκειται σε διαφορετική προθεσμία, παραμένει άλυτο.

Ο Τραμπ συμφώνησε σε παράταση των διαπραγματεύσεων με το Μεξικό, έναν άλλο σημαντικό εμπορικό εταίρο των ΗΠΑ, το πρωί της Πέμπτης.

Πολλές από τις συμφωνίες που έχουν επιτευχθεί ήταν προφορικές και ανυπόγραφες. Επιπλέον, είναι αβέβαιο εάν και πώς οι όροι που συνδέονται με τις συμφωνίες του Τραμπ θα υλοποιηθούν στην πραγματικότητα.

Είναι ενδεικτικό ότι ξένοι ηγέτες έχουν αρνηθεί την ύπαρξη διατάξεων που διατυμπάνιζε παρόλ' αυτά ο Αμερικανός πρόεδρος.

Όσον αφορά την αξιολόγηση των δασμολογικών συμφωνιών μεταξύ του Λευκού Οίκου και διαφόρων χωρών, λέει ο κ. Μέι, «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες».

Είναι σαφές, ωστόσο, ότι ο κόσμος έχει απομακρυνθεί από το χείλος ενός καταστροφικού εμπορικού πολέμου. Τώρα, καθώς τα έθνη παλεύουν με ένα νέο σύνολο εμπορικών φραγμών, ο Τραμπ στοχεύει να κινεί τα νήματα.

Αλλά η ιστορία μάς λέει ότι ο πρωταρχικός του στόχος, που δεν είναι άλλος από το να επιστρέψει η παραγωγή και οι θέσεις εργασίας στην Αμερική, πιθανότατα να έχει πολύ περιορισμένη επιτυχία. Και οι μακροχρόνιοι εμπορικοί εταίροι της Αμερικής, όπως ο Καναδάς και η ΕΕ, θα μπορούσαν να αρχίσουν να επιδιώκουν να σχηματίσουν οικονομικές και πολιτικές συνδέσεις που παρακάμπτουν αυτό που δεν θεωρούν πλέον αξιόπιστο οικονομικό σύμμαχο.

Ο Τραμπ μπορεί να επωφελείται από τη μόχλευση που προσφέρει η μοναδική θέση της Αμερικής στο κέντρο μιας παγκόσμιας εμπορικής τάξης, την οποία αφιέρωσε περισσότερο από μισό αιώνα για να δημιουργήσει, ωστόσο εάν οι τρέχοντες δασμοί πυροδοτήσουν μια θεμελιώδη αναδιάρθρωση, τα αποτελέσματα μπορεί τελικά να μην είναι υπέρ των ΗΠΑ.

Αυτά τα ερωτήματα θα απαντηθούν σε χρόνια και όχι σε εβδομάδες ή μήνες. Εν τω μεταξύ, οι ίδιοι οι ψηφοφόροι του Τραμπ ίσως χρειαστεί να πληρώσουν το κόστος – μέσω υψηλότερων τιμών, λιγότερων επιλογών και βραδύτερης ανάπτυξης.