Ορυκτές πρώτες ύλες στην Ευρώπη: Η πανδημία, το Green Deal και το μέλλον

Τα ορυκτά στη μάχη κατά του κορονοϊού

Η νόσος Covid-19 και οι οδυνηρές συνέπειές της ταρακούνησαν συθέμελα την παγκόσμια κοινωνία και ειδικά την ευρωπαϊκή. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες βρέθηκαν εν μέσω έξαρσης του νέου κορονοϊού, χωρίς ιατρικά αποθέματα, χωρίς ιατρικά προϊόντα και αναλώσιμα. Την ίδια ώρα, μέταλλα όπως ο χρυσός, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από την ιατρική τεχνολογία, ακόμα και στα τεστ διάγνωσης του κορονοϊού, παρέμεναν ανεκμετάλλευτα στο ευρωπαϊκό υπέδαφος. Η επιλογή της Ευρώπης να εισάγει ορυκτές πρώτες ύλες από χώρες όπως η Κίνα, αντί της αξιοποίησης των δικών της μεταλλευτικών αποθεμάτων, αποδείχθηκε προβληματική: Την πιο κρίσιμη στιγμή, οι ευρωπαϊκές χώρες ήταν ανήμπορες να αντιδράσουν, έχοντας θέσει, ουσιαστικά, τα δικά τους «όπλα» στην «αχρηστία».

Green Deal: Τα μεταλλεύματα «κινούν» τη βιώσιμη ανάπτυξη

Λίγο καιρό προτού η πανδημία κυριεύσει τη ζωή στην Ευρώπη, τα κράτη – μέλη της ΕΕ είχαν προβεί στην υπογραφή μιας ιστορικής συμφωνίας για την προστασία του περιβάλλοντος. Το Ευρωπαϊκό Πράσινο Σύμφωνο (European Green Deal) περιέχει μια σειρά μέτρων και δεσμεύσεων που έχουν αναλάβει οι ευρωπαϊκές χώρες, με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αντιστροφή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Και πάλι, στην περίπτωση αυτή, αναδείχθηκε ο κομβικός ρόλος των ορυκτών πρώτων υλών: Η «πράσινη ανάκαμψη» της Ευρώπης θα βασιστεί στην παραγωγή υπολογιστών, μπαταριών, ηλεκτρικών οχημάτων και ανεμογεννητριών, που όλα έχουν ως βασικά συστατικά μέταλλα και ορυκτά.

Στο σημείο αυτό έγκειται η μεγάλη αντίφαση, καθώς αν και η Ευρώπη διαθέτει κοιτάσματα από κρίσιμες πρώτες ύλες όπως κοβάλτιο, λίθιο, σπάνιες γαίες, αλουμίνιο, χαλκό, νικέλιο, εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Κίνα και άλλες αγορές για την προμήθειά τους, αφού οι πρώτες ύλες που είναι απαραίτητες για την Πράσινη Συμφωνία και την ψηφιακή μετάβαση, προέρχονται κυρίως από άλλες περιοχές.

Ο άνθρακας δεν αποτελεί πλέον μέρος του οικονομικού μέλλοντος της Ευρώπης, αλλά ο χρυσός, ο χαλκός, ο χάλυβας και άλλα βασικά μέταλλα είναι πιο κρίσιμα από ποτέ. Υπάρχει τεράστιο ανεκμετάλλευτο μεταλλευτικό δυναμικό στην Ευρώπη, προκειμένου να παράγονται και να ανακυκλώνονται εντός της Γηραιάς Ηπείρου οι περισσότερες από τις πρώτες ύλες που απαιτούνται για την ενεργειακή μετάβασή της, ενώ στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Έρευνας και Καινοτομίας «Ορίζοντας 2020» έχουν προκύψει νέες τεχνολογίες κοιτασματολογικής έρευνας και μεταλλευτικής παραγωγής, με στόχο την κατά το δυνατόν πληρέστερη περιβαλλοντική αποκατάσταση.

H νέα πρόκληση για την προώθηση και εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας μπορεί τελικά να αποβεί μάταιη αν δε διασφαλιστούν οι ορυκτές πρώτες ύλες που απαιτούνται για την υλοποίηση της, μέσα από την αξιοποίηση ευρωπαϊκών κοιτασμάτων. Αυτό σημαίνει θεαματική αύξηση της εξόρυξης και επεξεργασίας μεταλλευμάτων που θα επιτρέψουν την βιομηχανική παραγωγή τεχνολογιών και προϊόντων, όπως είναι οι μπαταρίες λιθίου, τα φωτοβολταϊκά, οι ανεμογεννήτριες, κ.α., απαραίτητων για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.

Ο ρόλος της Ελλάδας και της ελληνικής μεταλλευτικής δραστηριότητας

Η Ελλάδα, στη νέα πραγματικότητα της επόμενης ημέρας όσον αφορά στις ορυκτές πρώτες ύλες και την αξιοποίησή του σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Η χώρα μας διαθέτει αφενός ένα πλούσιο μεταλλευτικό υπέδαφος με πολλά είδη ορυκτών σε υψηλή ποιότητα, αλλά και τις βιομηχανίες εκείνες που υπεύθυνα και βιώσιμα πραγματοποιούν καθημερινά το δύσκολο έργο της εξόρυξης και διάθεσης των ορυκτών στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια αγορά.

Τα Μεταλλεία Κασσάνδρας, στη ΒΑ Χαλκιδική, όπου δραστηριοποιείται η Ελληνικός Χρυσός, είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα παγκοσμίου κλάσης κοιτασμάτων που διαθέτει η χώρα μας, σε χρυσό, άργυρο, μόλυβδο, χαλκό και ψευδάργυρο. Ήδη λειτουργούν και βρίσκονται σε φάση παραγωγής και εξαγωγών τα μεταλλεία της Ολυμπιάδας και των Μαύρων Πετρών στο Στρατώνι, καθώς και εκείνο των Σκουριών, που τελεί υπό καθεστώς ανάπτυξης και κατασκευαστικών εργασιών. Πρόκειται για μία κομβικής σημασίας επένδυση, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη, η οποία παρεμποδίστηκε επί χρόνια με αποτέλεσμα έως και σήμερα να μην λειτουργεί ακόμα στην πλήρη ανάπτυξή της, και οι τεράστιες δυνατότητες και ο διαπιστωμένος πλούτος του ελληνικού υπεδάφους να μην έχουν δρέψει ακόμα τους καρπούς που υπόσχονται.

Η Ελληνικός Χρυσός έχει αποδείξει ότι εφαρμόζει καινοτομίες και συστήματα τελευταίας τεχνολογίας, προκειμένου να ελαχιστοποιήσει το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα: Περισσότεροι από 400 είναι οι περιβαλλοντικοί σταθμοί που λειτουργούν στην περιοχή, τόσο έξω όσο και μέσα στα μεταλλεία, προκειμένου να ελέγχουν το περιβάλλον, από τον αέρα μέχρι τον θόρυβο και τα υπόγεια νερά, με τα αποτελέσματα των μετρήσεων να είναι προσβάσιμα από όλους, ανά πάσα στιγμή.

Παράλληλα, ήδη έχουν γίνει εργασίες αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος από την προηγούμενη περίοδο λειτουργίας του μεταλλείου, ενώ έχει δημιουργηθεί φυτώριο έκτασης 150 στρεμμάτων.

Τα ίδια τα γεγονότα υπογράμμισαν την ανάγκη αξιοποίησης των ορυκτών πρώτων υλών σε όλη την Ευρώπη, ώστε το αύριο για όλους μας να είναι ασφαλέστερο, με το βλέμμα στην ανάπτυξη και στην πρόοδο.

Ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας και της Ευρώπης είναι σημαντικός και σε σημαντικό βαθμό αναξιοποίητος -- αρκεί όλοι να συνειδητοποιήσουμε εγκαίρως πως δεν υφίστανται πράσινες τεχνολογίες χωρίς ορυκτά και μέταλλα ως πρώτη ύλη, δεν υφίσταται προστασία του περιβάλλοντος χωρίς υπεύθυνη μεταλλευτική δραστηριότητα.