Andrea Illy: Ο άνθρωπος που μιλούσε για βιωσιμότητα πολύ πριν γίνει μόδα

Από τη Νέλλη Καλαμαρά

Ο καφές αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας εκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο και στη χώρα μας σχεδόν η πλειονότητα του πληθυσμού ξεκινά τη μέρα της με ένα φλιτζάνι καφέ. Πόσα όμως πράγματα γνωρίζουμε στην πραγματικότητα για τον βασικό «πυρήνα» της αγαπημένης μας καθημερινής συνήθειας και την παραγωγή του, για τους ανθρώπους που τον καλλιεργούν στα πέρατα της γης και για το μέλλον του καφέ σε σχέση με τις συνθήκες που δημιουργεί η ταχεία κλιματική αλλαγή; Η illycaffè, το πιο ευρέως διαδεδομένο coffee brand στον πλανήτη, σερβίρει καθημερινά πάνω από 8 εκατομμύρια φλιτζάνια καφέ σε περισσότερες από 140 χώρες στον κόσμο, και ο Πρόεδρός της, ο κύριος Andrea Illy, εγγονός του ιδρυτή της εταιρείας Francesco Illy, αποτελεί έναν από τους πρώτους ανθρώπους που μίλησαν δημόσια για την ανάγκη υιοθέτησης βιώσιμων πρακτικών για ένα καλύτερο αύριο για όλους. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Κάθε φλιτζάνι espresso illy είναι το αποτέλεσμα μίας μακράς πορείας, που ξεκίνησε το 1933 στην Τεργέστη από τον Francesco Illy με το όραμα να προσφέρει στους ανθρώπους τον καλύτερο καφέ στον κόσμο. Τόσο απλά. Βάση αυτού του οράματος αποτελούσαν πάντοτε δύο πυλώνες: η καινοτομία τόσο σε επιστημονικό όσο και σε τεχνολογικό επίπεδο και η άρρηκτη σχέση με τους καλλιεργητές του καφέ. Πώς όμως ακριβώς μπαίνουν τα Ernesto Illy International Coffee Awards στην εξίσωση αυτή; «Στην illycaffé χρειαζόμαστε τον καλύτερο καφέ που μπορεί να παράξει η φύση, όμως αυτός δεν είναι αναγκαστικά ο καλύτερος καφές που μπορείς να βρεις στην αγορά. Για να μπορούμε λοιπόν να έχουμε τον καλύτερο καφέ από τη φύση, ο μόνος τρόπος είναι να δουλεύουμε χέρι-χέρι με τους καλλιεργητές του καφέ. Εμείς στην illycaffé έχουμε μόνο ένα blend, το οποίο προέρχεται από 9 χώρες παραγωγής, από τους καλύτερους παραγωγούς της κάθε χώρας, εκείνους που έχουν το ίδιο πάθος με εμάς για τον καφέ και για τη βιωσιμότητα. Όταν το 1991 θεσπίσαμε το πρώτο βραβείο Ernesto Illy για την ποιότητα του καφέ, μόνο για τους παραγωγούς της Βραζιλίας τότε, ουσιαστικά γίναμε οι πρωτοπόροι παγκοσμίως στο χώρο του καφέ που ξεκινήσαμε την απευθείας προμήθεια από τους παραγωγούς ως επιχειρηματικό μοντέλο, και το βραβείο έγινε για να τιμήσουμε τους παραγωγούς εκείνους που ξεπερνούσαν τα standards της αγοράς και μας έδιναν πραγματικά το καλύτερο που μπορούσε να μας προσφέρει η φύση. Παράλληλα φυσικά πληρώναμε τις καλύτερες τιμές απευθείας και πάλι στους παραγωγούς, χωρίς μεσάζοντες. Αυτό το μοντέλο είχε τέτοια επιτυχία που μας οδήγησε το 2016 να επεκτείνουμε τα βραβεία σε όλες τις χώρες παραγωγής καφέ με τις οποίες συνεργαζόμαστε και να δημιουργήσουμε τα Ernesto Illy International Coffee Awards», μου λέει ο Andrea Illy με την κομψή του αύρα και τη σιγουριά του ανθρώπου που γνωρίζει καλά το αντικείμενο για το οποίο μιλάει καθισμένος απέναντι μου στο λόμπι του ξενοδοχείου, λίγες ώρες πριν τη λαμπερή βραδιά των EIICA 2022, «Δεν είμαστε οι “παντογνώστες δάσκαλοι” που έρχονται να διδάξουν τους καλλιεργητές, όχι, όσο μαθαίνουν εκείνοι από εμάς και τους βοηθάμε να εξελιχθούν μέσα από το Πανεπιστήμιο του Καφέ, να έχουν πρόσβαση σε μοντέρνες τεχνολογίες και εξελιγμένη τεχνογνωσία, τόσο μαθαίνουμε και εμείς από εκείνους, κάθε μέρα. Οι καλλιεργητές ζουν σε αρμονία με τη φύση, τη γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα, και εμείς οφείλουμε να έχουμε τα αυτιά μας και τα μάτια μας ανοικτά και να ρουφάμε από την πολύτιμη γνώση και σοφία τους. Ταυτόχρονα και στο κομμάτι της βιωσιμότητας είναι απαραίτητο να πορευόμαστε χέρι με χέρι με τους καλλιεργητές».

Και συνεχίζει «Ο καφές επηρεάζεται πολύ σημαντικά από την κλιματική αλλαγή, και, αν σκεφτείτε πως ο γεωργικός τομέας ευθύνεται για πάνω από το 25% των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου, καταλαβαίνετε πως κάτι πρέπει να αλλάξει. Έτσι δεν γίνεται να μιλάμε για το δρόμο προς την απανθρακοποίηση χωρίς να έχουμε πλάι μας του καλλιεργητές. Στόχος μας είναι η καλλιέργεια καφέ με ουδέτερο ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα. Ασχολούμαστε πάρα πολύ με τη βιωσιμότητα, μας ενδιαφέρει πάρα πολύ, και μάλιστα, χάρη στο αναγεννητικό μοντέλο γεωργίας που αναπτύξαμε στην illycaffé έχουμε την ευκαιρία να αλλάξουμε τον κόσμο. Έχω την τύχη να είμαι συνιδρυτής και να μοιράζομαι την προεδρία του Regenerative Society Foundation, μαζί με τον ειδικό σε θέματα sustainability, τον αμερικανό Jeffrey Sachs. Πιστεύουμε λοιπόν πως εφαρμόζοντας το αναγεννητικό μοντέλο σε κάθε υπαρκτή οικονομική δραστηριότητα θα φτάσουμε στην κυκλική οικονομία, που σημαίνει ελαχιστοποίηση της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και εκμηδένιση της ρύπανσης. Αν μεταβούμε από ένα συμβατικό μοντέλο γεωργίας σε ένα μη συμβατικό, επωφελές και αναγεννητικό μοντέλο, η γεωργία θα μπορούσε ακόμη και να έχει αρνητικό ισοζύγιο άνθρακα, δεσμεύοντας το διοξείδιο του άνθρακα αντί να το εκπέμπει. Το έδαφος έχει τριπλάσιο δυναμικό απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα από αυτό της ατμόσφαιρας, ενώ παράλληλα το οργανικό λίπασμα βελτιώνει το μικροβίωμα του εδάφους, ενισχύοντας έτσι τη φυσική άμυνα των φυτών, καθιστώντας το έδαφος πιο γόνιμο και ανθεκτικό στην κλιματική αλλαγή και μειώνοντας την εξάρτησή του από λιπάσματα και άλλα χημικά. Ένα πιο υγιές έδαφος δημιουργεί υγιέστερα φυτά και, ως εκ τούτου, πιο υγιεινά τρόφιμα για τον άνθρωπο. Καταλαβαίνετε πως μιλάμε για κάτι παγκόσμιο και απίστευτα σημαντικό», μου εξηγεί. Ακούγοντας αυτά τα λόγια από έναν άνθρωπο αυτού του status δεν είναι να απορεί κανείς που η illycaffè βρίσκεται στη λίστα με τις πιο ηθικές εταιρείες στον κόσμο, ήδη από το 2013, ενώ το 2021 έγινε η πρώτη ιταλική εταιρεία στον τομέα του καφέ που έλαβε τη διεθνή πιστοποίηση ως B Corp ως επιβράβευση για τη συμμόρφωσή της με τα υψηλότερα πρότυπα κοινωνικής και περιβαλλοντικής απόδοσης, διαφάνειας και υπευθυνότητας.

Αρκετά από τα παραπάνω συζητήθηκαν και στο απογευματινό συνέδριο που παρακολουθήσαμε όλοι μαζί, δημοσιογράφοι και καλλιεργητές από όλο τον κόσμο, με θέμα το μέλλον της βιομηχανίας του καφέ και των ευκαιριών για επένδυση ενάντια στην κλιματική αλλαγή και υπέρ της ισχυροποίησης των καλλιεργητών. Εκεί, εντελώς κατά σύμπτωση, έκατσα δίπλα σε έναν κύριο από την Αιθιοπία και κάπως πιάσαμε την κουβέντα για τα βραβεία και τα οφέλη που έχει για τον καλλιεργητή η συνεργασία με τον Illy. Ο κύριος αυτός, ο οποίος μου μίλησε με τεράστιο ενθουσιασμό για το θεσμό, λέγοντάς μου πως ο καφές του έχει νικήσει πριν κάποια χρόνια και ελπίζει πάρα πολύ και φέτος να συμβεί το ίδιο, καθώς «είναι μεγάλος ο ανταγωνισμός γιατί στον τελικό φτάνουν 3 καλλιεργητές από κάθε χώρα και οι χώρες είναι 9, κάνε τα μαθηματικά», μου είπε γελώντας, «το επίπεδο είναι ιδιαίτερα υψηλό και είναι πολύ σημαντικός αυτός ο θεσμός για εμάς, γιατί μας βοηθάει να γινόμαστε καλύτεροι, να εξελισσόμαστε, και ο illy είναι πολύτιμος συνεργάτης, γιατί δεν μας αντιμετωπίζει ως γρανάζι της μηχανής, αλλά ως ίσους συνεργάτες», ήταν ο κύριος Elias Omer Ali από την Tracon Trading P.L.C., ο οποίος το ίδιο βράδυ στέφθηκε ο μεγάλος νικητής της βραδιάς.

Και λίγες ώρες μετά ήρθε η στιγμή για το μεγάλο event, ένα μοναδικό gala dinner στο Palazzo Colonna, ένα παλάτι που πλέον λειτουργεί ως μουσείο.

Εκεί, δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο, καλλιεργητές και παραγωγοί από τις 9 συμμετέχουσες χώρες, εκπρόσωποι της βιομηχανίας του καφέ και των παγκόσμιων ενώσεων, αλλά και εκπρόσωποι του κράτους και διάσημες προσωπικότητες της Ιταλίας, συγκεντρώθηκαν όλοι μαζί να μάθουν τα αποτελέσματα του EIICA 2022.

Στο χώρο, ανάμεσα στα ανεκτίμητα έργα τέχνης, υπήρχαν και έργα τέχνης με θέμα τον καφέ, από την τεράστια προσωπική συλλογή της illycaffé, που από την γέννησή της έχει θέση την τέχνη στον κεντρικό πυρήνα της ύπαρξής της.

Μάλιστα έμαθα πως το διάσημο logo της εταιρίας δεν είναι προϊόν κάποιας «εταιρίας marketing» της εποχής του ιδρυτή, αλλά πίνακας ζωγραφικής που φιλοτεχνήθηκε ειδικά για το λόγο αυτό. Ο κ. Andrea Illy μάλιστα μου είπε πως ο πρωτότυπος πίνακας κοσμεί ακόμη και σήμερα το γραφείο του, όπως κοσμούσε κάποτε του παππού του.

Αφού λοιπόν ολοκληρώθηκαν οι ομιλίες από σημαίνοντα πρόσωπα της εταιρείας και της χώρας, άρχισαν οι βραβεύσεις. Βραβεύτηκαν αρχικά οι τρεις καλύτεροι καλλιεργητές από κάθε χώρα, λαμβάνοντας ο καθένας το δικό του βραβείο και φωτογραφήθηκαν χαρούμενοι όλοι για την αναγνώριση της καθημερινής τους προσπάθειας.

Εν συνεχεία περάσαμε στο βραβείο Coffee Lovers’ Choice το οποίο απονέμεται στον καλλιεργητή του οποίου τον καφέ αγάπησε περισσότερο το παγκόσμιο καταναλωτικό κοινό. Το εν λόγω βραβείο προκύπτει από τους καταναλωτές, οι οποίοι από τον Απρίλιο έως τον Νοέμβριο κάθε χρόνο δοκιμάζουν τα 9 υποψήφια lots μέσω τυφλής γευσιγνωσίας σε επιλεγμένα Flagship stores της illycaffé ανά τον κόσμο. Το βραβείο αυτό κέρδισε ο κύριος Juan Carlos Alvarez Ulate και ο κύριος Marvin Hidalgo Cortes από την Coopeatenas R.L. από την Κόστα Ρίκα. «Δεν μπορούμε να σας περιγράψουμε τη χαρά μας», μου είπαν οι δύο άνδρες φανερά συγκινημένοι, «είναι τεράστια υπόθεση για εμάς αυτή η βράβευση, καθώς η καλλιέργεια του καφέ δεν είναι απλή υπόθεση, θέλει κόπο, χρόνο και υπομονή, πρέπει όλα να γίνουν στην εντέλεια για να μπορέσεις να προσφέρεις τον καλύτερο καφέ από τη φύση στην εταιρία. Είμαστε πολύ περήφανοι και ευχαριστούμε πολύ το κοινό που μας ψήφισε και τους άρεσε ο καφές μας».

Τέλος ήρθε η μεγάλη στιγμή που όλοι περιμέναμε -και ας το μαρτύρησα εγώ λίγο πιο πάνω-, η ώρα του νικητή του βραβείου Best of the Best, του μεγάλου νικητή του Ernesto Illy International Coffee Award για το 2022. Το μεγάλο βραβείο αποφασίζεται από μία επιτροπή που απαρτίζεται από 8 άτομα και ανάμεσά τους συναντούμε γευσιγνώστες, coffee experts, δημοσιογράφους, Michelin-starred chefs και άλλους ειδικούς της γεύσης. Ο κύριος Elias Omer Ali παρέλαβε το βραβείο του και καταχειροκροτήθηκε από την κατάμεστη αίθουσα. Μαζί χειροκροτούσα ενθουσιασμένη και εγώ που κάπως ένιωσα πως κέρδισε ένας «φίλος» μου, λόγω των ωρών που περάσαμε μαζί στο συνέδριο και των πολύ όμορφων απόψεων που εξέφρασε για τη φύση και το πάθος με το οποίο μιλούσε για τον καφέ του.