Οι προκλήσεις των τελευταίων χρόνων και οι εξελίξεις στον κλάδο του ελληνικού φαρμάκου
Συνέντευξη με τον κ. Βασίλη Παρετζόγλου Group Director of Corporate Development της DEMO S.A.
Κύριε Παρετζόγλου, είναι γνωστό ότι η υποχρηματοδότηση του φαρμακευτικού προϋπολογισμού και οι δυσθεώρητες επιβαρύνσεις αποτελούν τα μεγαλύτερα αγκάθια για τις εγχώριες φαρμακευτικές επιχειρήσεις. Παρ’ όλα αυτά, η DEMO συνεχίζει το δημιουργικό της ταξίδι στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες του εξωτερικού με δυναμισμό, στοχοπροσήλωση και όραμα. Ποια είναι τα δικά σας οχυρά σε περιόδους κρίσεων;
Το «οχυρό» μας στη DEMO είναι η χάραξη σαφούς στρατηγικής που διατρέχει κάθε άξονα της εταιρικής λειτουργίας και του αναπτυξιακού πλάνου μας. Προσεκτικά σχεδιασμένη και μακροπρόθεσμου ορίζοντα, η στρατηγική αυτή ξεκίνησε να υλοποιείται περίπου δύο δεκαετίες πριν, με την εστίασή μας στην ανάπτυξη και παραγωγή ενεσίμων προϊόντων.
Συνεπείς, λοιπόν, και σε συνέχεια αυτής, συνεχίζουμε σταθερά την πορεία μας για εξέλιξη της καινοτομίας, παρά τις περιόδους κρίσεων, ενισχύοντας τις επενδύσεις μας σε Έρευνα & Ανάπτυξη και πρόσθετη παραγωγική δυναμικότητα με σκοπό την επέκταση του προϊοντικού μας χαρτοφυλακίου, γεγονός που θα μας οδηγήσει σε περαιτέρω ανάπτυξη.
Οι επενδύσεις δεν σταματούν ποτέ για την φαρμακοβιομηχανία DEMO, ήδη έχετε ανακοινώσει και υλοποιείτε ένα γιγάντιο επενδυτικό σχέδιο μέχρι το 2027, το οποίο θα δώσει ανάσα στην αγορά εργασίας με 600 άμεσες θέσεις εργασίας και 3.700 έμμεσες, αλλά και ορίζοντες στην έρευνα και στην καινοτομία. Επίσης, είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας πρωταγωνιστεί και σε μεγάλα επενδυτικά σχέδια με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης. Πώς προχωρούν οι επενδύσεις αυτές;
Το προσφάτως ανακοινωθέν επενδυτικό πλάνο της εταιρείας μας ύψους €356 εκατομμυρίων είναι πολυδιάστατο και θα θέσει την Ελλάδα στο διεθνές επίκεντρο όσον αφορά την παραγωγή φαρμάκων. Βάσει του στρατηγικού σχεδιασμού μας μέχρι το 2027, θα έχουμε ολοκληρώσει τις νέες μονάδες παραγωγής ενεσίμων φαρμάκων στην Τρίπολη και το Κρυονέρι Αττικής. Αυτό θα μας δώσει τη δυνατότητα να καλύψουμε έως και το 20% των συνολικών αναγκών της Ευρωπαϊκής νοσοκομειακής αγοράς στις κατηγορίες φαρμάκων που θα παράγουμε.
Επιπροσθέτως, με τη νέα μονάδα παραγωγής δραστικών πρώτων υλών στην Τρίπολη, το οποίο θα έχει ολοκληρωθεί ως το 2024, αναπτύσσουμε έναν καινούριο κλάδο, ο οποίος πρακτικά δεν υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα.
Επιπλέον, πρωτοπορούμε και στον κλάδο της βιοτεχνολογίας, καθώς θα είμαστε οι πρώτοι στην Ελλάδα που θα δραστηριοποιηθούμε στην παραγωγή βιοομοειδών μονοκλωνικών αντισωμάτων, με στόχο να εντάξουμε τη χώρα μας στην μικρή ομάδα των λίγων χωρών παγκοσμίως που δύνανται να παράγουν τέτοιου είδους φάρμακα.
H επένδυση της DEMO είναι ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα, καθώς θα συμβάλλει στην αύξηση του ΑΕΠ και θα δημιουργήσει, όπως αναφέρατε, εκατοντάδες άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας. Παράλληλα, θα συνδράμει στη μείωση της εξάρτησης πρωτίστως της χώρας μας και ακολούθως και της Ε.Ε., σε δραστικές πρώτες ύλες φαρμάκων, καθώς η Ελλάδα πια καθίσταται βασικός προμηθευτής φαρμάκων στην Ε.Ε.
Ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια που κληθήκατε να αντιμετωπίσετε στη διάρκεια των τελευταίων ετών, εν τω μέσω πολλών προκλήσεων, οικονομικών και υγειονομικών;
Είναι γνωστό ότι εδώ και χρόνια, ο φαρμακευτικός κλάδος στην Ελλάδα υφίσταται μεγάλη πίεση λόγω του ασφυκτικού πλαισίου των υπέρογκων υποχρεωτικών επιστροφών και εκπτώσεων (clawbacks & rebates) οι οποίες με τη σειρά τους οφείλονται στη χρόνια υποχρηματοδότηση του συστήματος φαρμακευτικής φροντίδας.
Η πανδημία των τελευταίων ετών προκάλεσε σημαντικά προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα λόγω των περιορισμών που επέβαλε με αποτέλεσμα να σημειωθούν διακοπές στην παραγωγή και διακίνηση φαρμάκων, δραστικών ουσιών και άλλων πρώτων υλών επηρεάζοντας άμεσα τη διεθνή αγορά, καθώς παρατηρήθηκαν - και εξακολουθούν να παρατηρούνται - ελλείψεις σε βασικά φάρμακα, όπως αναισθητικά, αντιβιοτικά, αναλγητικά κι άλλα. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την πρόσφατη ανάκαμψη της παγκόσμιας ζήτησης έχουν οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των τιμών των εισαγόμενων πρώτων και βοηθητικών φαρμακευτικών υλών, των υλικών συσκευασίας αλλά και του κόστους μεταφοράς. Εάν προσθέσει κανείς σε όλα αυτά και το υψηλό κόστος της ενέργειας τους τελευταίους μήνες και την αύξηση του πληθωρισμού, αντιλαμβάνεται την σημαντική αύξηση του κόστους όλων των συντελεστών παραγωγής. Ήρθαμε, λοιπόν, αντιμέτωποι με την πρόκληση να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στην αυξημένη ζήτηση στην Ελλάδα και το εξωτερικό λειτουργώντας σε ένα αρκετά δυσμενές επιχειρηματικό περιβάλλον.
Σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον, στη DEMO δράσαμε επιτυχώς, χάρη στη στρατηγική μας με μακρόχρονο ορίζοντα απόδοσης. Πατάμε σε γερές βάσεις αφού, έγκαιρα, καθιερώσαμε οικονομίες κλίμακας και υψηλό βαθμό αυτοματισμού στην παραγωγική μας διαδικασία και με αυτό τον τρόπο καταφέραμε να παραμείνουμε ανταγωνιστικοί από πλευράς κόστους αλλά και να διατηρήσουμε την αξιοπιστία μας. Αυτό μας έδωσε τη δυνατότητα να διασφαλίσουμε τις απαιτούμενες αντοχές, ώστε να ανταπεξέλθουμε των δυσκολιών χωρίς να μειώσουμε τις επενδύσεις μας σε έργα Ε&Α και να επιχειρήσουμε σε περισσότερες αγορές, με περισσότερα προϊόντα.
Τα διδάγματα της πανδημίας ήταν πολλά και ωφέλιμα, καίτοι μας πόνεσαν. Η φαρμακοβιομηχανία για ακόμη μία φορά, έβαλε τεράστια πλάτη και στήριξε την κοινωνία και την οικονομία. Αυτό που αναδείχθηκε ξεκάθαρα, ήταν η ανάγκη για αυτάρκεια και επάρκεια πρώτων υλών. Πιστεύετε ότι είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε μία δεύτερη πανδημία εάν μας χτυπήσει την πόρτα, με λιγότερες ίσως απώλειες;
Κατά τη γνώμη μου, δυστυχώς η Ευρώπη στο σύνολό της δεν είναι έτοιμη για μια νέα πρόκληση. Στην πανδημία αναδείχτηκαν τα κενά στην εφοδιαστική αλυσίδα. Σε πρώτη φάση, η Ευρώπη έδειξε να κατανοεί το ζήτημα και να ενθαρρύνει τον επαναπατρισμό της παραγωγής βασικών φαρμάκων. Ωστόσο, όσο το πρωταρχικό κριτήριο επιλογής για τους προμηθευτές των νοσοκομείων παραμένει το κόστος, οι Ευρωπαϊκές εταιρείες παραγωγής φαρμάκων βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και οι παραγωγοί σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους (π.χ. Ασιατικές χώρες) έχουν το προβάδισμα, παρέχοντας χαμηλότερες τιμές.
Πρέπει λοιπόν να ληφθούν άμεσα αποφάσεις για τη βελτίωση της σχετικής ευρωπαϊκής πολιτικής, ώστε να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε την αυτάρκεια και επάρκεια της Ευρώπης σε φαρμακευτικά προϊόντα και την απεξάρτηση από άλλες χώρες.
Παρατηρούμε ότι η Θεσσαλονίκη αποτελεί σημείο αναφοράς για την έρευνα και την καινοτομία, και μία πόλη που «αγκαλιάζεται» από πολυεθνικές και νεοφυείς επιχειρήσεις. Και η δική σας βιομηχανία, εκεί θα δημιουργήσει το Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης, ύψους 356 εκατ. ευρώ. Γιατί επιλέξατε την συμπρωτεύουσα και τι καινούριο αναμένουμε από εσάς στο πεδίο της βιοτεχνολογίας;
Τα τελευταία χρόνια, η συμπρωτεύουσα έχει αναδειχθεί σε ένα σύγχρονο, επιχειρηματικό hub που προσελκύει το επιχειρηματικό ενδιαφέρον τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Η απόφαση της εταιρίας μας να επενδύσει στη Βόρεια Ελλάδα με την ίδρυση του νέου Κέντρου Έρευνας και Ανάπτυξης στη Θεσσαλονίκη που έχει ως κύριο στόχο την ανάπτυξη φαρμακευτικών δραστικών ουσιών και νέων γενοσήμων φαρμάκων, συνοδεύεται από την πεποίθησή μας και την ελπίδα μας η επένδυση αυτή να ενισχύσει τη θέση της Θεσσαλονίκης στη νέα εποχή ως κόμβος καινοτομίας των Βαλκανίων.
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία παραγωγής φαρμάκων παγκοσμίως εξελίσσεται ραγδαία, με εντελώς νέες μεθόδους και διαδικασίες σε σχέση με τις ως σήμερα γνωστές, δίνοντας πλέον λύσεις σε ασθένειες που ως σήμερα δεν είχαν θεραπεία. Τα φάρμακα αυτά, βιολογικής προέλευσης τα περισσότερα, αναπτύσσονται μετά από μελέτες που διαρκούν 7 με 9 χρόνια, ενώ η τάση για ανάπτυξη τέτοιων φαρμάκων είναι τόσο ισχυρή που ως το 2030, προβλέπεται πως αυτή η κατηγορία φαρμάκων θα απορροφήσει περίπου το 1/3 της παγκόσμιας φαρμακευτικής δαπάνης.
Στη DEMO, λάβαμε υπόψη τις εξελίξεις στον χώρο της Βιοτεχνολογίας, το γεγονός ότι πολλοί νέοι Έλληνες επιστήμονες διαπρέπουν στο εξωτερικό στον τομέα αυτόν και την αναγκαιότητα να αποκτήσουμε τεχνογνωσία παραγωγικής βιολογικών φαρμάκων και πήραμε τη μεγάλη απόφαση να είμαστε η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα που θα δραστηριοποιηθεί στον τομέα της βιοτεχνολογίας, δημιουργώντας εργαστήρια Έρευνας και Ανάπτυξης βιοτεχνολογικών προϊόντων και μία πρότυπη μονάδα παραγωγής μονοκλωνικών αντισωμάτων στον Άγιο Στέφανο Αττικής, ώστε μέχρι το 2027 να είμαστε σε θέση να παράγουμε 3 μονοκλωνικά αντισώματα.
Πώς οραματίζεστε την ελληνική φαρμακοβιομηχανία την επόμενη 5ετία; Θα καταφέρει η χώρα να αντιστρέψει το επονείδιστο brain drain, να δημιουργήσει συνθήκες βιωσιμότητας στις επιχειρήσεις και απρόσκοπτης πορείας των επενδύσεων;
Στη DEMO λειτουργούμε με βάση το μότο μας «ελληνικά φάρμακα με παγκόσμια εμβέλεια». Κοιτώντας τη μεγαλύτερη εικόνα, πιστεύουμε ότι η ελληνική φαρμακοβιομηχανία μπορεί στο μέλλον να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Με 42 παραγωγικές μονάδες συνολικά στην Ελλάδα αποτελεί έναν από τους λίγους κλάδους της εγχώριας βιομηχανίας με ισχυρή βάση και επιχειρήσεις που επενδύουν συστηματικά και με ένταση στην ελληνική οικονομία.
Το μέλλον βρίσκεται στην καινοτομία που εξασφαλίζει την προσβασιμότητα. Το μεγάλο ζητούμενο της εποχής μας είναι το πώς θα παράγουμε σκευάσματα στα οποία θα έχουν πρόσβαση όλοι. Καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη αυτού, είναι η συνεργασία με την ακαδημαϊκή κοινότητα, γιατί έχει αμοιβαία οφέλη τόσο για την βιομηχανία που θα έχει την ευκαιρία να έχει διαρκώς νέο υψηλά εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό, όσο για την ακαδημαϊκή κοινότητα, που θα εξελίσσεται διαρκώς από αυτή τη διαδραστική σχέση.
Στη DEMO, επιμένουμε οι επενδύσεις μας να πραγματοποιούνται και να παραμένουν σε ελληνικό έδαφος. Στην Ελλάδα, διαθέτουμε λαμπρά μυαλά που εξελίσσονται σε εξαιρετικούς επιστήμονες και στελεχώνουν κρίσιμες θέσεις των σύγχρονων ελληνικών επιχειρήσεων. Είναι καθήκον μας και ευθύνη μας να στηρίξουμε τη χώρα μας, την επιστημονική της κοινότητα και τις παραγωγικές της δυνάμεις, ενισχύοντας την εγχώρια οικονομία και αντιστρέφοντας το brain-drain.
