Τι έχει αλλάξει στα Διοικητικά Συμβούλια των εισηγμένων εταιρειών - Τα νέα δεδομένα

Στο πλαίσιο της έρευνας για το 2025, αναλύθηκαν συνολικά 140 εισηγμένες ελληνικές επιχειρήσεις και 1.198 μέλη Διοικητικών Συμβουλίων, βάσει δέκα βασικών κριτηρίων αξιολόγησης της πολυμορφίας και της συμπερίληψης, τα οποία καλύπτουν, μεταξύ άλλων, το φύλο, την ηλικία, την εθνικότητα, τις οικογενειακές σχέσεις μεταξύ των μελών, τις δεξιότητες, το ακαδημαϊκό επίπεδο και τον βαθμό ανεξαρτησίας τους.

Τι έχει αλλάξει τα τελευταία πέντε χρόνια

Ενδεικτικά, από το 2021, όταν και ξεκίνησε η έρευνα μέχρι και σήμερα, η εκπροσώπηση των φύλων στα Διοικητικά Συμβούλια των ελληνικών εισηγμένων εταιρειών έχει σημειώσει σημαντική αύξηση 11 ποσοστιαίων μονάδων, με την παρουσία γυναικών να αυξάνεται σταθερά, από 17% το 2021 στο 28% το 2025, υπερκαλύπτοντας πλέον την απαίτηση του Ελληνικού Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΕΚΕΔ).

Θα πρέπει εντούτοις να σημειωθεί πως σημαντική υστέρηση παρατηρείται στην κορυφή της επιχειρηματικής ιεραρχίας, καθώς οι γυναίκες κατέχουν μόλις 60 θέσεις ανώτατων μελών, έναντι 349 που καλύπτονται από άνδρες. Αντίστοιχα, μόλις το 10% των εταιριών διαθέτουν γυναίκα ως Πρόεδρο και 7% γυναίκα Διευθύνων Σύμβουλο του διοικητικού συμβουλίου.

Αντίστοιχα, όπως προκύπτει από την έρευνα, η αναλογία των ανεξάρτητων μελών στα Διοικητικά Συμβούλια εμφανίζει μικρή αλλά σταθερή αύξηση τα τελευταία πέντε έτη, ενισχύοντας τον ρόλο της αντικειμενικότητας και της ακεραιότητας στις αποφάσεις του ΔΣ.

Επιπλέον, διευρυμένη είναι η ποικιλομορφία ως προς την εργασιακή εμπειρία, με τα μέλη Διοικητικών Συμβουλίων να διαθέτουν επαρκή γνώση του μοντέλου λειτουργίας και του κλάδου δραστηριοποίησης της εταιρίας, αλλά και εμπειρία σε διαφορετικούς κλάδους.

Η έρευνα της RSM Greece, έχει ως στόχο να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για την παρούσα κατάσταση της Εταιρικής Διακυβέρνησης και τις μελλοντικές τάσεις, βοηθώντας τους οργανισμούς να προσαρμοστούν και να ενισχύσουν τη στρατηγική τους για μια ισχυρή κουλτούρα ποικιλομορφίας.

Παράλληλα, καταγράφει το βαθμό συμμόρφωσης των ελληνικών εισηγμένων εταιριών στην κείμενη νομοθεσία και παράλληλα αναδεικνύει τα όποια κενά που πρέπει να καλυφθούν για την υιοθέτηση ενός ιδανικού διοικητικού συμβουλίου.

Συνολικά, η ανάλυση της πενταετίας επιβεβαιώνει ότι η ποικιλομορφία στα Διοικητικά Συμβούλια συνιστά στρατηγικό παράγοντα επιτυχίας και όχι απλώς κανονιστική υποχρέωση. Ένα Διοικητικό Συμβούλιο με διαφορετικά υπόβαθρα, εμπειρίες και δεξιότητες ενισχύει τη λήψη ορθών, καινοτόμων και ισορροπημένων αποφάσεων.

Συνεπώς, η ποικιλομορφία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως στρατηγική επιλογή και όχι ως δημογραφικός δείκτης. Η σύνθεση δεξιοτήτων και εμπειριών επιτρέπει στα Διοικητικά Συμβούλια να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις σύγχρονες προκλήσεις — τεχνολογικό μετασχηματισμό, βιωσιμότητα, ESG και διαχείριση κινδύνων.

Τα βασικά συμπεράσματα

Αναλυτικά, τα συμπεράσματα της έρευνας για την ποικιλομορφία των Διοικητικών Συμβουλίων των εισηγμένων ελληνικών επιχειρήσεων, όπως προκύπτουν από την έρευνα έρευνας “The RSM Board Diversity Survey” για το 2025 έχουν ως εξής:

• Σύνθεση και αριθμός μελών Διοικητικών Συμβουλίων

Σε σύνολο 140 εισηγμένων εταιρειών που περιλαμβάνονται στο δείγμα της έρευνας, ο αριθμός των μελών ανέρχεται σε 1.198. Από αυτά, τα 380 είναι εκτελεστικά μέλη, τα 351 μη εκτελεστικά μέλη και τα 467 ανεξάρτητα μη εκτελεστικά, με τα αντίστοιχα ποσοστά να διαμορφώνονται σε 32,0%, 29,0% και 39,0%. Τα Διοικητικά Συμβούλια των Εισηγμένων Ελληνικών Επιχειρήσεων έχουν κατά μέσο όρο 8,5 μέλη.

• Διαφοροποίηση ανά φύλο

Τα Διοικητικά Συμβούλια των εισηγμένων εταιρειών που περιλαμβάνονται στην έρευνα αποτελούνται από 859 άνδρες και 339 γυναίκες, με τα αντίστοιχα ποσοστά να διαμορφώνονται σε 72% και 28% του συνολικού αριθμού μελών αντίστοιχα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2021, όταν και ξεκίνησε η έρευνα πριν την εφαρμογή του Νόμου 4706/2020, έως και το 2025, η εκπροσώπηση των φύλων στα Διοικητικά Συμβούλια των ελληνικών εισηγμένων εταιρειών έχει σημειώσει σημαντική αύξηση 11 ποσοστιαίων μονάδων, με την παρουσία γυναικών να αυξάνεται σταθερά (2021: 17%, 2025: 28%).

Αναλυτικά, η αναλογία γυναικών προς άνδρες είναι 1:2,5. Το ποσοστό αυτό καλύπτει την απαίτηση του Ελληνικού Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΕΚΕΔ), ο οποίος και ορίζει ότι τα κριτήρια επιλογής για τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου πρέπει να περιλαμβάνουν επαρκή εκπροσώπηση και των δύο φύλων, με ποσοστό που δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το 25% του συνολικού αριθμού των μελών.

Ως προς τους επιμέρους κλάδους, τα υψηλότερα ποσοστά στην εκπροσώπηση γυναικών, καταγράφουν στο εμπόριο, στην ακίνητη περιουσία κα στα καταναλωτικά προϊόντα και υπηρεσίες.

• Ιδιότητες μελών σε ανώτερες θέσεις

Διαφορετική είναι εντούτοις η εικόνα στην κορυφή της επιχειρηματικής ιεραρχίας. Σύμφωνα με την έρευνα, οι γυναίκες κατέχουν μόλις 60 θέσεις ανώτατων μελών (θέσεις Προέδρου, Αντιπροέδρου ή Διευθύνοντος Συμβούλου ή συνδυασμού αυτών), έναντι 349 που καλύπτονται από άνδρες. Αντίστοιχα, μόλις 14 θέσεις Προέδρου Διοικητικού Συμβουλίου και 10 θέσεις Διευθύνοντος Συμβούλου καλύπτονται από γυναίκες, το οποίο σημαίνει ότι μόλις το 10% των εταιριών διαθέτουν γυναίκα ως Πρόεδρο και 7% γυναίκα Διευθύνων Σύμβουλο του διοικητικού συμβουλίου.

Επιπλέον, και μολονότι το ποσοστό γυναικών σε ανώτατες θέσεις εμφανίζει σταδιακή αύξηση τα τελευταία πέντε έτη, η αύξηση είναι αργή και το συνολικό ποσοστό παραμένει χαμηλό, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για περαιτέρω προσπάθειες προώθησης της ισότιμης εκπροσώπησης σε κορυφαίες θέσεις λήψης αποφάσεων.

• Ανεξαρτησία μελών

Αναφορικά με την ύπαρξη ανεξάρτητων, μη εκτελεστικών μελών, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα της έρευνας, η συντριπτική πλειονότητα των εταιρειών καλύπτει το σχετικό κριτήριο, ενώ 46 εταιρείες διαθέτουν δύο ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη και 50 εταιρίες τουλάχιστον τρία με εκτελεστικά μέλη.

Ως προς τους επιμέρους κλάδους, αυτός των τραπεζών και των ασφαλειών και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών έχει το μεγαλύτερο ποσοστό ανεξάρτητων μη εκτελεστικών μελών, ενώ ακολουθούν ο κλάδος των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και ο κλάδος του εμπορίου. Στον αντίποδα, το μικρότερο ποσοστό συγκέντρωσης ανεξάρτητων μη εκτελεστικών μελών καταγράφεται στον κλάδο της τεχνολογίας, ήτοι 24. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι σε μόνο τρεις εταιρίες το ποσοστό εκπροσώπησης των μη εκτελεστικών μελών είναι μεγαλύτερο του 80%.

• Συγκέντρωση θέσεων στο ίδιο πρόσωπο

Σημαντικό ζήτημα για τις ελληνικές εισηγμένες εταιρείες αποτελεί το γεγονός ότι μια σειρά από πρόσωπα εμφανίζονται σε παραπάνω του ενός Διοικητικά Συμβούλια,. Ενδεικτικό είναι ότι σήμερα τρία πρόσωπα καλύπτουν παράλληλα θέσεις μέλους Διοικητικού Συμβουλίου σε τέσσερα διαφορετικά Διοικητικά Συμβούλια, οκτώ πρόσωπα καλύπτουν παράλληλα θέσεις μέλους Διοικητικού Συμβουλίου σε τρία διαφορετικά Διοικητικά Συμβούλια και 57 πρόσωπα καλύπτουν παράλληλα θέσεις μέλους σε δύο διαφορετικά Διοικητικά Συμβούλια.

Αρκετά συχνό είναι επίσης το φαινόμενο της συγκέντρωσης θέσεων και αρμοδιοτήτων σε ένα μόνο άτομο. Συγκεκριμένα σε 32 εταιρίες, οι θέσεις του Προέδρου και του Διευθύνοντος Συμβούλου κατέχονται από το ίδιο πρόσωπο, ενώ σε 16 εταιρίες, ο Διευθύνων Σύμβουλος είναι επίσης Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου, ενώ σε μόλις 12 εταιρίες ο Πρόεδρος είναι ανεξάρτητος μη εκτελεστικός.

• Οικογενειακές σχέσεις μεταξύ των μελών

Αντίστοιχα αποτρεπτικό για την ποικιλομορφία των εισηγμένων επιχειρήσεων είναι το γεγονός ότι σχεδόν μία στις δύο εισηγμένες επιχειρήσεις (45%) έχει «οικογενειακό» χαρακτήρα με τουλάχιστον δύο μέλη συνδεδεμένα με τον βασικό μέτοχο να συμμετέχουν στα Διοικητικά τους Συμβούλια. Τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφονται στους κλάδους πρώτων υλών, των καταναλωτικών προϊόντων και των τροφίμων με αναλογία περίπου 1 προς 3 μέλη Διοικητικού Συμβουλίου, τα οποία είναι συνδεδεμένα με το βασικό μέτοχο.

• Διαφοροποίηση ως προς την εθνικότητα των μελών

Ως προς την εθνικότητα των μελών, το 11% του συνόλου των Διοικητικών Συμβουλίων (130 μέλη) προέρχεται από χώρες εκτός Ελλάδος. Από αυτά, τα 94 είναι άνδρες και οι 36 είναι γυναίκες. Τα περισσότερα μέλη μη Ελληνικής εθνικότητας, εμφανίζονται στον κλάδο των Τραπεζών, των Βιομηχανικών Προϊόντων & Υπηρεσιών και των Τροφίμων, Ποτών και Καπνοβιομηχανιών, ενώ τα λιγότερα στον κλάδο των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας.

• Διαφοροποίηση ως προς την ηλικία των μελών

Ένα ακόμη σημαντικό εύρημα της έρευνας αφορά την ηλικία των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων, παρατηρείται σημαντική ανισορροπία, καθώς μόλις το 0,3% έχει ηλικία μικρότερη των 30 ετών και το 22% ηλικία μικρότερη των 50 ετών. Αντίστοιχα, το 34% έχει ηλικία μεταξύ 51 και 60 έτη, το 27% μεταξύ 61 και 70 έτη και το 16% ηλικία άνω των 70 ετών.

Η αναλογία των μελών ανά ηλικιακή ομάδα παραμένει σχετικά σταθερή μεταξύ 2021 και 2025, με μικρή αύξηση των μελών άνω των 50 ετών (από 75% σε 78%) και αντίστοιχη μείωση των μελών κάτω των 50 ετών (από 25% σε 22%).

Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι το γηραιότερο μέλος που συμμετέχει σε Διοικητικό Συμβούλιο είναι 95 ετών, άνδρας και κατέχει το ρόλο Μέλους. Παράλληλα, το νεότερο μέλος είναι 27 ετών, άνδρας, και κατέχει ρόλο Μέλους. Και τα δύο πρόσωπα συμμετέχουν σε Διοικητικά Συμβούλια με «οικογενειακό» χαρακτήρα.

• Ακαδημαϊκό επίπεδο των μελών

Σε σχέση με το επίπεδο σπουδών, το 39% των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων έχει τουλάχιστον προπτυχιακό τίτλο σπουδών, το 50% των μελών μεταπτυχιακό και το 11% αυτών κατέχουν διδακτορικό τίτλο σπουδών.

• Μείγμα δεξιοτήτων και γνωστικού αντικειμένου μελών

Εντούτοις, μολονότι το ακαδημαϊκό επίπεδο είναι συγκριτικά υψηλό, οι δεξιότητες και το γνωστικό αντικείμενο των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων είναι αναλογικά περιορισμένο. Συγκεκριμένα, το 65% των μελών έχει ειδίκευση στα οικονομικά και τη διοίκηση επιχειρήσεων γενικότερα, 11% κατέχει εμπειρία στον τομέα της παραγωγής και 7% στον τομέα των πωλήσεων ή την παροχή νομικών συμβουλών.

Αντίθετα, μέλη με εξειδικευμένες δεξιότητες σε θέματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, πληροφορικής, βιώσιμης ανάπτυξης έχουν μικρότερη σχετικά παρουσία στα διοικητικά συμβούλια των Ελληνικών εισηγμένων. Αντίστοιχα, μόνο το 3% των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων έχει ειδίκευση στο HR και στο ESG, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την εταιρική διακυβέρνηση, σε μια εποχή που η εύρεση και διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και η διαχείριση θεμάτων sustainability αποτελούν προτεραιότητα για τις επιχειρήσεις.

• Εμπειρία σε διαφορετικό κλάδο

Στον αντίποδα διευρυμένη είναι η ποικιλομορφία ως προς την εργασιακή εμπειρία, με τα μέλη Διοικητικών Συμβουλίων να διαθέτουν επαρκή γνώση του μοντέλου λειτουργίας και του κλάδου δραστηριοποίησης της εταιρίας, αλλά και εμπειρία σε διαφορετικούς κλάδους. Σε απόλυτους αριθμούς, από τα 1.198 συνολικά μέλη, τα 857 έχουν εμπειρία σε διαφορετικό κλάδο από την εταιρία στην οποία εργάζονται.

• Αποδοχές μελών

Τέλος, αναφορικά με τις αποδοχές στα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων, αυτές των γυναικών που υπηρετούν ως ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη συγκλίνουν περισσότερο με αυτές των ανδρών, με τις τελευταίες να υπερβαίνουν κατά περίπου 1,1 φορές (10% υψηλότερες) τις αποδοχές των γυναικών. Αντίθετα, μεγαλύτερη απόκλιση παρατηρείται στις περιπτώσεις των μη εκτελεστικών και, κυρίως, των εκτελεστικών μελών, όπου οι αποδοχές των ανδρών είναι περίπου 1,5 φορές υψηλότερες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κεφαλαιοποίηση επηρεάζει το εύρος του χάσματος, καθώς στις εταιρίες μεσαίας και υψηλής κεφαλαιοποίησης οι αμοιβές συγκλίνουν, ενώ στις μικρότερες το χάσμα αυξάνεται. Για τα ανώτατα στελέχη ΔΣ (Πρόεδρος, Διευθύνων Σύμβουλος κ.ά.), οι άνδρες λαμβάνουν έως και τετραπλάσιες αποδοχές σε μεγάλες εταιρίες, με τις γυναίκες να παραμένουν σημαντικά υποεκπροσωπημένες.

Η επαγγελματική εξέλιξη που συνοδεύει την ηλικία αντικατοπτρίζεται και στο επίπεδο των αποδοχών, οι οποίες παρουσιάζουν ανοδική πορεία, ενώ -τέλος- η παρουσία γυναικών σε θέσεις Διευθύνοντος Συμβούλου παραμένει περιορισμένη (10 εταιρίες), κυρίως σε μικρή ή μεσαία κεφαλαιοποίηση, όπου το χάσμα αποδοχών είναι μικρότερο

• Κατάταξη και συνολική βαθμολογία κλάδων

Τέλος, αναφορικά με την επιμέρους κατάταξη ανά κλάδο, αυτός των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας έλαβε τη μεγαλύτερη βαθμολογία (534) ενώ αμέσως μετά στη δεύτερη θέση βρίσκεται ο κλάδος των Ταξιδιών & Αναψυχής (523), στην τρίτη ο κλάδος της Ακίνητης Περιουσίας (495). Οι επιχειρήσεις των συγκεκριμένων κλάδων φαίνεται να αξιοποιούν στο μέγιστο τα κριτήρια πολυμορφίας που κάνουν τα Διοικητικά τους Συμβούλια συμπεριληπτικά. The RSM Board Diversity Survey 2025

Κατά την περίοδο 2024–2025, ο κλάδος Ενέργειας & Τηλεπικοινωνιών σημείωσε τη μεγαλύτερη αύξηση (+46 μονάδες, από 382 σε 428), ακολουθούμενος από τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (+34 μονάδες) και τα Ταξίδια & Αναψυχή (+25 μονάδες). Αντίθετα, μειώσεις καταγράφηκαν στους τομείς Ακίνητης Περιουσίας (–17 μονάδες), Ασφαλειών & Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών (–27 μονάδες) και Εμπορίου (–11 μονάδες).