Έκθεση - κόλαφος για το ρόλο του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα

Οι συντάκτες της έκθεσης αναφέρουν ότι το πρόγραμμα από την αρχή είχε τεράστιο ρίσκο, η πρόκληση ήταν τιτάνια και η απόφαση για συμμετοχή έβαλε το ΔΝΤ σε μια περιπέτεια δίχως προηγούμενο. Το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης επισημαίνει λάθος εκτιμήσεις, λάθος προβλέψεις, λάθος υποθέσεις, αλλά και υποχωρήσεις έναντι των Ευρωπαίων ειδικά σε σχέση με την αναδιάρθρωση του χρέους.

Ειδικότερα, το ΙΕΟ αναφέρει πως πριν ακόμη αποφασιστεί επισήμως η συμμετοχή του ΔΝΤ στην Ελλάδα τα στελέχη του είχαν καταλήξει ότι το χρέος της Ελλάδος ήταν «με μεγάλη πιθανότητα» μη βιώσιμο ακόμη και αν η χώρα εφάρμοζε κατά γράμμα το πρόγραμμα.

Ωστόσο, υπό την ασφυκτική πίεση των Ευρωπαίων που είχαν ήδη αποφασίσει ότι δεν θα προχωρούσαν σε αναδιάρθρωση του χρέους, το Ταμείο μέσω «μη διαφανών διαδικασιών» αποφάσισε να τροποποιήσει τα ίδια του τα κριτήρια, ώστε να μετέχει στο ελληνικό πρόγραμμα με το ποσό ρεκόρ των 30 δισ. ευρώ. Μάλιστα, για το γεγονός ότι η κατ’ εξαίρεση χρηματοδότηση του ελληνικού προγράμματος αποδόθηκε επισήμως στην ανάγκη να αποσοβηθεί ο υψηλός κίνδυνος μετάδοσης της κρίσης, το ΙΕΟ αναφέρει πως αυτός ο κίνδυνος μετάδοσης της κρίσης δεν τεκμηριώθηκε ποτέ επαρκώς.

Συμφώνα με τους συντάκτες της έκθεσης η διαδικασία τροποποίησης των κανονισμών του Ταμείου παρέκλινε σημαντικά από τις συνήθεις πρακτικές του οργανισμού. Μελή του ΔΣ του ΔΝΤ που μίλησαν στο Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης υποστήριξαν μάλιστα πως η τροποποίηση ήταν «κρυμμένη» μέσα σε μια πρόταση για να μην γίνει εύκολα αντιληπτή. Επίσης προκύπτει ότι η Διοίκηση του Ταμείου -Ντομινίκ Στρος-Καν - δεν ενημέρωσε επαρκώς το Διοικητικό Συμβούλιο για τους πραγματικούς κινδύνους που θα προέκυπταν από τη μη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους .

Ακόμη, στην έκθεση υπογραμμίζεται πως υπερεκτιμήθηκε η δυνατότητα της Ελλάδος να προχωρήσει σε «ασυνήθιστου» μεγέθους δημοσιονομική προσαρμογή σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα.

«Η υπόθεση ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να επιστρέψει στις αγορές στα μέσα του 2012 αποδείχτηκε λανθασμένη, υποτιμήθηκαν οι βαρύτατες συνέπειες της εσωτερικής υποτίμησης, ο στόχος για την αποδοτικότητα των ιδιωτικοποιήσεων αποδείχτηκε εκτός πραγματικότητας, ενώ και η προσαρμογή δεν κατανεμήθηκε ισομερώς και δικαία σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας», σημειώνεται στην έκθεση.

Μάλιστα, το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης του ΔΝΤ σημειώνει πως αν οι υποθέσεις για τα δημοσιονομικά μεγέθη και τις αποκρατικοποιήσεις ήταν πιο ρεαλιστικές το 2010 μπορεί οι προβλέψεις για το χρέος να ήταν πιο δυσμενείς, αλλά θα άνοιγε ο δρόμος για την παροχή εναλλακτικών λύσεων (π.χ. ταχύτερο κούρεμα χρέους ή μεγαλύτερη χρηματοδότηση από τους Ευρωπαίους).

Στο ίδιο πλαίσιο διαπιστώνεται πως αν και τα προβλήματα σε σχέση με τα αρχικά –εσφαλμένα- δεδομένα του προγράμματος μπορούσαν να δικαιολογηθούν από το εξαιρετικά συμπιεσμένο χρόνο προετοιμασίας του μεταξύ Απριλίου και Μαΐου 2010, ωστόσο τα λάθη δεν διορθώθηκαν γρήγορα παρά τις ενδείξεις ότι το πρόγραμμα δεν προχωρούσε όπως σχεδιάστηκε και σημαντικές αναθεωρήσεις έγιναν μόνο κατά την πέμπτη αναθεώρηση, 18 μήνες μετά την έναρξη του προγράμματος.

Για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στην «τρόικα» το ΙΕΟ αναφέρει ότι αν και το Ταμείο είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στη λήψη των αποφάσεων, ωστόσο μπήκε σε ένα πλαίσιο που μείωσε την αυτονομία του και ενέτεινε την κριτική για την ανάληψη πολιτικού ρόλου εκ μέρους του. Αναγνωρίζεται δε πως βρίσκεται σε εξέλιξη η αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της συνεργασίας του Ταμείου με τις περιφερειακές συμφωνίες χρηματοδότησης (μηχανισμούς όπως ο ESM).

Τι σχολιάζει η Κριστίν Λαγκάρντ

Η Γενική Διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ αναφερόμενη στην έκθεση του ΙΕΟ διαχώρισε τα τρία επιτυχημένα προγράμματα (Ιρλανδίας, Πορτογαλίας και Κύπρου) από αυτό της Ελλάδος, αναγνωρίζοντας ότι η Ελλάδα αποτελεί «ειδική περίπτωση».

Με δήλωση της υποστηρίζει ότι η «η Ελλάδα έθεσε πρόσθετες και μοναδικές προκλήσεις. Με απαράμιλλη διεθνή στήριξη, η χώρα προχώρησε σε μία αξιοσημείωτη δημοσιονομική προσαρμογή. Ωστόσο η χώρα επλήγη σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι σε άλλες χώρες από τις αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν από οργανωμένα συμφέροντα, από σοβαρά προβλήματα εφαρμογής του προγράμματος , καθώς και επαναλαμβανόμενες πολιτικές κρίσεις. Τα παραπάνω οδήγησαν σε επαναλαμβανόμενες κρίσεις, υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη με τον φόβο του Grexit να επικρέμεται. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα η ύφεση στη χώρα να είναι πολύ βαθύτερη σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις του προγράμματος».

Η κ. Λαγκάρντ αναγνωρίζει ότι κανένα από αυτά τα εμπόδια δεν είχε προβλεφθεί εκ των προτέρων με αποτέλεσμα το πρώτο πρόγραμμα να αποδειχθεί εξαιρετικά αισιόδοξο. Παρά ταύτα η Ελλάδα παρέμεινε μέλος της ζώνης του ευρώ, επιτυγχάνοντας έτσι τον βασικό στόχο που είχε τεθεί τόσο από την ίδια τη χώρα όσο και από τα υπόλοιπα μέλη της ευρωζώνης.

Η ιδία υποστηρίζει ότι η Ελλάδα ωφελήθηκε από τη σημαντική ελάφρυνση του δημοσίου χρέους το 2012 , καθώς και την αναχρηματοδότηση πολύ ευνοϊκούς όρους από τους επίσημους πιστωτές της, και το ΔΝΤ. Επαναλαμβάνει δε την έκκληση του Ταμείου για περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους.