Νερό: Ο πολύτιμος «σύμμαχός» μας στη νέα καθημερινότητα

Η πρόσβαση στο καθαρό, πόσιμο νερό είναι ένα από τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Πέρα από την πρωταρχική βιολογική του λειτουργία για την ίδια την ανθρώπινη ζωή, το νερό παίζει καθοριστικό ρόλο και στην ποιότητα ζωής του ανθρώπου, σε όλες τις πολιτισμικές κοινωνίες. Η υγιεινή, η καθαριότητα, η ίδια μας η υγεία, εξαρτώνται από το διαθέσιμο πόσιμο νερό και την ποιότητά του. Με απλά λόγια, εξαρτώνται από το κατά πόσο το νερό που τρέχει από τη βρύση μας είναι καθαρό, είναι ποιοτικό, είναι πόσιμο, είναι διαθέσιμο.

Η σπουδαιότητα του νερού για την ανθρώπινη καθαριότητα και υγιεινή αναδείχθηκε το τελευταίο διάστημα με έναν πολύ εμφατικό τρόπο. Αξίζει να θυμηθούμε την πρώτη οδηγία της επιστημονικής κοινότητας όταν η ανθρωπότητα ήρθε αντιμέτωπη με την πανδημία του κορωνοϊού: Όλοι τότε συμφώνησαν πως η πολυτιμότερη κίνηση που μπορούμε να κάνουμε στην προσπάθεια να παραμείνουμε υγιείς, είναι το συχνό πλύσιμο των χεριών με καθαρό νερό και σαπούνι. Εν έτη 2021, με την τεχνολογία και την επιστήμη να έχουν προχωρήσει σε δυσθεώρητα ύψη, την κρίσιμη στιγμή, το «όπλο» του ανθρώπου απέναντι στον ιό που απειλεί την ίδια του τη ζωή, είναι το νερό.

Το νερό και η υγεία μας

Αξίζει να δούμε τι προσφέρει το νερό στον ανθρώπινο οργανισμό και για ποιους λόγους είναι απαραίτητο για την υγεία μας. Όπως γνωρίζουμε, περίπου το 70% του ανθρώπινου σώματος αποτελείται από νερό. Ως εκ τούτου, πίνοντας άφθονο νερό, βοηθάμε στην καλύτερη λειτουργία μιας σειράς διεργασιών στον οργανισμό μας. Ενισχύουμε το ανοσοποιητικό μας, ενυδατώνουμε τους χόνδρους, βοηθάμε στη δημιουργία του σάλιου και της βλέννας, τη μεταφορά του οξυγόνου, την υγεία του δέρματος που εξαρτάται άμεσα από την ενυδάτωση, την καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου, ως προς τη συγκέντρωση, τη σκέψη, την αντίδραση – είναι φανερό πως το νερό επηρεάζει εν πολλοίς την ίδια την ανθρώπινη λειτουργία στην ουσία της.

Από εκεί και πέρα όμως, το νερό παίζει σημαντικό ρόλο για την υγεία του ανθρώπου και σε δεύτερο επίπεδο, όχι μόνο πίνοντάς το, αλλά αξιοποιώντας το για την εξωτερική φροντίδα του σώματος: Κάνουμε μπάνιο συχνά και τακτικά για να διατηρούμε το σώμα μας καθαρό, λούζουμε τα μαλλιά μας, πλενόμαστε όποτε λερωθούμε και συνεπώς, πλένουμε τα ρούχα μας, τα σκεύη που χρησιμοποιούμε καθημερινά στην κουζίνα μας κοκ. Κάθε αντικείμενο που μεταχειριζόμαστε, χρειάζεται το νερό για να διατηρείται καθαρό. Άλλωστε, το πλύσιμο των χεριών, όπως έχουμε πλέον εμπεδώσει πλήρως, είναι θεμελιώδης κίνηση για την υγεία μας - τα καθαρά χέρια, που πλένονται με νερό, μας διασφαλίζουν πως απομακρύνουμε τα μικρόβια και κάθε απειλή για την υγεία μας.

Καθαρό νερό στη βρύση μας

Εφόσον η σημασία του νερού για την υγεία μας είναι δεδομένη και αδιαμφισβήτητη, είναι λογικό επόμενο η διασφάλιση του καθαρού νερού για κάθε άνθρωπο, να είναι εξίσου κρίσιμη. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η προσοχή στρέφεται στη διαχείριση των υδάτινων πόρων του πλανήτη, προκειμένου να αποφευχθεί η έλλειψη. Στην Ελλάδα, η ΕΥΔΑΠ προσφέρει στην πρωτεύουσα της χώρας ένα από τα πιο ποιοτικά νερά της Ευρώπης, με αποτέλεσμα στις βρύσες των νοικοκυριών μας, η παροχή πόσιμου νερού, να είναι αδιάλειπτη και άριστης ποιότητας. Το γεγονός τεκμηριώνεται από τα αποτελέσματα περίπου 185.000 προσδιορισμών σε περίπου 10.000 δείγματα πόσιμου και 2.000 δείγματα ανεπεξέργαστου νερού ετησίως. Με την επιτήρηση των δραστηριοτήτων στις Λεκάνες Απορροής, την προστασία του δικτύου Υδροληψίας και διαρκείς ελέγχους ποιότητας του ακατέργαστου και του πόσιμου νερού στα διαπιστευμένα εργαστήρια της εταιρίας, όπου χρησιμοποιούνται οι πλέον σύγχρονες μέθοδοι χημικής ανάλυσης, οι κάτοικοι της Αθήνας είναι βέβαιοι για την ποιότητα του νερού που τρέχει από τις βρύσες των σπιτιών τους. Είναι δεδομένο, άλλωστε, πως οι πρώτες ύλες που προμηθεύεται η ΕΥΔΑΠ είναι σύμφωνες με τα διεθνή πρότυπα για τις χημικές ουσίες που προορίζονται για την επεξεργασία νερού ανθρώπινης κατανάλωσης.

Οι έλεγχοι ποιότητας του ακατέργαστου και πόσιμου νερού είναι καθημερινοί και πραγματοποιούνται στα χημικά και μικροβιολογικά εργαστήρια της εταιρείας. Μέσω των ελέγχων αυτών παρακολουθείται στενά η ποιότητα των νερών τόσο των τεσσάρων ταμιευτήρων (Μαραθώνα, Υλίκης, Μόρνου και Ευήνου), όσο και του πόσιμου νερού στο δίκτυο, ώστε να γίνεται άμεσα αντιληπτό και να αντιμετωπίζεται εγκαίρως οποιοδήποτε πρόβλημα ενδεχομένως προκύψει.

Στα εργαστήρια της ΕΥΔΑΠ στο Γαλάτσι και στις Αχαρνές, τα οποία είναι διαπιστευμένα κατά ISO EN 17025 ήδη από το 2005, από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ), εφαρμόζονται οι πλέον σύγχρονες μέθοδοι χημικής ανάλυσης και με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται υψηλή ευαισθησία, ακρίβεια και επαναληψιμότητα κατά τον προσδιορισμό των στοιχείων που απαιτούνται κατά την ανάλυση των δειγμάτων νερού.

Στο ίδιο πλαίσιο διασφάλισης του ποιοτικού, άφθονου νερού στη βρύση, η ΕΥΔΑΠ έχει εντάξει και την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών συντήρησης και αναβάθμισης του δικτύου. Αναλυτικότερα, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε λεπτομερώς πώς διασφαλίζεται η ποιότητα του νερού με συστηματικές μελέτες και έρευνες, βάσει πληθώρας στρατηγικών και δράσεων και στο πλαίσιο ενός οργανωμένου σχεδιασμού. Το δίκτυο ύδρευσης της πρωτεύουσας παρακολουθείται σε 24ωρη βάση (παρακολούθηση ζήτησης, pressure management κα.), ενώ ταυτόχρονα διενεργείται η προληπτική αλλά και η έκτακτη συντήρησή του, όπου περιλαμβάνεται η συντήρηση των αντλιοστασίων, των βανών, των πυροσβεστικών κρουνών, ο καθαρισμός δεξαμενών, οι επισκευές διαρροών αγωγών – παροχών κλπ. Αξίζει να σημειώσουμε στο σημείο αυτό πως η προληπτική συντήρηση των αγωγών προκύπτει κυρίως μέσω της στατιστικής ανάλυσης των βλαβών από το εξειδικευμένο προσωπικό της εταιρείας.

Από τη συνεχή αξιολόγηση πληθώρας παραμέτρων από την ΕΥΔΑΠ προκύπτει επίσης η αντικατάσταση και η συνολική εξυγίανση των υφιστάμενων αγωγών δικτύων και υδροπαροχών ακινήτων, για την οποία χρησιμοποιούνται τα πλέον σύγχρονα υλικά στον τομέα της ύδρευσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Σταδιακά, επίσης, γίνεται και η τοποθέτηση νέων υδρομετρητών (smart meters) που αντικαθιστούν τους παλαιότερης τεχνολογίας υφιστάμενους σε διάφορες περιοχές της Αττικής – μια διαδικασία που στοχεύει στη μετάβαση στο έξυπνο δίκτυο (smart water network) και στις σύγχρονες τεχνολογίες, εμπλουτίζοντας με ακόμα περισσότερες δικλείδες ασφαλείας και παροχές το δίκτυο. Συνολικά το 2019, η ΕΥΔΑΠ αντικατέστησε 62.000 m αγωγών διατομής ίσους και μεγαλύτερους από Φ110, 16.500 υδροπαροχές ακινήτων και 1200 παλαιούς υδρομετρητές ειδικών παροχών διατομών 2 έως και 6 ιντσών με την τοποθέτηση αντίστοιχων ηλεκτρονικών υδρομετρητών σύγχρονης τεχνολογίας (smart meters) με ισάριθμα καταγραφικά (dataloggers).

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως διεθνείς οργανισμοί αξιολογούν διαρκώς την προσπάθεια της ΕΥΔΑΠ για ποιοτικό νερό και την επιβραβεύουν: Ο «Urban Water Atlas for Europe», που εκδίδεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και ο European Benchmarking Co-operation βαθμολόγησαν την ποιότητα του πόσιμου νερού για την πόλη της Αθήνας με 10, δηλαδή άριστα (για το 2017) και με 99,868%, αντίστοιχα – μία τιμή που ήταν η υψηλότερη μεταξύ 34 συμμετοχών.

Το νερό μετά την πανδημία

Η πανδημία του κορωνοϊού αποτελεί ορόσημο για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Τον τελευταίο χρόνο ολόκληρος ο πλανήτης υφίσταται τις συνέπειες, αναγνωρίζοντας την ουσία σε πάρα πολλές πτυχές της ζωής. Σε αυτό το πλαίσιο, η αξία της πρόσβασης σε καθαρό νερό εν μέσω πανδημίας, έγινε ξεκάθαρη. Τόσο για την προσωπική υγιεινή όσο και για τη δημόσια υγεία γενικά, η πρόσβαση σε πόσιμο, καθαρό νερό είναι καθοριστικής σημασίας, για τις εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, άλλωστε, αναφέρει συγκεκριμένα πως «η παροχή ασφαλούς νερού αποτελεί καθοριστικό παράγοντα αντιμετώπισης των ιών, συμπεριλαμβανομένου του νέου κορωνοϊού», ενώ η αξία του πλυσίματος των χεριών, όπως είπαμε, μάς διαμηνύθηκε παντοιοτρόπως.

Η επόμενη ημέρα της πανδημίας, έφερε το νερό στο προσκήνιο και απαιτεί την αντιμετώπισή του ως πολύτιμο αγαθό για τη ζωή και τον πλανήτη. Η διαχείριση των υδάτινων πόρων και η προσπάθεια να έχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι στη Γη καθαρό, πόσιμο νερό, επισημαίνεται από σύσσωμη την επιστημονική κοινότητα. Η πανδημία μάς υποχρέωσε να δούμε καθαρά την κατάσταση στην ουσία της: Καθαρό, ποιοτικό νερό στις βρύσες μας, καθαρό πόσιμο νερό για όλους – αυτός είναι ο πολύτιμος «σύμμαχός» μας στη νέα μας καθημερινότητα.

Με το καθαρό νερό, μένουμε υγιείς, μένουμε δυνατοί απέναντι σε ό,τι κι αν χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε.