ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Οι παπαγάλοι φωλιάζουν στην Αθήνα: Πώς και γιατί η πρωτεύουσα έγινε καταφύγιο για εξωτικά πουλιά

Οι παπαγάλοι φωλιάζουν στην Αθήνα: Πώς και γιατί η πρωτεύουσα έγινε καταφύγιο για εξωτικά πουλιά

Παπαγάλοι στην Καισαριανή

Νίκος Ραζής/ CNN Greece

Σε μία πόλη όπως η Αθήνα, μια πόλη «πνιγμένη» στο γκρίζο χρώμα της αστικοποίησης, η ζωή που «ανθίζει» στις μικρές «ανάσες» πρασίνου που στριμώχνονται ανάμεσα στις πολυκατοικίες και τους δρόμους, έρχεται να μας υπενθυμίσει πόσο πολύτιμη είναι η επαφή με το φυσικό περιβάλλον και την πανίδα που εξακολουθεί να αναπαράγεται στα μικρά τεχνητά οικοσυστήματα που έχουν διαμορφωθεί. Στα οικοσυστήματα αυτά, βρήκαν τον δικό τους χώρο να αναπτυχθούν οι παπαγάλοι της Αττικής, οι μικρές χαρούμενες πράσινες «νότες» της πρωτεύουσας. 

Το CNN Greece αναζήτησε και φωτογράφησε τα χαριτωμένα πουλιά στο Γουδί, το Ρέμα Χαλανδρίου, το Ζάππειο, την Ευελπίδων, την Κηφισιά και τη Φιλαδέλφεια. Μικρές όμως εστίες κουρνιάζουν στο Πάρκο Τρίτση, μέχρι και το λιμάνι του Πειραιά, όπως αποκάλυψαν ειδικοί στο CNN Greece.

Πώς, όμως, φώλιασαν στην Αθήνα τα ξενικά αυτά πτηνά; Ποια είναι η συμβολή τους στο οικοσύστημα και ποιες οι ανησυχίες για τις επιπτώσεις σε βάρος του;

Στα ερωτήματα αυτά απαντά στο CNN Greece ο δασολόγος - περιβαλλοντολόγος και μέλος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Παναγιώτης Λατσούδης.

Τα είδη παπαγάλων που φωλιάζουν στα κλαδιά των πάρκων της Αθήνας είναι τέσσερα: Ο Πράσινος Παπαγάλος (Δαχτυλιδολαίμης Ψιττακίσκος), ο Γκριζοπρόσωπος Παπαγάλος (Μυοψιττακός), ο Αλεξανδρινός (Ευπατρίδης Ψιττακίσκος) και ο Φαιοκέφαλος της Σενεγάλης.

https://www.instagram.com/reel/DKt0FPHPnA6/?utm_source=ig_embed&utm_campaign=loading

Ο πληθυσμός των δαχτυλιδολαίμηδων και των μυοψιττακών ανέρχεται περίπου στους 2000. Για τους μυοψιττακούς, όπως σημειώνει ο κ. Λατσούδης «είναι πιο δύσκολη η καταγραφή, γιατί δεν κουρνιάζουν μαζί όπως οι δαχτυλιδολαίμηδες». Αξίζει να σημειωθεί, πως υπάρχει και ένας δεύτερος πυρήνας μυοψιττακών στον Πειραιά, ο οποίος δεν σχετίζεται με αυτόν της Αθήνας.

Υπάρχει επίσης ένας πληθυσμός Αλεξανδρινών, οι οποίοι πρωτοεμφανίστηκαν στη Φιλοθέη, τη δεκαετία του 1990. «Πλέον, όμως, όλος ο πληθυσμός τους εντοπίζεται στο Πάρκο Τρίτση στο Ίλιον, αλλά διασπείρονται στη γύρω περιοχή μέχρι άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας, και είναι περίπου 50 πτηνά» αναφέρει ο ίδιος.

papagalos

Παπαγάλος κουρνιάζει στη φωλιά του στο ρέμα Χαλανδρίου

Νίκος Ραζής / CNN Greece



Στη χώρα μας έχει εντοπιστεί και ένα τέταρτο είδος παπαγάλων, αυτό των Φαιοκέφαλων της Σενεγάλης από την Αφρική.

Πρόκειται, ωστόσο, για ένα είδος που βρίσκεται σε ύφεση πια και παραμένει άγνωστο αν έχει επιβιώσει ο πληθυσμός τους. Η τελευταία φορά που εντοπίστηκε ήταν στον Εθνικό Κήπο το 2022 - 2023.


Οι δαχτυλιδολαίμηδες εντοπίζονται διάσπαρτα οπουδήποτε υπάρχει χώρος πρασίνου. Οι μυοψιττακοί εντοπίζονται στο ανατολικό μέρος του λεκανοπεδίου, από την Ηλιούπολη μέχρι και την Κηφισιά.

Όπως σχολιάζει ο περιβαλλοντολόγος, «οριακά έχουν φτάσει στον Κηφισό, δηλαδή δεν υπάρχουν στα δυτικά προάστια. Υπάρχει επίσης ένας πληθυσμός στον Πειραιά, που έχει απλωθεί μεταξύ Κερατσινίου, Δραπετσώνας, Πειραιά και Νέου Φαλήρου.

papagalos

Παπαγαλάκι αναζητά τροφή στο Γουδί

Νίκος Ραζής / CNN Greece

Αποτελεί, όμως, όπως επαναλαμβάνει ο ίδιος, για διαφορετική εστία.

Η ιδιαιτερότητα των μυοψιττακών στη χώρα μας, είναι ότι γενούν σε δέντρα, αλλά συμπεριφέρονται σχεδόν σαν τα περιστέρια, δηλαδή κατεβαίνουν στο έδαφος και μπορεί να τρώνε μαζί με τα περιστέρια ψίχουλα. Απεναντίας αυτή η συμπεριφορά δεν υιοθετείται από τους ψιττακίσκους.

Πώς κατάφεραν να έρθουν στην Αθήνα οι παπαγάλοι;

«Όλα τα είδη παπαγάλων, όχι μόνο αυτά που είναι στην Αθήνα αλλά και σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις καθώς και σε άλλες πόλεις του κόσμου, γιατί το ζήτημα είναι παγκόσμιας απήχησης, έχουν προέλθει από το εμπόριο άγρια ζωής, είτε εκούσια είτε ακούσια» όπως υπογραμμίζει ο κ. Λατσούδης.

«Δεν είναι μεταναστευτικά πουλιά» όπως ξεκαθαρίζει.

«Συμπτωματικά, παγκοσμίως, αυτή την χρονική περίοδο με την έντονη αστικοποίηση και την έντονη ζωοφιλία δημιουργείται το πεδίο, τα πουλιά αυτά βρίσκουν την ευκαιρία να πολλαπλασιαστούν».

papagalos

Παπαγάλος ανοίγει τα φτερά του στο Ζάππειο

Νίκος Ραζής / CNN Greece

Η ιστορία για το αεροδρόμιο του Ελληνικού

Πολλοί και πολλές μπορεί να έχουμε ακούσει την ιστορία του Ελληνικού, νομίζοντας ότι πρόκειται για έναν μύθο. Όπως εξηγεί, όμως, ο κ. Λατσούδης, δεν είναι μύθος.

«Στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και στην Αθήνα συγκεκριμένα, οι δαχτυλιδολαίμηδες ψιττακίσκοι, που είναι πιο διαδεδομένοι και οι οποίοι κατά ένα μέρος ξεκίνησαν από την αδυναμία ολοκλήρωσης κάποιων εκτελωνισμών στο αεροδρόμιο του Ελληνικού» σημειώνει ο επιστήμονας.

Διευκρινίζει όμως ότι δεν είναι μία η αιτία δημιουργίας αποικιών ή εστιών παπαγάλων στην Ελλάδα ή στην Αθήνα».

«Αλλά είναι βέβαιο ότι αυτό το ατύχημα είχε συνέχεια, δηλαδή υπήρχαν και άλλοι παπαγάλοι αφέθηκαν στη φύση, είτε εκούσια, είτε ακούσια».

Οι Μυοψιττακοί που απελευθερώθηκαν από το άλσος Χωροφυλακής

Οι Μυοψιττακοί που παρατηρεί κανείς ή καμιά όταν περπατά στην Καισαριανή, προήλθαν στην Αθήνα από το άλσος Χωροφυλακής. Πώς; Όπως εξηγεί ο περιβαλλοντολόγος «υπήρχε μια μικρή συλλογή πτηνών στο πάρκο του άλσους χωροφυλακής την οποία συντηρούσε ο Δήμος Αθηναίων. Κάποια στιγμή, λίγο μετά το 2000 άνοιξαν τα κλουβιά κατά λάθος, βγήκαν κάποιοι παπαγάλοι αυτού του είδους, οι οποίοι φάνηκε πως ήταν πολύ προσαρμοστικοί στο νέο περιβάλλον και άρχισαν να φτιάχνουν φωλιές στα πεύκα ακριβώς πάνω τα κλαδιά».

papagalos

Παπαγάλος στο Γουδί

Νίκος Ραζής / CNN Greece


Αυτό το είδος, στη συνέχεια, επεκτάθηκε σταδιακά προς τον Εθνικό Κήπο, στη Νέα Σμύρνη και αυτή τη στιγμή εξαπλώνεται στο ανατολικό τμήμα του λεκανοπεδίου από την Ηλιούπολη μέχρι την Κηφισιά.

Ένα τεχνητό οικοσύστημα διαμορφωμένο αποκλειστικά από τον άνθρωπο

Όπως αναλύει ο επιστήμονας οι παπαγάλοι «καλύπτουν έναν θώκο, μία θέση, που έμενε κενή και η οποία ουσιαστικά διαμορφώθηκε από τον άνθρωπο».

«Στο λεκανοπέδιο υπήρχαν πέρδικες, φρυγανοτόπια, δάση, υπήρχε, δηλαδή μία άλλη χλωρίδα και πανίδα» σημειώνει ο κ. Λατσούδης για να συμπληρώσει πως εν έτει 2025 στο κλεινόν άστυ έχει διαμορφωθεί μια χλωρίδα και πανίδα κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του ανθρώπινου παράγοντα.

papagalos

Παπαγάλος στο Ζάππειο

Νίκος Ραζής / CNN Greece

«Αυτό το νέο οικοσύστημα που έχει διαμορφωθεί περιλαμβάνει εξωτικά είδη στους κήπους και τα πάρκα, βλάστηση ώριμη. Πρόκειται για ένα τεχνητό οικοσύστημα που περιλαμβάνει ευκαλύπτους από την Αυστραλία, Καζουαρίνες από τον Ειρηνικό, φυτά από όλο τον κόσμο, στα οποία οι παπαγάλοι βρίσκουν τροφή και καταλαμβάνουν αυτό το θώκο που δεν έχει καταληφθεί από άλλα είδη». «Το μεγαλύτερο ποσοστό των φυτών που βλέπουμε τριγύρω, που είναι η βάση της τροφικής πυραμίδας, δεν έχει σχέση με την αυτόχθονη χλωρίδα» όπως τονίζει ο περιβαλλοντολόγος.

Γιατί δεν θα δούμε έναν παπαγάλο στην Πάρνηθα

«Γενικά η αστική πανίδα περιλαμβάνει ένα πολύ συγκεκριμένο φάσμα ειδών που ονομάζονται ανθρωπόφιλα. Τέτοια είδη είναι τα περιστέρια ή οι δεκαοχτούρες, είδη που δεν θα τα δει κανείς στην Πάρνηθα ή τον Υμηττό» προσθέτει.

Με το αστικό περιβάλλον, λοιπόν, να αποτελεί προϊόν ανθρώπινης παρέμβασης, οι παπαγάλοι συμπληρώνουν το νέο οικοσύστημα.

Απαντώντας στις φωνές που θέλουν τα ξενικά είδη να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην αυτόχθονη χλωρίδα και πανίδα της χώρα, ο κ. Λατσούδης επισημαίνει πως αυτή είναι μια γενίκευση.

«Πράγματι σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να δημιουργούν. Μιλώντας όμως για ένα τεχνητό οικοσύστημα, στο οποίο το συμπληρώνεται ένα κενό με βάση το κοινωνικό και περιβαλλοντικό πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί».

papagalos

Παπαγαλάκια συμφιλιωμένα με την ανθρώπινη παρουσία στο Ζάππειο

Νίκος Ραζής / CNN Greece

Διότι, όπως υπογραμμίζει ο ίδιος «δεν είναι μόνο το περιβάλλον ιδιαίτερο, είναι και το κοινωνικό περιβάλλον ιδιαίτερο». Τι σημαίνει αυτό; «Το γεγονός ότι οι παπαγάλοι βρίσκονται σε μία πόλη, στην οποία οι άνθρωποι δεν θα τα κυνηγήσουν, δεν θα πάρουν τα μωρά από τις φωλιές τους - κάτι που μπορεί στο παρελθόν να γινόταν» δείχνει ότι η παρέμβαση των ανθρώπων στο φυσικό περιβάλλον τελικά το διαμορφώνει καθοριστικά.

Την ίδια ώρα, υπάρχει η ανησυχία της επέκτασης των φτερωτών αυτών «φίλων» της Αθήνας, στο αγροτικό περιβάλλον. Στην περίπτωση της Ελλάδας, πάντως, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι παπαγάλοι καταστρέφουν για παράδειγμα τις καλλιέργειες ή τη χλωρίδα.

papagalos

Παπαγάλος που ζει στο Ζάππειο

Νίκος Ραζής / CNN Greece

Η τάση, δε, που πράγματι καταγράφεται είναι ο ανθρωπόφιλος χαρακτήρας που δείχνει ότι όσο πιο κοντά στο μητροπολιτικό κέντρο βρίσκεσαι, τόσο μεγαλύτερος είναι ο πληθυσμός και όσο βγαίνεις προς τα προάστια περιορίζεται.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι «οι βραδινές κούρνιες στο κέντρο της Αθήνας μπορεί να φτάνουν τα 500 και τα 1.000 πουλιά, ενώ όταν παρατηρείς τους πληθυσμούς τους προς την Ελευσίνα ή προς τη Ραφήνα, ο πληθυσμός δεν φτάνει ούτε τα 20 πουλιά».

«Εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τη φυσική μας κληρονομιά πρέπει να την αφήσουμε ανέγγιχτη»

Εάν κάτι μας διδάσκει η ιστορία των παπαγάλων στη χώρα μας και καταδεικνύει η συνέντευξη με τον κ. Λατσούδη, είναι εν τέλει ο καθοριστικός ρόλος που διαδραματίζει η ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον. Μια παρέμβαση που μοιάζει να αλλάζει τα πάντα γύρω μας.

papagalos

Παπαγάλος ανοίγει τα φτερά του για αναζήτηση τροφής

Νίκος Ραζής / CNN Greece

«Εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τη φυσική μας κληρονομιά πρέπει να αφήσουμε ανέγγιχτη τη φυσική μας κληρονομιά»: Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει ο περιβαλλοντολόγος μέσω του CNN Greece .

Όπως εξηγεί ο ίδιος «η κύρια αιτία που υποβαθμίζει τη φυσική μας κληρονομιά, είναι η άλωση και αλλοίωση των εθνικών μας πάρκων ή ακόμη και των περιοχών Natura, από παρεμβάσεις και έργα, τα οποία μετατρέπουν τους πνεύμονες αυτούς οξυγόνου από συστήματα φυσικής κληρονομιάς, σε ανθρωπογενή συστήματα. Δεν φταίνε οι παπαγάλοι της πόλης».

Τη στιγμή, λοιπόν, που η Αθήνα αποτελεί ένα καθαρά ανθρωπογενές περιβάλλον, για τον κ. Λατσούδη «οι παπαγάλοι, όταν κουρνιάζουν το βράδυ κατά εκατοντάδες μαζί, μπορούν να προσφέρουν τον χειμώνα ένα από τα ωραιότερα θεάματα που μπορεί να αντικρίσει κανείς στην πόλη».