Ο λευκογερανός της Σιβηρίας και η «μάχη» για την επιστροφή από το χείλος της εξαφάνισης

Στην προσπάθεια να μην χαθεί το είδος, οι επιστήμονες εξέθρεψαν και απελευθέρωσαν πριν λίγα χρόνια έναν λευκογερανό, προκειμένου να συναντηθεί με τον τελευταίο του είδους που ανήκε στον δυτικό πληθυσμό. Όπως αναφέρει το CNNi, κάποτε ένας μοναχικός λευκογερανός περνούσε τους χειμώνες του στους υγροτόπους του βόρειου Ιράν, κοντά στην Κασπία Θάλασσα. Το όνομά του ήταν «Omid» που στα περσικά σημαίνει «ελπίδα», και θεωρούνταν ο τελευταίος επιζών άγριος γερανός της Σιβηρίας του δυτικού πληθυσμού, εκείνου δηλαδή που μεταναστεύει από τη δυτική Σιβηρία στην Ινδία και το Ιράν.

Το 2022, το Διεθνές Ίδρυμα Γερανών (ICF) απελευθέρωσε έναν λευκογερανό που είχε μεγαλώσει σε εκτροφείο, ονόματι «Roya» (που σημαίνει «όνειρο» στα περσικά), στις περιοχές αναπαραγωγής του «Omid» στη Σιβηρία. Η ελπίδα ήταν να του δείξει την αρχαία μεταναστευτική διαδρομή και τα σημεία στα οποία θα μπορεί να ξεκουράζεται. Όμως από το 2023, ο «Omid» έχει χαθεί. Ο διευθύνων σύμβουλος του οργανισμού που εργάζεται για την προστασία του γερανού της Σιβηρίας, Ριτς Μπάιλφους, ανέφερε πως ίσως υπάρχει ακόμη ένα πτηνό στο Ιράν, αλλά ο δυτικός πληθυσμός έχει πλέον «λειτουργικά εξαφανιστεί», κυρίως λόγω του κυνηγιού.

«Όλο και περισσότεροι λευκογερανοί επιστρέφουν κάθε χρόνο»

Το είδος έχει χαρακτηριστεί ως κρισίμως απειλούμενο, και η επιβίωσή του εξαρτάται πλέον αποκλειστικά από τον ανατολικό πληθυσμό. Ευτυχώς, χάρη στις προσπάθειες διατήρησης, ο ανατολικός πληθυσμός παρουσιάζει αύξηση. Το 2015, σύμφωνα με το ICF, αριθμούσε λιγότερα από 3.500 άτομα. Σήμερα, εκτιμάται ότι πλησιάζει τα 7.000.

Το μακρύ ταξίδι από την Αρκτική Ρωσία στην Κίνα

Οι ακριβείς αριθμοί είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, όμως. Ο ανατολικός πληθυσμός μεταναστεύει από την Αρκτική Ρωσία στην Κίνα και αναπαράγεται σε απομακρυσμένους υγροτόπους στο βόρειο άκρο της Σιβηρίας, καθιστώντας την πρόσβαση για τους ερευνητές σχεδόν αδύνατη, σύμφωνα με τον Μπάιλφους. Ωστόσο, παραμένει αισιόδοξος: «Η τάση είναι ξεκάθαρη — όλο και περισσότερα πουλιά επιστρέφουν κάθε χρόνο».

Κάθε φθινόπωρο, οι ενήλικοι γερανοί και τα νεογνά τους ξεκινούν το μακρύ ταξίδι από τις περιοχές αναπαραγωγής τους στη Σιβηρία προς τη λίμνη Πογιάνγκ στην Κίνα. Σύμφωνα με έρευνες, η ετήσια μεταναστευτική τους διαδρομή, προς βορρά και νότο, καλύπτει περίπου 16.000 χιλιόμετρα, με ενδιάμεσους σταθμούς σε υγροτόπους όπου ξεκουράζονται και τρέφονται.

Το κυνήγι, η μεγαλύτερη απειλή

Το κυνήγι στη δυτική διαδρομή έχει κάνει το Ίδρυμα επιφυλακτικό ως προς την επανεισαγωγή γερανών στην περιοχή. Το κυνήγι παραμένει δημοφιλές σε πολλές χώρες κατά μήκος της διαδρομής, ιδίως στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν, όπου η θήρευση απειλεί και άλλα είδη, όπως τον Γερανό της Νουμιδίας.

Το ICF συνεργάζεται πλέον με θρησκευτικούς ηγέτες στο Πακιστάν και τη Σαουδική Αραβία για να προσπαθήσει να καταστήσει και πάλι τη διαδρομή ασφαλή, ώστε να ξεκινήσει πρόγραμμα επανεισαγωγής των πτηνών στην περιοχή. Όμως, μέχρι να διασφαλιστεί η προστασία τους, δεν θα προχωρήσει. «Δεν θέλουμε να εκτρέφουμε πουλιά για να καταλήξουν θύματα κυνηγών» δήλωσε ο Μπάιλφους στο CNNi.

Προστατευόμενες περιοχές οι υγρότοποι στα ανατολικά για την προστασία των γερανών

Αντίθετα, ο ανατολικός πληθυσμός δεν έχει υποστεί την ίδια κυνηγετική πίεση. Πολλοί από τους υγροτόπους που χρησιμοποιούν τα πουλιά για ξεκούραση και ανεφοδιασμό έχουν ανακηρυχθεί προστατευόμενες περιοχές. Ένα παράδειγμα είναι το Εθνικό Φυσικό Καταφύγιο «Jilin Momoge» στην Κίνα, όπου, σταματά έως και το 97% όλων των μεταναστευτικών γερανών της Σιβηρίας. Το καταφύγιο αυτό έχει αναγνωριστεί ως Υγρότοπος Διεθνούς Σημασίας από την κινεζική κυβέρνηση.

Η εξαφάνιση του δυτικού πληθυσμού σημαίνει ότι πλέον σχεδόν όλοι οι γερανοί της Σιβηρίας περνούν τον χειμώνα τους στη λίμνη Πογιάνγκ. Τα καθαρά νερά της και οι φυσικές εναλλαγές στάθμης δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη του υδρόβιου σέλινου που αποτελεί βασική τροφή των γερανών.

Ωστόσο, ένα φράγμα που προετοιμάζουν να φτιάξουν στη λίμνη απειλεί να διαταράξει το οικοσύστημα, σύμφωνα με περιβαλλοντολόγους, και θα μπορούσε να περιορίσει σημαντικά την τροφή των πουλιών στο τελευταίο τους καταφύγιο.

Ο Μπάιλφους εκφράζει την ανησυχία του για τις επιπτώσεις του φράγματος, αλλά πιστεύει στην ανθεκτικότητα των γερανών. Στο παρελθόν, όταν η τροφή στη λίμνη ήταν περιορισμένη, οι γερανοί στράφηκαν στις γύρω φάρμες. Αντί να εξοργιστούν, οι αγρότες έστησαν αυτοσχέδιες εξέδρες παρατήρησης για τους τουρίστες.

CNNi, Sam Peters/ Siberian crane: Back from the brink