Ιστορική παγκόσμια έκθεση: Στο πρώτο καταστροφικό σημείο καμπής έφτασε ο πλανήτης Γη

Η καύση ορυκτών καυσίμων και η άνοδος της θερμοκρασίας έχουν ήδη οδηγήσει σε πιο έντονους καύσωνες, πλημμύρες, ξηρασίες και δασικές πυρκαγιές. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη μεγαλύτερες επιπτώσεις στον ορίζοντα. Η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να ωθήσει τα κρίσιμα συστήματα της Γης – από το τροπικό δάσος του Αμαζονίου έως τους πολικούς παγετώνες –σε τέτοια ανισορροπία που θα καταρρεύσουν, προκαλώντας καταστροφικές επιπτώσεις σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Ο Τιμ Λέντον, καθηγητής στο Ινστιτούτο Παγκόσμιων Συστημάτων του Πανεπιστημίου του Έξετερ και συντάκτης της έκθεσης, δήλωσε:

«Πλησιάζουμε με γρήγορους ρυθμούς σε πολλαπλά σημεία καμπής του συστήματος της Γης που θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν τον κόσμο μας, με καταστροφικές συνέπειες για τους ανθρώπους και τη φύση».

Τα κοράλλια των θερμών νερών είναι τα πρώτα που καταρρέουν, σύμφωνα με την έκθεση.

Πάνω από το 80% των κοραλλιών χάνεται

Από το 2023, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι υποφέρουν από το χειρότερο φαινόμενο μαζικής λεύκανσης που έχει καταγραφεί ποτέ, καθώς οι ωκεανοί φτάνουν σε ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών, με περισσότερο από 80% να έχει επηρεαστεί. Αυτό που ήταν κάποτε μια υποβρύχια πανδαισία χρωμάτων και ζωής, αντικαθίσταται από ένα λευκασμένο τοπίο όπου κυριαρχούν τα φύκια.

«Έχουμε πλέον ωθήσει (τους υφάλους) πέρα από τα όρια αντοχής τους», δήλωσε ο Μάικ Μπάρετ, επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος του WWF UK και συν-συγγραφέας της έκθεσης. Αν δεν αναστραφεί η υπερθέρμανση του πλανήτη, «οι εκτεταμένοι ύφαλοι όπως τους γνωρίζουμε θα χαθούν», αναφέρουν οι συγγραφείς.

Οι επιπτώσεις θα έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι είναι ένας κρίσιμος βιότοπος για τα θαλάσσια είδη, ζωτικής σημασίας για την επισιτιστική ασφάλεια, συμβάλλουν με τρισεκατομμύρια στην παγκόσμια οικονομία και προστατεύουν τις παράκτιες περιοχές από τις καταιγίδες.

Το AMOC μπορεί να προκαλέσει αμόκ

Αν οι θερμοκρασίες συνεχίσουν να αυξάνονται, τα πράγματα θα γίνουν ακόμη χειρότερα. Ο πλανήτης βρίσκεται στο χείλος πολλών ακόμη κρίσιμων σημείων καμπής, καθώς είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα παραβιάσει τον παγκοσμίως συμφωνημένο στόχο περιορισμού της υπερθέρμανσης σε 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, σύμφωνα με την έκθεση.

Ένα από τα πιο ανησυχητικά σημεία καμπής είναι η πιθανή κατάρρευση της Ατλαντικής Μεσημβρινής Ανατρεπόμενης Κυκλοφορίας (AMOC), ενός κρίσιμου δικτύου ωκεάνιων ρευμάτων που ρυθμίζει το παγκόσμιο κλίμα. Αυτό θα είχε καταστροφικές παγκόσμιες συνέπειες, ωθώντας μέρη του κόσμου σε βαθιά ψύξη, θερμαίνοντας άλλα, διαταράσσοντας τις εποχές των μουσώνων και ανεβάζοντας τη στάθμη της θάλασσας.

«Υπάρχει πλέον ο κίνδυνος να συμβεί κατάρρευση κατά τη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων που γεννήθηκαν και ζουν σήμερα στον πλανήτη», είπε ο Μπάρετ.

Ο κόσμος δεν είναι προετοιμασμένος για τις επιπτώσεις της υπέρβασης αυτών των οριακών σημείων, δήλωσε η Μαντζάνα Μίλκορέιτ, ερευνήτρια στο Τμήμα Κοινωνιολογίας και Ανθρωπογεωγραφίας του Πανεπιστημίου του Όσλο και συντάκτρια της έκθεσης. Οι τρέχουσες πολιτικές και οι διεθνείς συμφωνίες «έχουν σχεδιαστεί για σταδιακές αλλαγές, όχι για τέτοιου είδους απότομες, μη αναστρέψιμες και αλληλένδετες μεταβολές», είπε. Ο τρόπος με τον οποίο θα αντιδράσουν τώρα οι κυβερνήσεις «θα μπορούσε να διαμορφώσει το σύστημα της Γης για πολύ καιρό».

…και κάποια θετικά ευρήματα

Οι δράσεις που προτείνει η έκθεση περιλαμβάνουν τη ραγδαία μείωση της ρύπανσης που προκαλεί την υπερθέρμανση του πλανήτη και την αύξηση της απομάκρυνσης του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.

Μέσα στα ανησυχητικά ευρήματά της, η έκθεση ανέφερε επίσης κάποια θετικά νέα, όπως η «ριζική παγκόσμια επιτάχυνση» της ηλιακής ενέργειας και των ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς και των μπαταριών και των αντλιών θερμότητας. Μόλις αντικατασταθούν, οι ρυπογόνες τεχνολογίες είναι απίθανο να επιστρέψουν, καθώς οι καθαρότερες επιλογές είναι φθηνότερες και καλύτερες, σύμφωνα με την έκθεση.

Η έκθεση δημοσιεύεται μόλις ένα μήνα πριν από τη συνάντηση των κυβερνήσεων στη Βραζιλία για την COP30, την ετήσια διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα. Η φετινή χρονιά είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς οι χώρες πρέπει να καθορίσουν τους στόχους τους για τη μείωση των εκπομπών κατά την επόμενη δεκαετία.

Με πληροφορίες από: The planet has entered a ‘new reality’ as it hits its first climate tipping point, landmark report finds by Laura Paddison