Συμπεράσματα Συνόδου Κορυφής ΕΕ: Να διατηρηθεί η αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο

Το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ για «ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο» υπογραμμίζεται στα συμπεράσματα της Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών για την Τουρκία.

Ζητείται από την Άγκυρα να συνεχίσει την πολιτική αποκλιμάκωσης στην Ανατολική Μεσόγειο, και στο κείμενο των συμπερασμάτων ενσωματώθηκε η φράση ότι πρέπει να διατηρηθεί η αποκλιμάκωση «σύμφωνα με τη δήλωση των μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 25 Μαρτίου 2021».

Ειδικότερα, αναφέρεται ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανήλθε στην κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και στις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία και υπενθύμισε το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο» και για την ανάπτυξη μιας σχέσης συνεργασίας και αμοιβαία επωφελούς σχέσης.

Παράλληλα, «χαιρετίζει την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία πρέπει να διατηρηθεί σύμφωνα με τη δήλωση των μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 25ης Μαρτίου 2021».

Σην παράγραφο για το Κυπριακό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τάσσεται ξεκάθαρα υπέρ της λύσης της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, βάσει των σχετικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ, επισημαίνοντας επιπροσθέτως τη σημασία των Βαρωσίων και του σεβασμού του καθεστώτος τους.

Αναλυτικά στο κείμενο των συμπερασμάτων το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει στην Τουρκία τα προηγούμενα συμπεράσματά του και τονίζει ότι «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για την ολοκληρωμένη διευθέτηση του Κυπριακού στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».

Επιπροσθέτως, «υπογραμμίζει τη σημασία του καθεστώτος των Βαρωσίων και ζητεί τον πλήρη σεβασμό των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως των ψηφισμάτων 550, 789 και 1251» ενώ, εκφράζει τη λύπη του που η άτυπη συνάντηση στη Γενεύη υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών δεν άνοιξε το δρόμο για επανέναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη στήριξη της διαδικασίας.

Μεταναστευτικό

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να υποβάλει χωρίς καθυστέρηση επίσημες προτάσεις για τη συνέχιση της χρηματοδότησης των Σύρων προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής στην Τουρκία, την Ιορδανία, τον Λίβανο και σε άλλα μέρη της περιοχής, σύμφωνα με τη δήλωση των μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2021 και στο πλαίσιο της συνολικής μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ.

Κατά τις εργασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου παρουσιάστηκε, παράλληλα, εκ μέρους της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν η πρόταση της Κομισιόν για νέα κοινοτική χρηματοδότηση, ύψους 3,5 δισ. ευρώ, προς την Τουρκία, στο πλαίσιο επικαιροποιημένης συμφωνίας για τη διαχείριση του μεταναστευτικού.

Έναρξη διαπραγματεύσεων για την Τελωνειακή Ένωση

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την ετοιμότητα της ΕΕ να συνεργαστεί με την Τουρκία με «σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο» για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, υπό την επιφύλαξη των όρων που καθορίστηκαν τον Μάρτιο και σε προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Με βάση αυτό το πλαίσιο, σημειώνει την έναρξη των εργασιών σε τεχνικό επίπεδο προς μια εντολή για τον εκσυγχρονισμού της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας και υπενθυμίζει την ανάγκη αντιμετώπισης των τρεχουσών δυσκολιών στην εφαρμογή της τελωνειακής ένωσης, διασφαλίζοντας την αποτελεσματική εφαρμογή της προς όλα τα κράτη μέλη.

Επίσης το Συμβούλιο σημειώνει τις προπαρασκευαστικές εργασίες για υψηλού επιπέδου διαλόγους με την Τουρκία σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όπως μετανάστευση, δημόσια υγεία, κλίμα, αντιτρομοκρατία και περιφερειακά θέματα.

Ανθρώπινα δικαιώματα

Το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα στην Τουρκία παραμένουν βασικό μέλημα. Οι ηγέτες επισημαίνουν ότι «η στόχευση πολιτικών κομμάτων, υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μέσων μαζικής ενημέρωσης δείχνει μεγάλη οπισθοδρόμηση στα ανθρώπινα δικαιώματα και αντιβαίνει στις υποχρεώσεις της Τουρκίας να σέβεται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα δικαιώματα των γυναικών. Ο διάλογος για τέτοια θέματα παραμένει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης ΕΕ-Τουρκίας».

Σύμφωνα με το κοινό συμφέρον της ΕΕ και της Τουρκίας για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «αναμένει από την Τουρκία και όλους τους παράγοντες να συμβάλουν θετικά στην επίλυση των περιφερειακών κρίσεων».

Δηλώσεις Μητσοτάκη

Προσερχόμενος νωρίτερα στις εργασίες της Συνόδου Κορυφής ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, είχε υπογραμμίσει πως η πρόσθετη χρηματοδότηση της Τουρκίας στο μεταναστευτικό δεν βρίσκει καθόλου αντίθετη την Ελλάδα, όμως πρέπει να συνοδεύεται από συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Στο ζήτημα της μετανάστευσης αναγνωρίζουμε το σημαντικό ρόλο που η Τουρκία έχει να παίξει ως προς την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών. Δεν είμαστε καθόλου αντίθετοι σε μία πρόσθετη χρηματοδότηση, υπό δύο προϋποθέσεις όμως, τις οποίες θα πρέπει η Τουρκία να τηρήσει απαρέγκλιτα: Πρώτα από όλα η αποφυγή οποιασδήποτε εργαλειοποίησης μεταναστών και η δεύτερη προϋπόθεση είναι η αποδοχή της επιστροφής στην Τουρκία ανθρώπων που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα ελληνικά νησιά και οι αιτήσεις ασύλου τους έχουν απορριφθεί» επισήμανε ο πρωθυπουργός.

Η γερμανική πλευρά είχε ήδη καταστήσει, πάντως, σαφές ότι το βασικό θέμα που την απασχολεί στην παρούσα Σύνοδο Κορυφής σε ό,τι αφορά την Τουρκία είναι το μεταναστευτικό, παρά το γεγονός ότι η ατζέντα των ευρω-τουρκικών σχέσεων είναι «πλούσια».

Στην καθιερωμένη πρωινή ομιλία της στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο της Γερμανίας προ της Συνόδου Κορυφής, η Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι παρά τις «σοβαρές διαφορές» στα θέματα θεμελιωδών δικαιωμάτων και κράτους Δικαίου, πρέπει να επιδιωχθεί ο διάλογος με την Τουρκία και η ανανέωση της συμφωνίας για το μεταναστευτικό.

Η Γερμανίδα καγκελάριος επανέλαβε την ανάγκη συνεργασίας της Ευρώπης με τις χώρες προέλευσης των μεταναστών, λέγοντας:

«Είναι σαφές ότι τα σημερινά και μελλοντικά ζητήματα μετανάστευσης μπορούν να λυθούν μόνο με τον διάλογο με την Τουρκία».

Παράλληλα, κάλεσε στην ταχεία εφαρμογή της ατζέντας διαλόγου που συμφωνήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία, όπως σημείωσε, περιλαμβάνονται ο εκσυγχρονισμός της Τελωνειακής Ένωσης, αλλά και θέματα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, υγείας και προστασίας του κλίματος. «Αυτή τη στρατηγική σχέση πρέπει να την προωθήσουμε, παρότι έχουμε σοβαρές διαφορές σε θέματα κράτους δικαίου και θεμελιωδών δικαιωμάτων» επέμεινε.

Από πλευράς του, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, δήλωσε προσερχόμενος στη Σύνοδο Κορυφής πως «σε συνέχεια μιας συλλογικής δουλειάς που έχει γίνει, θα διαλευκάνουμε τις γραμμές για την επανεκκίνηση του διαλόγου και χαίρομαι γι' αυτό».

Ο Γάλλος πρόεδρος προσέθεσε ότι θα συζητηθεί το μεταναστευτικό και η πολιτική σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.