Με αστερίσκους η συμμετοχή της Τουρκίας στην Ευρωάμυνα- Oι ελληνικές πρωτοβουλίες

Στην Αγκυρα, επικρατεί ικανοποίηση μέχρι στιγμής σε σχέση την πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό αμυντικό οικοδόμημα. Τα φιλοκυβερνητικά μέσα της γείτονος κάνουν λόγο « για μεγάλη ευκαιρία ». Το στίγμα έχει δώσει ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διαμηνύοντας στις Βρυξέλλες ότι «είναι προς το αμοιβαίο συμφέρον μας όλα τα βήματα που αφορούν την ευρωπαϊκή ασφάλεια να σχεδιάζονται από κοινού με την Τουρκία». Η Άγκυρα έχει ήδη βάλει πόδι στην ευρωπαϊκή αγορά , υπογράφοντας αμυντική συμφωνία με την Ιταλία για την αμυντική βιομηχανία.

Επιπρόσθετα, η αεροδιαστημική εταιρία της γείτονος Turkish Aerospace Industries (TAI), υπέγραψε στις 14 Μαΐου συμφωνία με τον μεγαλύτερο κατασκευαστή αεροσκαφών στην Ευρώπη, την Airbus όπως και με κάποιες ισπανικές εταιρείες άμυνας για την από κοινού παραγωγή του αεροσκάφους Hurjet για τον ισπανικό στρατό.

Η Τουρκία εδώ και καιρό προετοιμάζεται για το σενάριο να βάλει « πόδι » στην ευρωπαϊκή Άμυνα με στόχο την εμβάθυνση της συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές τα υπόλοιπα κράτη μέλη ήταν υπέρ της υιοθέτησης του Κανονισμού, μάλιστα στην αρχική του εκδοχή πριν τις προτάσεις βελτίωσης από ελληνικής πλευράς, κάτι που μαρτυρά και τις σχέσεις που έχει ήδη αναπτύξει η Άγκυρα σε αυτο το πεδίο .

Οι κινήσεις της Αθήνας

Το αρχικό κείμενο του νέου χρηματοδοτικού εργαλείου «SAFE», θα μπορούσε να είχε υιοθετηθεί χωρίς καμία αλλαγή, αναφέρουν οι ίδιες πηγές. Ωστόσο , η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, κατάφερε να εξασφαλίσει ισχυρές νομικές βάσεις ως προς τις προϋποθέσεις συμμετοχής υποψήφιων προς ένταξη χωρών.

Η συμμετοχή της Άγκυρας στο εξοπλιστικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης περνά μέσα από την Αθήνα, διαμηνύει η κυβέρνηση με τον πρωθυπουργό να στέλνει μήνυμα στον Ερντογάν αλλά και τις Βρυξέλλες πώς για την είσοδο της Τουρκίας στο πρόγραμμα απαιτείται η άρση του «casus belli».

Σε αυτό το πλαίσιο , βασική δικλείδα ασφαλείας, σύμφωνα με την ελληνική πλευρά αποτελεί το άρθρο 16, όπου αναφέρει ρητά πώς «η συμμετοχή μιας τρίτης χώρας στο SAFE μπορεί να αποκλειστεί αν αυτή η χώρα θέτει άμεση απειλή στην ασφάλεια ενός κράτους-μέλους» . Μάλιστα, έγινε ειδική αναφορά σε αυτό κατά την συνέντευξη τύπου από τον Εκπρόσωπο Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Τομάς Ρενιέ, δείχνοντας πώς έχουν ληφθή υπόψιν οι αρχικές αντιρρήσεις τόσο της Αθήνας όσο και της Λευκωσίας σε σχέση τα εθνικά τους συμφέροντα.

«Θα ήταν αδιανόητο να μπορούν να επωφεληθούν στο πλαίσιο αυτό χώρες οι οποίες δεν σέβονται την ασφάλεια την κυριαρχία και τα συμφέροντα της ένωσης και των κρατών -μελών », ανέφερε η Κύπρια Υφυπουργός για Ευρωπαϊκά Θέματα, Μαριλένα Ραουνά προσερχόμενη στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες.

Η Ελλάδα κατάφερε να περιληφθεί στο άρθρο 16 του Κανονισμού SAFE, σχετικά με τους κανόνες επιλεξιμότητας εταιρειών και οντοτήτων τρίτων χωρών, ως προϋπόθεση η συνεκτίμηση των συμφερόντων ασφαλείας και άμυνας της ΕΕ και των κρατών-μελών, υπογράμμισαν διπλωματικές πηγές.

Ύστερα από πρωτοβουλία της Ελλάδας η Κομισιόν δεσμεύεται για χρήση του άρθρου 212 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ένωσης, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 οπου προβλέπεται πως « οι συμφωνίες οικονομικού, χρηματοδοτικού και τεχνικού περιεχομένου της Ένωσης με τους υποψήφιους εταίρους αποφασίζονται με ομοφωνία». Αυτό προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη υπ’ αριθ. 23 του Κανονισμού σε συνδυασμό με τη δήλωση της Επιτροπής που καταγράφηκε στα πρακτικά του της συνεδρίασης του COREPER II της 18ης Μαΐου ότι προτίθεται να χρησιμοποιήσει το άρθρο 212 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως νομική βάση για τις συμφωνίες αυτές.

Οι διμερείς συμφωνίες με τρίτες χώρες που αναμένεται να ακολουθήσουν αποτελούν κομβικό κομμάτι καθώς απαιτείται να πληρούνται οι προϋποθέσεις. Σε αυτό το σημείο , η Ελλάδα σκοπεύει να χρησιμοποιήσει κάθε εργαλείο που διαθέτει.

Ο κανονισμός SAFE τίθεται άμεσα σε ισχύ

Το SAFE θα τεθεί σε ισχύ στις 29 Μαΐου 2025. Τα κράτη μέλη έχουν προθεσμία έξι μηνών από την έναρξη ισχύος του κανονισμού για να υποβάλουν τα αρχικά εθνικά τους σχέδια, τα οποία η Επιτροπή θα αξιολογήσει. Η τελευταία έγκριση για εκταμιεύσεις μπορεί να πραγματοποιηθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030.

Το Safe θα χρηματοδοτεί δράσεις σε δύο κατηγορίες προϊόντων άμυνας, όπως προσδιορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 6 Μαρτίου 2025. Στην κατηγορία 1 περιλαμβάνονται: πυρομαχικά και πυραύλοι, πυροβολικά και δυνατότητες πλήγματος ακριβείας, χερσαία συστήματα μάχης και υποστηρικτικός εξοπλισμός (συμπεριλαμβανομένου εξοπλισμού στρατιωτών και όπλων πεζικού) , προστασία κρίσιμων υποδομών, κυβερνοάμυνα και στρατιωτική κινητικότητα (και αντικινητικότητα). Στην κατηγορία 2 συναντάμε: αντιαεροπορικά και αντιπυραυλικά συστήματα, ναυτικές δυνατότητες επιφανείας και υποβρύχιες, συστήματα drone και αντι-drone,στρατηγικά μέσα, τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικό πόλεμο.