Η κατά ΠΑΣΟΚ «Μαύρη Βίβλος» της κυβέρνησης: Υποσχέσεις και αποτυχίες του «Επιτελικού» κράτους

Στην τέταρτη κατά σειρά παρουσίαση, στο επίκεντρο τέθηκαν οι τομείς της Δικαιοσύνης, των Θεσμών και της Δημόσιας Διοίκησης από την υπεύθυνη ΚΤΕ Δικαιοσύνης, Θεσμών και Διαφάνειας, Ευαγγελία Λιακούλη, τον υπεύθυνο ΚΤΕ Εσωτερικών, Παναγιώτη Δουδωνή, τον γραμματέα Τομέα Δικαιοσύνης, Χρήστο Κακλαμάνη, τη γραμματέα Τομέα Θεσμών, Κωνσταντίνα Γεωργάκη, και τον γραμματέα Τομέα Δημόσιας Διοίκησης, Πάνο Βλάχο.

Όπως τόνισε εισαγωγικά ο εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ, Κώστας Τσουκαλάς «ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τελικά, και στη Δικαιοσύνη και στους θεσμούς λειτούργησε ως ο μεγάλος απορρυθμιστής, καθιστώντας την ομαλότητα και τη θεσμική σταθερότητα ένα σύγχρονο μεγάλο ασθενή, ένα βαθύ πρόβλημα για το πολιτικό, κοινωνικό και θεσμικό οικοδόμημα της χώρας».

Προσέθεσε ότι επί των ημερών τού Κυριάκου Μητσοτάκη «έλαβε χώρα η πιο οργανωμένη προσπάθεια πλήρους ελέγχου της Δικαιοσύνης και των Ανεξάρτητων Αρχών από την εκτελεστική εξουσία».

«Είδαμε κάποιες σκανδαλώδεις αποφάσεις υπέρ των ισχυρών, οικοδομήθηκε ένα καθεστώς ατιμωρησίας που συνοδεύει τα σκάνδαλα των υπουργών και βέβαια συνεχίστηκαν οι μεγάλες καθυστερήσεις στην ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης. Μια κυβέρνηση η οποία κουρελιάζει το Σύνταγμα όταν δεν την βολεύει, κρύβεται πίσω από το άρθρο 86 όταν είναι να απαλλάξει υπουργούς ενώ την ίδια στιγμή το καταγγέλλει» συμπλήρωσε.

Ακολουθεί η αναλυτική παρουσίαση επί των τομέων που ανέπτυξαν τις θέσεις τους οι ομιλητές:

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ & ΘΕΣΜΟΙ

Τι είχαν υποσχεθεί;

Ένα θεσμικό κράτος, στα ενωσιακά πρότυπα, με ποιοτικούς πολιτικούς θεσμούς, ώστε να εξασφαλίζεται η ορθή λειτουργία της Δημοκρατίας και, μέσω αυτής, η ανάπτυξη.

Τι πέτυχαν;

Την θεσμική εκτροπή της Χώρας, μέσω της διαρκούς εμπλοκής της Κυβέρνησης και κομματικών τους στελεχών σε σκάνδαλα, με συνεχείς παραβιάσεις του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής, ανεπίτρεπτες επεμβάσεις στη λειτουργία και το έργο των Ανεξάρτητων Αρχών, αδιαφάνεια και διαφθορά, έως και επιθέσεις σε ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Σύνταγμα και Κανονισμός της Βουλής:

-Σωρεία παραβιάσεων του άρθρου 86 του Συντάγματος για την ποινική ευθύνη των Υπουργών – βολικές αναγνώσεις του Συντάγματος στο πλαίσιο του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ και του εγκλήματος των Τεμπών, ώστε να παραγκωνιστεί πλήρως ο συνταγματικός ρόλος του Κοινοβουλίου.

– Ευτελισμός της διαδικασίας των Εξεταστικών Επιτροπών.

– Συνεχείς παραβιάσεις του Κανονισμού της Βουλής, με πλέον πρόσφατο και τρανταχτό παράδειγμα την συζήτηση και ψηφοφορία της πρότασης για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής για τον ΟΠΕΚΕΠΕ.

Ανεπίτρεπτες παρεμβάσεις στη λειτουργία και το έργο των Ανεξάρτητων Αρχών:

– Υποστελέχωση ανεξάρτητων αρχών, ώστε να μην μπορούν να ασκήσουν αποτελεσματικά το έργο τους, επί παραδείγματι, η κατάσταση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.

– Αντικατάσταση μελών, δίχως να υφίσταται η απαιτούμενη πλειοψηφία 3/5.

– Δολοφονίες χαρακτήρων και χυδαίες επιθέσεις στο προεδρείο και σε μέλη Ανεξάρτητων Αρχών, όταν καθίστανται «ενοχλητικοί», με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την ΑΔΑΕ.

Διαφθορά και αδιαφάνεια στην κυβερνητική δράση:

– Διπλασιασμός του ύψους του προϋπολογισμού δημοσίων συμβάσεων με απευθείας ανάθεση – Από 131.417 απευθείας αναθέσεις με συνολική αξία 1,255 δις ευρώ το 2020, φτάσαμε στις 188.740 απευθείας αναθέσεις το 2024, συνολικής αξίας 2,524 ευρώ.

– Κορωνίδα των απευθείας αναθέσεων ο τομέας της υγείας. Σύμφωνα με την Έκθεση Ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για το 2023 σε 7 νοσοκομεία και 2 ΥΠΕ, οι απευθείας αναθέσεις καλύπτουν κατά μέσο όρο το 84%.

– Τα ανωτέρω επιβεβαιώνονται και από στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως αυτά παρατίθενται στην Έκθεσή της για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα για το 2025.

Στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς του 2024 από την Transparency International, η Ελλάδα βαθμολογείται με 49/100 και κατατάσσεται 21η στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 59η παγκοσμίως.

Στην έρευνα του Ειδικού Ευρωβαρόμετρου του 2025 για τη Διαφθορά, το 97% των ερωτηθέντων απαντά ότι θεωρεί τη διαφθορά διαδεδομένη στην Ελλάδα (μέσος όρος ΕΕ 69%) και το 66% των ερωτηθέντων αισθάνονται προσωπικά επηρεασμένοι από τη διαφθορά στην καθημερινή τους ζωή (μέσος όρος ΕΕ 30%).

Αναφορικά με τις επιχειρήσεις, το 97% των ερωτηθεισών εταιρειών απαντούν ότι θεωρούν τη διαφορά διαδεδομένη στην Ελλάδα (μέσος όρος ΕΕ 63%), ενώ το 75% θεωρούν ότι η διαφθορά αποτελεί πρόβλημα στις συναλλαγές τους στην Ελλάδα (μέσος όρος ΕΕ 35%).

Η Έκθεση παραθέτει, επίσης, και τα αποτελέσματα του Έκτακτου Ευρωβαρόμετρου υπ’ αριθμ. 557 αναφορικά με τη στάση των επιχειρήσεων έναντι της διαφθοράς. Σύμφωνα με αυτήν, το 48% των εταιρειών στην Ελλάδα πιστεύουν πως φαινόμενα διαφθοράς τις εμπόδισαν να κερδίσουν δημόσιους διαγωνισμούς ή να τους ανατεθούν δημόσιες συμβάσεις (μέσος όρος ΕΕ 25%).

Σύμφωνα δε με τον Πίνακα Αποτελεσμάτων για την Ενιαία Αγορά και την Ανταγωνιστικότητα (Single Market and Competitiveness Scoreboard) σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά δημοσίων συμβάσεων, στην Ελλάδα το 49% των διαγωνισμών για το 2023 είχαν μία μοναδική συμμετοχή (μέσος όρος ΕΕ 29%).

Χαρακτηριστικότερο (και πλέον πρόσφατο) παράδειγμα κυβερνητικής διαφθοράς αποτελεί το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Άρνηση συνεργασίας και επιθέσεις σε ευρωπαϊκούς θεσμούς όπως η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων τους.

Επιτελικές αποτυχίες του «Επιτελικού» Κράτους

– Συγκέντρωση υπερεξουσιών στο Μέγαρο Μαξίμου.

– Δημιουργία ενός παντοδύναμου, παράλληλου μηχανισμού διοίκησης, ο οποίος αποδείχθηκε πλήρως αναποτελεσματικός και κατέστη εκκολαπτήριο κυβερνητικών ασυδοσιών (διαδοχικές παραιτήσεις στελεχών του Μαξίμου λόγω εμπλοκής τους σε σκάνδαλα και σε φαινόμενα σύγκρουσης συμφερόντων, (π.χ. Δημητριάδης, Μπρατάκος, Παπασταύρου).

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Καμία μεγάλη μεταρρύθμιση

– Δεν υλοποιήθηκαν οι εξαγγελίες για επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης και την αντιμετώπιση της πολυνομίας

– Συνεχείς τροποποιήσεις στους Κώδικες χωρίς διαβούλευση. Επικράτησε η λογική της αυστηροποίησης ΑΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ και ΜΟΝΟΣΗΜΑΝΤΑ

– Δεν έχει επιτευχθεί η εναρμόνιση με τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ – Το ΠΑΣΟΚ έχει προτείνει να είναι οι δικαστικές αποφάσεις προσβάσιμες σε όλους μέσα από μια δομή τύπου «Διαύγεια» στη Δικαιοσύνη.

– Διαφήμισαν ανεξάρτητες αρχές: Τις μετέτρεψαν σε «ασπίδα» τους

– Διακήρυξαν ευρωπαϊκή σύγκλιση: Έφεραν Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, Ευρωπαϊκές καταδίκες

Τα Δικαστήρια χωρίς ανθρώπους, υποδομές, εξειδίκευση

– Το σχέδιο για νέο κτίριο για το Πρωτοδικείο Αθηνών μέσω ΤΑΑ εγκαταλείφθηκε

– Η ψηφιοποίηση ακόμα δεν φαίνεται στον ορίζοντα

– Δεν συστάθηκαν ειδικά τμήματα στα δικαστήρια για υποθέσεις οικογενειακού δικαίου, ναρκωτικών, ανταγωνισμού, συμβάσεων, που θα έκαναν πιο αποτελεσματική τη Δικαιοσύνη

Υποσχέθηκαν διαφάνεια: Συγκάλυψαν σκάνδαλα

– ΟΠΕΚΕΠΕ: Πλήρης συγκάλυψη – αμνηστία και παραγραφή στους εμπλεκόμενους Υπουργούς με άρνηση σύστασης Προανακριτικής Επιτροπής – Πρωτοφανής κατάλυση βασικών λειτουργιών στο Κοινοβούλιο, με την ψηφοφορία –

Νέο σκάνδαλο το ΑΚΑΤΑΔΙΩΚΤΟ του νέου ΔΣ του ΟΠΕΚΕΠΕ

– Υποκλοπές: Πλήρης συγκάλυψη – Παρωδία η εξεταστική επιτροπή – Άρνηση της Κυβέρνησης να συμμορφωθεί με απόφαση του ΣτΕ και να ενημερώσει τον Ν. Ανδρουλάκη για τον λόγο της παρακολούθησής του

– Τέμπη: Η Κυβέρνηση «έκλεισε» άρον -άρον τις προανακριτικές Τριαντόπουλου, Καραμανλή αποφεύγοντας την κλήση μαρτύρων και την ουσιαστική έρευνα

Διακήρυξαν ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης: Επιχειρούν τον απόλυτο έλεγχό της

-Έρευνες αποκαλύπτουν ότι η εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στη Δικαιοσύνη έχει πληγεί δραματικά, καθώς 7 στους 10 δηλώνουν ότι δεν την εμπιστεύονται – και αυτό οφείλεται στη σχέση εξάρτησης, με την εκτελεστική εξουσία,

– Η Κυβέρνηση δεν σεβάστηκε τις επιλογές των δικαστών, αφού ανέδειξε σε Πρόεδρο ΑΠ την 6η σε προτίμηση των δικαστών, ενώ για τη θέση των Αντιπροέδρων αγνόησε τους πρώτους σε ψήφους, δικαστές εγνωσμένης αξίας και κύρους,

Ταμείο Ανάκαμψης: η χαμένη ευκαιρία για τη Δικαιοσύνη

– Προ εξαμήνου η απορρόφηση ανερχόταν στο 35%Νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας

Νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας

– Ο δικαστικός χάρτης θεσμοθετήθηκε εν μία νυκτί, χωρίς να έχει προηγηθεί ψηφιοποίηση, επιμόρφωση, αναβάθμιση υποδομών

– Η Κυβέρνηση θεωρεί ότι με πιο αυστηρές προθεσμίες και πλατφόρμες στη λογική της πλατφόρμας των υπερχρεωμένων θα μπορέσει να πετύχει την επιτάχυνση

– Σοβαρές επιπτώσεις για όσους βρίσκονται αντιμέτωποι με διαδικασίες εκτέλεσης και ιδίως για τους πιο ευάλωτους έναντι των funds.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

Επιτελικό Κράτος

O Ν. 4622/2019 για το επιτελικό κράτος δεν εφαρμόστηκε ποτέ στην ολότητά του.

Στην πράξη, το επιτελικό κράτος σχεδιάστηκεμε στόχο την υπερσυγκέντρωση εξουσιών στον Πρωθυπουργό & το Μέγαρο Μαξίμου.

Ο θεσμός των Υπηρεσιακών Γραμματέων δεν εφαρμόστηκε.

Στρατιές Μετακλητών & Συμβασιούχων

Η ΝΔ ανέφερε στο πρόγραμμά της ότι εμπιστεύεται τους δημοσίους υπαλλήλους, με μείωση των πολιτικών θέσεων (γραμματείς κ.λπ.) κατά τουλάχιστον 20%. Μιλούσε για “κατάλληλους ανθρώπους στην κατάλληλη θέση”. Τι έκανε;

Οι μετακλητοί έφτασαν τους 3.303 (Μάρτιος 2025) έναντι 2.200 των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.

Καταλαμβάνουν θέσεις προϊσταμένων, που δεν αξιολογούνται και αποφασίζουν για τη ροή του δημοσίου χρήματος. Οι περισσότεροι προϊστάμενοι που αξιολογούν τους υπαλλήλους είναι τοποθετημένοι «με ανάθεση», δηλαδή με επιλογή του πολιτικού προϊσταμένου του φορέα.

Επίθεση στη μονιμότητα

Μονιμότητα δεν σημαίνει ασυλία ή ισοβιότητα.

Αποτελεί θεσμικό αντίβαρο στην πιθανή αυθαιρεσία της εκτελεστικής εξουσίας. Υπάρχει για να προστατεύει το δημόσιο συμφέρον και όχι τον δημόσιο υπάλληλο.

Η ΝΔ συνέχισε την πρακτική της κατάργησης θέσεων.

Περίπου 1.200 Δ.Υ. έχουν απολυθεί από το 2018 μέχρι σήμερα.

Πλήρης κατάργηση σημαίνει παράλυση του κράτους, ασήκωτο δικαστικό βάρος και αποζημιώσεις για το κράτος.

Αξιολόγηση

Η ΝΔ δεσμευόταν για αντικειμενική και ουσιαστική αξιολόγηση για να επιβραβεύονται οι καλύτεροι και να βοηθιούνται όλοι, ώστε να βελτιώνουν την απόδοσή τους.

Ανέφερε ότι κανείς δημόσιος υπάλληλος δεν πρόκειται να απολυθεί.

Απεναντίας, εξαπέλυσε επίθεση στη μονιμότητα, ενώ με το νέο πειθαρχικό στοχεύει στην αύξηση των απολύσεων.

ΑΣΕΠ & Προσλήψεις

Λειτουργεί υπό συνθήκες ασφυξίας.

Παρά την αύξηση των αρμοδιοτήτων του, δεν έχει ενισχυθεί επαρκώς ούτε με ανθρώπινο δυναμικό ούτε με σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα.

Στο πρόγραμμά της η ΝΔ αναφέρει τη διενέργεια γραπτού διαγωνισμού του ΑΣΕΠ κάθε δύο έτη, καθώς και τη δημιουργία δεξαμενής υποψηφίων από την οποία καλύπτονται οι θέσεις που προκηρύσσονται εντός της διετίας.

Με τροπολογία, άλλαξε τη διενέργεια του διαγωνισμού σε δύο φάσεις.

Στην πράξη ο διαγωνισμός δημιούργησε πρακτικές δυσχέρειες, χιλιάδες αδιόριστους παρά τα πολλά κενά, ενώ σε περιπτώσεις επιλογής διοικητών για νοσοκομεία, το ΑΣΕΠ χρησιμοποιήθηκε ως άλλοθι για την επιλογή αρεστών.

Εξαγγέλθηκαν 20.000 προσλήψεις μόνο για το 2025, αλλά δεν απορροφούνται οι εναπομείναντες επιτυχόντες.

Συνεχείς εξωτερικές αναθέσεις σε ιδιώτες με υψηλές αμοιβές για διεκπεραίωση αρμοδιοτήτων κυβέρνησης και δημόσιας διοίκησης (πχ σύνταξης ΑΣΥΡ, εκτέλεσης καθηκόντων DPO).

Μισθοί

Ο μισθός ενός νεοπροσλαμβανόμενου ΔΥ ανέρχεται σε 750-800 καθαρά.

Η ΝΔ δεσμεύτηκε για αύξηση μισθών των δημοσίων υπαλλήλων.

Η αύξηση ήταν μικρότερη του σωρευτικού πληθωρισμού (70 ευρώ μικτά).

Άφησε να αιωρείται η επαναφορά του 13ου μισθού. Σήμερα διαψεύδει τον εαυτό της.

«Κολοβή» Ψηφιοποίηση

Για κάθε πρόβλημα, η κυβέρνηση δημιουργεί μια ιστοσελίδα. Πρόσφατο παράδειγμα, η δήθεν αξιολόγηση δημοσίων υπηρεσιών από τους πολίτες.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία αναρτημένα στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΘΟ, εκκρεμούν άλλες 3.500 διαδικασίες προς ψηφιοποίηση.

2.500 ψηφιοποιήθηκαν αλλά πολλές από αυτές απαιτούν υβριδική υποβολή αιτήσεων και δικαιολογητικών (πχ ηλεκτρονική αίτηση με έντυπα δικαιολογητικά) ή/και φυσική παρουσία του πολίτη. Ελλάδα ουραγός στους δείκτες ψηφιοποίησης.

Διαφάνεια και λογοδοσία

Οι διαβουλεύσεις γίνονται γρήγορα και προσχηματικά.

Οι τροπολογίες τελευταίας στιγμής αφθονούν.

Η χρήση των κοινοτικών πόρων χαρακτηρίζεται από αδιαφάνεια με το τελευταίο παράδειγμα του ΟΠΕΚΕΠΕ να είναι χαρακτηριστικό.

Οι διαδικασίες των δημοσίων προμηθειών δεν εξασφαλίζουν την διαφάνεια στην επιλογή των αναδόχων του Δημοσίου.

Το σύστημα Διαύγεια υπολειτουργεί και έχει αποτύχει να προλάβει τις εξελίξεις.

Τηλεργασία

Η υιοθέτηση και εφαρμογή της νομοθετικής ρύθμισης για την τηλεργασία (Ν.4808/2021) στο δημόσιο τομέα παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανενεργή.