Γιατί «βραχυκύκλωσε» η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου

Το εμβληματικό έργο για μια νέα «ηλεκτρική λεωφόρο» στην Ανατολική Μεσόγειο ξεκίνησε να σχεδιάζεται από το 2012. Η αρχική ιδέα διατυπώνεται από Κύπριους επιχειρηματίες. Είναι η περίοδος που τίθεται το όραμα και το πλαίσιο για το έργο με αρχικό φορέα υλοποίησης την κυπριακή εταιρεία EuroAsia Interconnector.
Το υπό κατασκευή τμήμα του έργου μεταξύ Κύπρου – Ελλάδας (Κρήτη) είναι συνολικού μήκους 898 χλμ.

Από το 2012 έως το 2022, η εταιρεία προχώρησε το συγκεκριμένο πρότζεκτ σε μελετητικό και αδειοδοτικό επίπεδο όπως και στις απαιτούμενες διαγωνιστικές διαδικασίες για την ανάδειξη των αναδόχων εταιρειών. Το «καλώδιο» αναγνωρίζεται ως έργο κοινού ενδιαφέροντος (PCI) από την Ευρωπαϊκή Ένωση διασφαλίζοντας ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ύψους 657 εκατ. ευρώ.

Από το 2021 ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), προσέφερε τις υπηρεσίες του ως τεχνικός σύμβουλος του έργου.

Τον Ιούλιο του 2023 η EuroAsia Interconnector ανέθεσε στη Nexans την πλήρη σύμβαση μηχανικής, κατασκευής και εγκατάστασης για τη σύνδεση αξίας 1,43 δισ. ευρώ.

Τον Δεκέμβριο του 2023 πραγματοποιείται η συμφωνία μεταβίβασης των περιουσιακών στοιχείων από την EuroAsia Interconnector στον ΑΔΜΗΕ.

Από τον επόμενο χρόνο ξεκινούν οι εσωτερικές διαφωνίες στην Κύπρο για το πώς θα συμμετέχει οικονομικά το κράτος, με αποτέλεσμα να σημειωθεί καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων.

Ο ρόλος του καλωδίου και τα «αγκάθια»

Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου, είχε παρουσιαστεί ως ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια και τη γεωπολιτική ενίσχυση της Ανατολικής Μεσογείου.

Η υλοποίησή του θα τερματίσει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, το εθνικό ηλεκτρικό της δίκτυο και εν συνεχεία του Ισραήλ, θα αποκτήσουν μια «πράσινη», αξιόπιστη και αμφίδρομη υποβρύχια διασύνδεση με την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη. Ωστόσο, το έργο φαίνεται να έχει «βραχυκυκλώσει» — όχι τεχνικά, αλλά σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο.

Ο υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός προχώρησε σε ευθεία αμφισβήτηση της βιωσιμότητας του έργου παραμένοντας ανυποχώρητος στην απόφασή του να μη συναινέσει στην αποδέσμευση των 25 εκατ. ευρώ, τα οποία η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) έχει εγκρίνει ως δικαιολογημένα και ανακτήσιμα έξοδα του φορέα υλοποίησης. Η Ελλάδα δηλώνει πιστή στην υλοποίηση του έργου.

Αρχές Σεπτεμβρίου ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης ανακοινώνει ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία αρχίζει έρευνα σε σχέση με πιθανά ποινικά αδικήματα αναφορικά με το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης.

Το τελευταίο επεισόδιο που προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις ξεκίνησε μετά από δημοσίευμα της εφημερίδας "Φιλελεύθερος" σύμφωνα με το οποίο ο ΑΔΜΗΕ αξιώνει επιπλέον οικονομικές απαιτήσεις.

Σε διάψευση προχώρησε ο ΑΔΜΗΕ τονίζοντας, μεταξύ άλλων ότι «διεκδικεί τη συμφωνημένη πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025, και τίποτα περισσότερο όσον αφορά τις επενδυτικές δαπάνες του έργου».

• «Γόρδιος δεσμός» με το καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου -Εκνευρισμός στην Αθήνα με τα «πίσω-μπρος»

Είχε προηγηθεί σκληρή δήλωση του Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος είχε υπογραμμίσει ότι «αν ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ νομίζει ότι με επιστολές ή με πληρωμένες καταχωρήσεις εκβιάζεται η Κυπριακή Κυβέρνηση».

Το απόγευμα της Κυριακής πραγματοποιείται έκτακτη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό με αντικείμενο την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας - Κύπρου.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ενημερώθηκε από την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την διοίκηση του ΑΔΜΗΕ για ζητήματα που αφορούν την ηλεκτρική διασύνδεση.

Για αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα από την κυπριακή πλευρά αναφορικά με το βραχυκύκλωμα στο καλώδιο, έκανε λόγο ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου μέσω του OPEN , τονίζοντας πώς το 51% του ΑΔΜΗΕ ανήκει στην ελληνική δημοκρατία, η οποία «δεν εκβιάζει μιλά μόνον θεσμικά, για να το ξεκαθαρίσουμε αυτό». Ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, ακόμα και μετά από την συνάντηση του κ. Χριστοδουλίδη με τον κ. Μητσοτάκη αμφισβητεί επί της αρχής την βιωσιμότητα του έργου. Λες και ένας υπουργός δεσμεύεται μόνο από τις συμφωνίες που έχει υπογράψει εκείνος», πρόσθεσε ο κ. Παπασταύρου.

Μετά τις προχθεσινές σκληρές δηλώσεις που έκανε λόγο για εκβιασμό από τη μεριά του ΑΔΜΗΕ, ο πρόεδρος της Κύπρου με νέα του τοποθέτηση επιχείρησε να χαμηλώσει τους τόνους υπογραμμίζοντας πώς «όσοι επενδύουν σε ρήξη των σχέσεων της Ελληνικής Κυβέρνησης με την Κυπριακή Κυβέρνηση, της σχέσης μου με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, θα απογοητευτούν».

Τη στήριξη της Αθήνας στην ηλεκτρική διασύνδεση χωρίς αστερίσκους εξέφρασε ο Υπουργός Εξωτερικών υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα αναμένει το ίδιο και από την Κύπρο.

Το έργο θα προχωρήσει "εφόσον λυθούν οι οικονομοτεχνικές εκκρεμότητες" αναφέρει η κυβέρνηση προσθέτοντας πώς η σχέση Αθήνας -Λευκωσίας θα συνεχίσει να είναι ισχυρή κα δεν πρόκειται να διαταραχθεί εξαιτίας ενός συγκεκριμένου έργου.