Ουκρανία: Οι «πρόθυμοι», ο... απρόθυμος και η ανοιχτή γραμμή με τον Ερντογάν

Η αναζήτηση μιας δίκαιης και βιώσιμης ειρήνης στην Ουκρανία έχει εισέλθει σε μια από τις πιο κρίσιμες φάσεις.

Με πρωτοβουλία του Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ, η λεγόμενη «Συμμαχία των Προθύμων» συνεδρίασε χθες με στόχο την επανεκκίνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας.

Σύμφωνα με το skynews συμμετείχαν επίσης ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, και ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε.

Η Ελλάδα έχει δηλώσει πως βρίσκεται σταθερά στο πλευρό της Ουκρανίας υπογραμμίζοντας ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία συμφωνία, χωρίς το Κίεβο στην εξίσωση.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε και στη συνάντησή του με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Αθήνα, ότι το απαραβίαστο των συνόρων είναι αδιαπραγμάτευτο.

Σήμερα συγκαλείται μέσω τηλεδιάσκεψης έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιχειρώντας να βρουν κοινό βηματισμό μπροστά στις ταχύτατες εξελίξεις.

«Είναι εξαιρετικά σημαντικό να υποστηρίζουμε την εδαφική ακεραιότητα και να στεκόμαστε απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή αναθεωρητισμού», διαμήνυσε από το προηγούμενο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες στις 20 Νοεμβρίου.

Διαπραγματευτική διαδικασία με μεγάλες εκκρεμότητες

Στη Γενεύη, Ηνωμένες Πολιτείες και Ουκρανία κατέληξαν σε ένα αναθεωρημένο σχέδιο ειρήνης 19 σημείων, το οποίο παρουσιάζεται ως σημαντική πρόοδος σε σχέση με το αρχικό σχέδιο των 28 σημείων της Ουάσινγκτον που ικανοποιούσε αρκετά τη Μόσχα. Ωστόσο, τα πιο δύσκολα ζητήματα όπως το εδαφικό και οι σχέσεις με το ΝΑΤΟ παραμένουν ανοιχτά.

Ντόναλντ Τραμπ και Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα κληθούν να πάρουν τις τελικές πολιτικές αποφάσεις, ενώ φέρεται να «ψήνεται» νέα συνάντηση των δύο Προέδρων.

Αξιοσημείωτη είναι η απουσία της Ρωσίας από το τραπέζι της Γενεύης, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν συνεχείς παρασκηνιακές επαφές μεταξύ Μόσχας, Ουάσινγκτον και Άγκυρας.

Η διαδικασία, παρ’ όλα αυτά, θεωρείται από τους εμπλεκόμενους «παραγωγική», ενώ Ουκρανία και ΗΠΑ συμφωνούν ότι έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος, χωρίς ωστόσο να έχει διανυθεί η απόσταση που απαιτείται για συμφωνία.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο χαρακτήρισε τη συνάντηση «την καλύτερη μέχρι σήμερα», ενώ ο επικεφαλής του γραφείου του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, Αντρέι Γερμάκ, διευκρίνισε «δουλέψουμε γι' αυτό τις επόμενες μέρες πάνω σε κοινές προτάσεις και με τη συμμετοχή των Ευρωπαίων φίλων μας».

Σύμφωνα με αξιωματούχο του Λευκού Οίκου η ουκρανική αντιπροσωπεία θεωρεί ότι πλέον το σχέδιο συμβαδίζει με τα εθνικά της συμφέροντα.

Στο ίδιο κάδρο, αμερικανός αξιωματούχος επιβεβαίωσε σε αμερικανικά ΜΜΕ ότι η Ουκρανία φέρεται να συμφώνησε με τα βασικά στοιχεία της ειρηνευτικής πρότασης του Τραμπ, με κάποια θέματα να παραμένουν προς διευθέτηση.

Τι προβλέπει το αναθεωρημένο σχέδιο

Το αρχικό σχέδιο των 28 σημείων θεωρήθηκε από πολλούς στην Ευρώπη «επικίνδυνα φιλικό» προς τις ρωσικές απαιτήσεις, καθώς προέβλεπε ουκρανική αποχώρηση από περιοχές του Ντονμπάς, περιορισμό του ουκρανικού στρατού και «πάγωμα» των φιλοδοξιών ένταξης στο ΝΑΤΟ.

Μετά τις επαφές στη Γενεύη, το νέο σχέδιο περιλαμβάνει 19 σημεία.

Κίεβο και Βρυξέλλες υποστηρίζουν ότι η υπάρχουσα πρώτη γραμμή πρέπει να είναι το σημείο εκκίνησης για τις εδαφικές συζητήσεις ενώ:

• απορρίπτουν την αναγνώριση των κατεχομένων
• αφήνουν στην Ουκρανία το δικαίωμα να αποφασίσει για την ένταξη σε ΕΕ και ΝΑΤΟ.

Οι Ευρωπαίοι, που αιφνιδιάστηκαν από τη διαρροή του αρχικού σχεδίου στα αμερικανικά ΜΜΕ, πέτυχαν την αφαίρεση σημείων που τους απέκλειαν από τη διαδικασία.

Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βαντεφουλ μίλησε για «καθοριστική επιτυχία», τονίζοντας ότι το νέο σχέδιο δεν παρακάμπτει ούτε την Ευρώπη ούτε το Κίεβο.

Η ευρωπαϊκή αντιπρόταση και η ρωσική άρνηση

Η ΕΕ, ενεργοποιημένη πλέον, κατέθεσε δική της αντιπρόταση για τον τερματισμό του πολέμου, η οποία ωστόσο απορρίφθηκε αμέσως από τη Μόσχα.

Ο σύμβουλος του Κρεμλίνου, Γιούρι Ουσακόφ χαρακτήρισε το ευρωπαϊκό σχέδιο «μη εποικοδομητικό και μη αποδεκτό», επιμένοντας ότι πολλές από τις αμερικανικές θέσεις παραμένουν για τη Ρωσία συζητήσιμες, κάτι που δείχνει ότι η Μόσχα «σπρώχνει» για μια συμφωνία πιο κοντά στις δικές της επιθυμίες.

Σε ίδιο πλαίσιο ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ τόνισε ότι «η Μόσχα δεν έχει λάβει κανένα αναθεωρημένο σχέδιο για την Ουκρανία. Προς το παρόν, το μόνο ουσιαστικό πράγμα είναι το αμερικανικό σχέδιο, το σχέδιο του Προέδρου Τραμπ».

Παράλληλα, απέφυγε να σχολιάσει τις διαβουλεύσεις στο Άμπου Ντάμπι.

• Γιατί ο αποδυναμωμένος Ζελένσκι είναι δύσκολο να υποκύψει σε συμβιβασμούς για ειρήνη στην Ουκρανία

Ο ίδιος ο Πούτιν, πάντως, την Παρασκευή διεμήνυσε ότι εάν το Κίεβο απορρίψει το αμερικανικό σχέδιο, οι ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις θα συνεχιστούν.

H «ανοιχτή γραμμή» Πούτιν – Ερντογάν

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει να διεκδικεί ρόλο διαμεσολαβητή. Σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Ρώσο πρόεδρο, διαβεβαίωσε ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να στηρίξει οποιαδήποτε διπλωματική πρωτοβουλία και πρότεινε την Κωνσταντινούπολη ως πιθανό τόπο διαπραγματεύσεων.

Ο Πούτιν, από την πλευρά του, χαρακτήρισε το αμερικανικό σχέδιο «βάση συζήτησης».

Ο Ουκρανός πρόεδρος βρίσκεται ίσως στην πιο ευάλωτη στιγμή της θητείας του με φόντο τα σκάνδαλα διαφθοράς στο Κίεβο, την εσωτερική πίεση και τις μάχες να μαίνονται.

Παρά ταύτα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να μην υποκύψει στις «απαιτήσεις του επιτιθέμενου».

Παρά τις επίμονες διπλωματικές διεργασίες, από τη Γενεύη έως τις Βρυξέλλες και από την Ουάσινγκτον έως την Άγκυρα, η ειρήνη στην Ουκρανία παραμένει μια δύσκολη υπόθεση.

Το σχέδιο των 19 σημείων δείχνει ότι υπάρχει χώρος για πρόοδο, αλλά οι θεμελιώδεις διαφορές ιδίως στο εδαφικό και στο ΝΑΤΟ εξακολουθούν να μαρτυρούν πως ο δρόμος για μία πιθανή συμφωνία είναι ακανθώδης και γεμάτος αβέβαιες ισορροπίες.