Ο διακαής πόθος της Τουρκίας για τα F-35 και τα εμπόδια

Οι δηλώσεις του Αμερικανού Πρέσβη στην Τουρκία, Τομ Μπάρακ, σκιαγραφούν ένα διπλωματικό τοπίο που παραμένει γεμάτο εμπόδια, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί μια συγκρατημένη αισιοδοξία για την Άγκυρα για ενδεχόμενη πρόοδο μέσα στους επόμενους μήνες.

Κεντρικό ζήτημα παραμένει, φυσικά, η τύχη των ρωσικής κατασκευής πυραυλικών συστημάτων S-400, τα οποία αποτέλεσαν τη βασική αιτία της κρίσης ανάμεσα στις δύο χώρες.

Ο Τομ Μπάρακ, υπογράμμισε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε συνεχείς συζητήσεις με την Τουρκία σχετικά με την επιθυμία της να επανενταχθεί στο πρόγραμμα F-35».

Η δήλωσή του έρχεται να επιβεβαιώσει ότι η Άγκυρα εξακολουθεί να θεωρεί την πρόσβαση στα προηγμένα μαχητικά ως στρατηγική προτεραιότητα, παρόλο που έχει επενδύσει σε δικά της προγράμματα ανάπτυξης, όπως το εγχώριο μαχητικό KAAN.

Ωστόσο, η θέση της Ουάσινγκτον παραμένει σαφής , για να επιστρέψει η Τουρκία στο πρόγραμμα, δεν πρέπει ούτε να λειτουργεί , ούτε να κατέχει το σύστημα S-400.

To χρονικό της ρήξης

Η Τουρκία παρέλαβε την πρώτη παρτίδα των S-400 τον Ιούλιο του 2019, ωθώντας την Ουάσινγκτον να ξεκινήσει την απομάκρυνση της γείτονος από το πρόγραμμα μαχητικών F-35 stealth , λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια.

Η επίμαχη αγορά που πραγματοποιήθηκε πριν από σχεδόν μια δεκαετία οδήγησε όχι μόνο στον αποκλεισμό της Τουρκίας, αλλά και στην επιβολή κυρώσεων βάσει του νόμου CAATSA σε τουρκικές αμυντικές εταιρείες.

Τότε, η Άγκυρα έκανε λόγο για «άδικες» κυρώσεις, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι η συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και ο ρόλος της στην περιφερειακή ασφάλεια θα έπρεπε να την προστατεύουν από τέτοια μέτρα.

Oι ΗΠΑ ανέφεραν από την πρώτη στιγμή ότι το ρωσικό σύστημα συνιστά σοβαρή απειλή και πώς η συνύπαρξη S-400 και F-35 στο ίδιο επιχειρησιακό περιβάλλον θα μπορούσε να βοηθήσει τη Μόσχα να αναλύσει κρίσιμα δεδομένα του αμερικανικού μαχητικού.

Έκτοτε , οι ΗΠΑ δεν μετακινήθηκαν από τη θέση τους. Η πιθανότητα χρήσης των F-35 από την Τουρκία εναντίον της χώρας μας ήταν ένας βασικός λόγος ανησυχίας τόσο για την ελληνική διπλωματία, όσο και για Αμερικανούς βουλευτές και παράγοντες του Κογκρέσου.

Αυστηρή προειδοποίηση για τις συνέπειες τυχόν παραχώρησης μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία απηύθυναν στον Ντόναλντ Τραμπ , το Σεπτέμβριο οι επικεφαλής της διακομματικής ομάδας του Κογκρέσου περί ελληνικών ζητημάτων .
Ωστόσο το ζήτημα, φαίνεται να αποκτά νέα ώθηση .

Η εκτίμηση Μπάρακ

Ο Τομ Μπάρακ προ ημερών αποκάλυψε ότι η Τουρκία «έχει επιλύσει τα ζητήματα λειτουργικότητας των S-400», καθώς δεν βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε χρήση. Το επόμενο και καθοριστικό βήμα αφορά την κατοχή τους. Εκεί εντοπίζεται και το κλειδί της αμερικανικής ικανοποίησης.

Όπως σημείωσε ο Αμερικανός Πρέσβης, η Τουρκία «εξακολουθεί να τα έχει στην κατοχή της, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις με την Ουάσιγκτον».

Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος εμφανίστηκε αισιόδοξος, εκτιμώντας ότι τα εκκρεμή ζητήματα θα μπορούσαν να επιλυθούν εντός τετραμήνου έως εξαμήνου.

Οι συνομιλίες έχουν ενισχυθεί σημαντικά χάρη στη βελτιωμένη προσωπική σχέση του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Το κλίμα αυτό αναφέρεται ως «η πιο εποικοδομητική ατμόσφαιρα εδώ και σχεδόν μια δεκαετία» σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ .

Στη συνάντηση των δύο ηγετών στον Λευκό Οίκο τον Σεπτέμβριο, τέθηκε εκ νέου το ζήτημα των S-400, με τον Τραμπ να αφήνει να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να υπάρξει παράθυρο για την αγορά F-35, ενδεχομένως με κάποια ανταπόδοση από την Τουρκία. Αν και δεν δόθηκαν λεπτομέρειες, αυτή η δήλωση ερμηνεύτηκε ως πρώτη ουσιαστική ένδειξη πολιτικής ευελιξίας από πλευράς Ουάσιγκτον.

Η Τουρκία, από την πλευρά της, επιδιώκει με κάθε τρόπο να διατηρήσει ισορροπίες. Ως η δεύτερη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη του ΝΑΤΟ επιθυμεί να παραμείνει στενός σύμμαχος των ΗΠΑ, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορεί να αγνοήσει την οικονομική της συνεργασίας με τη Ρωσία .

Το βασικό ερώτημα παραμένει αν η γειτονική χώρα είναι πραγματικά έτοιμη να αποχωριστεί τους S-400, είτε με πώληση , με απόσυρση σε τρίτη χώρα ή με κάποιον άλλο ελιγμό. Η απομάκρυνσή τους αποτελεί μονόδρομο για την επιστροφή στο πρόγραμμα.

Η Τουρκία βλέπει ότι ο αποκλεισμός της από τα F-35 περιορίζει τις επιχειρησιακές δυνατότητες της « γερασμένης » πολεμικής της αεροπορίας.Οι επόμενοι μήνες θα αποδειχθούν καθοριστικοί. Εάν όμως η υπόθεση των S-400 παραμείνει άλυτη, τότε το ζήτημα των F-35 θα συνεχίσει να αποτελεί τον «απαγορευμένο καρπό» για την Άγκυρα.