Στο προσκήνιο ξανά η «Γαλάζια Πατρίδα»: Τουρκικός αναθεωρητισμός με «μανδύα» διαλόγου

Η συγκυρία, μάλιστα, συνδέεται με την ένταση που επικρατεί γύρω από τα ζητήματα εξοπλισμών, τη συζήτηση για τους S-400 και το πρόγραμμα των F-35, αλλά και την προσπάθεια της Άγκυρας να εμφανιστεί ως δύναμη που επιδιώκει διάλογο, ενώ ταυτόχρονα δεν υποχωρεί από τις πάγιες διεκδικήσεις της.

Στο επίκεντρο των νέων δηλώσεων βρέθηκε η διαχρονικά τουρκική θέση περί «Γαλάζιας Πατρίδας», ένα δόγμα που νομιμοποιεί, κατά την τουρκική ανάγνωση, τις μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας τόνισε «προβαίνουμε με αποφασιστικότητα σε όλα τα απαραίτητα βήματα για την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων μας στη Γαλάζια και Ουράνια Πατρίδα μας».

Με τη συγκεκριμένη φράση, η Άγκυρα παραπέμπει σε μια ιδεολογική θεώρηση που συνδέεται με τη θαλάσσια ισχύ της Τουρκίας. Η αναφορά στην «Ουράνια Πατρίδα» παραπέμπει επίσης στη στρατηγική ενίσχυση της τουρκικής παρουσίας σε εναέριο χώρο και αεράμυνα, διαμορφώνοντας ένα ευρύτερο πλαίσιο διεκδικήσεων.

Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας επεσήμανε πως οι επιχειρησιακές δραστηριότητες στο Αιγαίο συνεχίζονται στη βάση των «εθνικών συμφερόντων».Υπενθυμίζεται πώς προ ημερών ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Χακάν Φιντάν μίλησε για «δίκαιη μοιρασιά» στην Ανατολική Μεσόγειο, υιοθετώντας ξανά το αφήγημα της Άγκυρας περί αδικίας σε βάρος των τουρκικών συμφερόντων.

Αν και το τελευταίο διάστημα η ρητορική της Άγκυρας είχε εμφανιστεί να «μαλακώνει» στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών επαφών, οι τελευταίες δηλώσεις καταδεικνύουν ότι ο σκληρός πυρήνας των αναθεωρητικών θέσεων παραμένει ενεργός.

Μηνύματα «καλής γειτονίας» με αιχμές

Παρά τις παραπάνω τοποθετήσεις, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας εμφανίστηκε να διατηρεί την επίσημη γραμμή περί αναζήτησης διαλόγου με την Ελλάδα . «Επιθυμούμε ειλικρινά να επιλύσουμε τα προβλήματα ανάμεσά μας, με τη γείτονα Ελλάδα, στο πλαίσιο της καλής γειτονίας και του Διεθνούς Δικαίου», τόνισε.

Η δήλωση αυτή, αν και διατυπώνεται σε ήπιους τόνους, εντάσσεται στη διπλωματική τακτική της Άγκυρας με χρήση γλώσσας συνεργασίας προς τα έξω, σε συνδυασμό με επιθετική και αναθεωρητική στρατηγική στο πεδίο.

Οι αναφορές σε «κυριαρχική ισότητα» συνδέονται εν μέρει με την ευρύτερη τουρκική ατζέντα, όπως αυτή εκφράστηκε και στο Κυπριακό, όπου η Άγκυρα επιμένει στη λύση δύο κρατών.

Η Αθήνα προφανώς απορρίπτει τις τουρκικές θέσεις, αναγνωρίζοντας τη μία και μόνο διαφορά οριοθέτησης Οικονομικής Αποκλειστικής Ζώνης και υφαλοκρηπίδας. Η Ελλάδα επιμένει σε δομημένο διάλογο με την Τουρκία βάσει των αρχών του Διεθνούς Δικαίου.

Ωστόσο, η πρόσφατη δημόσια παρέμβαση του Τούρκου υπουργού Άμυνας επιβεβαιώνει ότι η Άγκυρα δεν εγκαταλείπει τη στρατηγική της «Γαλάζιας Πατρίδας», παρά τις θετικές κινήσεις στις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών. Η τουρκική διγλωσσία με τη ρητορική συνεργασίας από τη μία αλλά και από την άλλη τη σταθερή προσήλωση στις διεκδικήσεις, δείχνει ότι ο αναθεωρητισμός παραμένει κεντρικός άξονας της τουρκικής πολιτικής.

Την ίδια στιγμή, οι εξελίξεις στο πεδίο των εξοπλισμών, από τους S-400 έως τα F-35, καταδεικνύουν ότι η Άγκυρα επιδιώκει να ενισχύσει τη διεθνή της θέση ισορροπώντας ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία, ενώ επιχειρεί να προβάλει την εικόνα μιας χώρας που επιζητά διάλογο αλλά δεν προτίθεται να κάνει υποχωρήσεις στα στρατηγικά της συμφέροντα.

Σταθερή η θέση της Άγκυρας για τους S-400

Στο επίκεντρο βρίσκεται και η συζήτηση για τους ρωσικούς S-400. Με αφορμή πρόσφατες δηλώσεις του αμερικανού πρέσβη Τομ Μπάρακ, o oποίος αποκάλυψε ότι η Τουρκία «έχει επιλύσει τα ζητήματα λειτουργικότητας των S-400», καθώς δεν βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε χρήση, το Υπουργείο Άμυνας της γείτονος διευκρίνισε πώς «δεν υπάρχει καμία νέα εξέλιξη σχετικά με το σύστημα αεράμυνας».

Η Τουρκία δεν φαίνεται διατεθειμένη να κάνει πίσω από την απόκτησή τους, παρά το γεγονός ότι η αγορά είχε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση της χώρας από το πρόγραμμα F-35 και την επιβολή κυρώσεων.

Η Άγκυρα επιχειρεί παράλληλα να ενισχύσει την αεράμυνα της χώρας με εγχώρια συστήματα, στο πλαίσιο της ευρύτερης πολιτικής αυτονομίας στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αναφορά του τουρκικού Υπουργείου Άμυνας της Τουρκίας στην εξέλιξη των συνομιλιών με τις ΗΠΑ για το πρόγραμμα F-35.«Οι διπλωματικές επαφές βρίσκονται σε εξέλιξη… και οι διαβουλεύσεις συνεχίζονται για την άρση των κυρώσεων και την επανένταξη της χώρας μας στο πρόγραμμα», τονίζεται.

Παρότι η αμερικανική στάση παραμένει σταθερή, η Άγκυρα από την πλευρά της επιδιώκει μια νέα ισορροπία, προσπαθώντας να αξιοποιήσει τη γεωπολιτική της σημασία σε περιφερειακές κρίσεις.Το τουρκικό Υπουργείο Άμυνας υποστηρίζει ότι μια θετική εξέλιξη στο θέμα των F-35 θα ενισχύσει τις σχέσεις ΗΠΑ–Τουρκίας.