Karadzic: Ο ψυχίατρος, ποιητής και πολιτικός που οδήγησε έναν λαό στον πόλεμο

Θεοδόσης Παπανδρέου

Κυριακή, 17 Μαρτίου 2019 15:30

Karadzic: Ο ψυχίατρος, ποιητής και πολιτικός που οδήγησε έναν λαό στον πόλεμο — AP PHOTO

O Radovan Karadzic γεννήθηκε σε ένα χωριό του Μαυροβουνίου, τον Ιούνιου του 1945, 2.000 χιλιόμετρα από το Scheveningen κοντά στη Χάγη όπου κρατείται από τα Ηνωμένα Έθνη αναμένοντας την ετυμηγορία της δίκης για γενοκτονία και άλλα εγκλήματα πολέμου.

Ο Karadzic έχει υπηρετήσει πολλούς και διαφορετικούς ρόλους κατά τη διάρκεια της ζωής του: ψυχίατρος, ποιητής, πολιτικός ηγέτης αλλά και πνευματικός θεραπευτής όμως στις 20 Μαρτίου ίσως καταδικαστεί να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του στη φυλακή.

Ο πρώην Σερβοβόσνιος πρόεδρος έχει βρεθεί ένοχος από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία στην πρωτόδικη απόφαση τον Μάρτιο του 2016 για κάποια από τα χειρότερα εγκλήματα στην Ευρώπη από τον Β’ ΠΠ και έχει καταδικαστεί σε 40 χρόνια φυλάκιση.

Το δικαστήριο τον έκρινε ένοχο για την γενοκτονία των Βοσνίων στην Σεμπρένιτσα το 1995, για διώξεις των Βοσνίων και των Κροατών στη χώρα, την τρομοκράτηση των πολιτών στο Σαράγιεβο και την ομηρία κυανόκρανων του ΟΗΕ.

Κατάφερε να αθωωθεί για γενοκτονίες σε άλλες πόλεις της Βοσνίας το 1992. Ο Karadzic έκανε έφεση επιμένοντας ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις για τις κατηγορίες σχετικά με την πρόθεσή του για εθνοκάθαρση.

Επέμεινε επίσης ότι ελάχιστοι πολίτες σκοτώθηκαν στο Σαράγιεβο. «Οι Σέρβοι απλά υπερασπίζονταν τον εαυτό τους ενώ οι μουσουλμάνοι προκαλούσαν επεισόδια και κατηγορούσαν τους Σέρβους ώστε να παρέμβουν οι διεθνείς δυνάμεις» υποστήριξε.

Ο εισαγγελέας έκανε επίσης έφεση ζητώντας την ισόβια κάθειρξή του.

Από την πρωτόδικη καταδίκη του ο Karadzic που σήμερα είναι 73 ετών, διαμαρτύρεται για την υγεία του ενώ έχει πολλές φορές αιτηθεί στο δικαστήριο να του επιτρέψει να χρησιμοποιεί το Skype στο κελί του.

Ο πρόεδρος του δικαστηρίου, παραιτήθηκε από τις εφέσεις τον περασμένο Σεπτέμβριο μετά το αίτημα της υπεράσπισης να εξαιρεθεί κατηγορώντας τον για προκατάληψη κατά του Karadzic.

Υποστήριξε πως ο δικαστής κατά τη διάρκεια άλλων δικών στη Χάγη είχε συμπεράνει πως εγκλήματα συνδέονταν με τον Karadzic, κάτι που δείχνει την προκατάληψή του.

Ο Karadzic πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Μαυροβούνιο προτού μετακομίσει στο Σαράγιεβο για να σπουδάσει. Εκεί ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην ψυχιατρική. Πατέρας δύο παιδιών, ενός γιου και μιας κόρης η οποία σήμερα είναι αντιπρόεδρος του κοινοβουλίου εκπροσωπώντας το Σερβικό Δημοκρατικό Κόμμα, το κόμμα δηλαδή του πατέρα της. Εκείνος έχει δηλώσει ικανοποιημένος που η κόρη του ενεπλάκη με την πολιτική «κυρίως γιατί ενδιαφέρεται να βελτιώσει την αξία των ανθρώπινων ζωών».

Πριν τον πόλεμο η οικογένεια Karadzic ζούσε στο Σαράγιεβο. «Ήταν καλοί γείτονες» υποστηρίζει παλιά τους γειτόνισσά η οποία θυμάται πως η γυναίκα του Karadzic φρόντιζε την μητέρα της. «Για το μόνο που λυπάμαι είναι ότι δεν με προειδοποίησαν πριν τον πόλεμο ώστε να φύγω με το 10χρονο τότε παιδί μου». Σήμερα κανείς από την οικογένεια δεν επισκέπτεται την γειτονιά.

Παράλληλα με την δουλειά του ως ψυχίατρος περιθάλποντας ασθενείς με κατάθλιψή πρώτα στο Σαράγιεβο και μετά στο Βελιγράδι, ο Karadzic έγραφε επίσης ποιήματα. Έχει δημοσιεύσει αρκετές συλλογές ενώ κατά τη διάρκεια του πολέμου βραβεύτηκε στη Ρωσία. Δημοσίευσε ακόμα και μετά το τέλος του πολέμου όταν ήταν φυγάς. Σε ένα από τα ποιήματα του με τίτλο «Σαράγιεβο» γράφει: «Η πόλη καίγεται σαν ένα κομμάτι λιβάνι/στις φλόγες βοά η συνείδησή μας».

Παλιοί του συνεργάτες κάνουν λόγο για έναν άνθρωπο που «είχε πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του». «Είμαι ένας εξαίρετος ποιητής, ένας εξαίρετος γιατρός και ένας εξαιρετικός επαγγελματίας στο κομμουνιστικό σύστημα» είπε κάποτε με τους γύρω του να θεωρούν πως έκανε χιούμορ.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 αντιμετώπισε και τα πρώτα του προβλήματα με την δικαιοσύνη. Συνελήφθη με την κατηγορία ότι καταχράστηκε δημόσια χρήματα για να χρηματοδοτήσει στην κατασκευή της παραθεριστικής του κατοικίας.

Καταδικάστηκε αλλά επειδή είχε προφυλακιστεί δεν επέστρεψε στις φυλακές. Στη φυλακή όμως γνώρισε τον Momcilo Krajisnik ο οποίος επίσης κρατείτο για κατάχρηση δημοσίου χρήματος. Οι δυο τους ήρθαν κοντά και ο Momcilo Krajisnik έγινε εκπρόσωπος του κοινοβουλίου κατά την περίοδο του πολέμου.

Το κόμμα του ιδρύθηκε το 1990 και ο Karadzic έγινε ο πρώτος του πρόεδρος. Ήταν τμήμα μιας αντικομμουνιστικής συμμαχίας και είχε ως θέση την παραμονή της χώρας στην Γιουγκοσλαβία. Εκείνος σε μεταγενέστερη συνέντευξή του θα υποστηρίξει ότι δεν ήθελε να αναλάβει: «Δεν ήθελα να γίνω ενεργός πολιτικός. Και δεν θα είχα αναλάβει αν δεν προέκυπτε ο πόλεμος».

Ο Karadzic είχε προειδοποιήσει για τον επερχόμενο πόλεμο μέσα στη βουλή τον Οκτώβριο του 1991 μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας από την Σλοβενία και την Κροατία. Είχε πει ότι θα οδηγούσε την Βοσνίας – Ερζεγοβίνη σε βίαιες καταστάσεις.

Η ανεξαρτησία ήρθε το 1992 παρά την αντίθετη ψήφο των Σέρβων και τότε ξέσπασε ο πόλεμος. Στα τριάμιση χρόνια πολέμου εκείνος ήταν πρόεδρος και επικεφαλής του στρατού. Για την πολιορκία του Σαράγιεβο αρνείται πως οι δυνάμεις του είναι ένοχες για βίαιες επιθέσεις. Μετά από το μακελειό σε αγορά όπου δεκάδες πολίτες σκοτώθηκαν το 1994 εκείνος δήλωσε πως «ο στρατός είναι πειθαρχημένος και κανείς δεν θα πυροβολούσε χωρίς εντολή».

Ο τότε εκπρόσωπος του κοινοβουλίου επιμένει πως ο Karadzic «πάντα πολεμούσε κατά των εγκλημάτων». «Δεν ήθελε εγκλήματα και αν υπάρχει δικαιοσύνη θα αθωωθεί» είπε χαρακτηριστικά ενώ και εκείνος έχει καταδικαστεί σε 20ετή ποινή για εγκλήματα πολέμου.

Η πρώτη δίωξη κατά του Karadzic ήρθε το 1995 λίγους μήνες μετά την γενοκτονία στη Σεμπρένιτσα. Πριν από τρία χρόνια ο Karadzic παραδέχθηκε ότι ένα φρικτό έγκλημα έγινε εκεί αλλά δεν το περιέγραψε ως γενοκτονία κάνοντας λόγο για λιγότερα θύματα. «Αυτό που συνέβη είναι πολύ άσχημα και καμία υπερβολή δεν θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε και να συμφωνήσουμε στην ειρήνη μεταξύ μας» είχε πει.

Το ένταλμα σύλληψης βγήκε το 1996 αλλά ο ίδιος ήδη είχε εξαφανιστεί.

Χρειάστηκαν δέκα χρόνια για την σύλληψη του με κάποιους να υποστηρίζουν πως δεν υπήρχε πολιτική βούληση από φόβο για την εύθραυστη ειρήνη στη χώρα.

Βρέθηκε στη Σερβία ενώ οι ΗΠΑ τον επικήρυξαν με 5 εκατομμύρια δολάρια. Εν τέλει συνελήφθη στο Βελιγράδι το καλοκαίρι του 2008 όπου ζούσε μια κανονική ζωή με ψεύτικη ταυτότητα και ως θεραπευτής.

Ο νομικός του σύμβουλος, ένας Αμερικανός δικηγόρος τον περιέγραψε ως χαρισματικό, ευφυή υποστηρικτικό αφιερωμένο στους ανθρώπους του.

Κατά τη διάρκεια της δικής ήταν πιο σημαντικό για εκείνον να υπερασπιστεί του Σέρβους από τον εαυτό του, είχε πει.

Οι ενώσεις των θυμάτων πολέμου της Βοσνίας έχουν άλλη γνώμη και ζητούν την ισόβια καταδίκη του. Περισσότεροι από 500 μάρτυρες κατέθεσαν στη δίκη του και τώρα το δικαστήριο θα ανακοινώσει την ετυμηγορία του στις 20 Μαρτίου.