Euro 2004: 21 χρόνια μετά το έπος της Λισαβόνας, η «σπίθα» της Εθνικής μοιάζει να άναψε ξανά

Όχι, σχεδόν δύο δεκαετίες μετά δεν ήρθαμε να γράψουμε ένα ακόμη διθύραμβο για την κεφαλιά του Χαριστέα, το ζογκλερικό του Ζαγοράκη στον Λιζαραζού, τον μυθικό Καραγκούνη και τον... κολοσσό Δέλλα του «γκολ και φύγαμε για τελικό». Αλλά ούτε και να αναλύσουμε αν η ομάδα του Ότο Ρεχάγκελ κατέκτησε δίκαια το βαρύτιμο τρόπαιο.

Με αυτά έχουν ασχοληθεί οι «ειδικοί του ποδοσφαίρου» αναλύοντας ξανά και ξανά μέχρι σήμερα το πώς και το γιατί.

Οι περισσότεροι μιλούν για «θαύμα» και το αποδίδουν σε παράγοντες όπως, οι συγκυρίες, το υπέρμετρο ομαδικό πνεύμα, η απόλυτη αφοσίωση ποδοσφαιριστών σε προπονητή που κατάφερε να πάρει περισσότερα από όσα εκείνοι είχαν να του δώσουν, αλλά σίγουρα όχι στο ταλέντο, την ποιότητα και το ειδικό βάρος της φανέλας. Για άλλους η επιτυχία της Ελλάδας στο Euro 2004 παραμένει «case study», ένα αληθινό αθλητικό φαινόμενο που ακόμα δεν έχει εξηγηθεί.

Ωστόσο, πόση σημασία μπορεί να έχει τόσα χρόνια μετά το πώς η Ελλάδα έγινε πρωταθλήτρια Ευρώπης το 2004; Μπορεί όντως να συνωμότησε το σύμπαν, μπορεί να ήταν το... φάρδος του αιώνα, ή του Νικοπολίδη που έμοιαζε να έχει κατεβάσει ρολά στο τέρμα όπως οι σταθμοί του μετρό στις απεργίες. Εμάς τι μας νοιάζει τώρα πια; Η δουλειά έγινε. Η Ιστορία έγραψε.

Ήμασταν νέοι και... γεράσαμε

Και όπως και να το κάνουμε, το 2004, ήταν η χρονιά της Ελλάδας. Η χρονιά που όλα μας πήγαν καλά. Από την οικονομία, την ανάπτυξη, τον αθλητισμό, τις υποδομές, τον πολιτισμό. Η Ελλάδα κατέκτησε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στο ποδόσφαιρο αν και ήταν απόλυτο αουτσάιντερ, η χώρα διοργάνωσε ίσως τους καλύτερους Ολυμπιακούς Αγώνες που έχουμε δει στη σύγχρονη Ιστορία τους, για να μην βάλουμε στην εξίσωση και τον τελικό της Eurovision στην Αθήνα με τον Σάκη να είναι στη συνείδηση όλων όχι 3ος, αλλά ο πραγματικός νικητής με το «Shake It».

Κάποιοι νεότεροι τα βλέπουν όλα αυτά σε βιντεάκια στα social media και απορούν αν μιλάμε για την ίδια χώρα του σήμερα και τι μπορεί να πήγε τόσο στραβά στην πορεία.

Κάποιοι πάλι ήμασταν νέοι και... γεράσαμε από εκείνο το κυριακάτικο βράδυ που 20.000 Έλληνες άφησαν τα λαρύγγια τους στις εξέδρες του «Ντα Λουζ» και μερικά εκατομμύρια πίσω στην Ελλάδα ξεχυθήκαμε στους δρόμους με το που το ρολόι έδειξε μεσάνυχτα.

«Στον έβδομο ουρανό όλοι αδέλφια»

Ήταν εκείνη η στιγμή που ο Γερμανός διαιτητής Μερτς σφύριξε για τελευταία φορά στον τελικό. Που ο Κριστιάνο Ρονάλντο (σ.σ. ναι έπαιζε από τότε ο μπαγάσας και είναι ο μοναδικός από εκείνη τη διοργάνωση που εξακολουθεί να κλωτσάει ακόμα τη μπάλα στα 40 του) λύγισε, έπεσε στο χορτάρι και έβαλε τα κλάματα, που ο Ζαγοράκης και η παρέα του πέταξαν τον Ρεχάγκελ τόσες φορές στον ουρανό που ευτυχώς για τα χρόνια του το σκαρί άντεξε.

Ήταν η στιγμή που ακούσαμε τον αείμνηστο Γιάννη Διακογιάννη που σχολίαζε για λογαριασμό της ΕΡΤ να μιλάει για τη μεγαλύτερη επιτυχία στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου, αλλά και μερικές... καλτ ατάκες των σπίκερ σε ραδιόφωνα και τηλεοράσεις όπως το «στον έβδομο ουρανό όλοι αδέλφια, η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης», «να'το, να'το το πειρατικό... τους βούλιαξε», «Έλληνες πιστέψτε το, εμείς το πήραμε».

Ήταν η στιγμή που όλοι τσιμπιόμασταν για να καταλάβουμε αν όντως η σταχτοπούτα είχε γίνει πριγκηπέσσα ή αν το είδαμε στον ύπνο μας και μείναμε με το γοβάκι στο χέρι.

Τελικά ήταν αλήθεια και το «μεθύσι» κράτησε μέχρι το επόμενο πρωί από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη μέχρι και πόλεις του εξωτερικού που χτυπάει δυνατά η καρδιά του ελληνισμού. Στην πρωτεύουσα τα μπαράκια το πήγαν σερί και ξεπούλησαν την πραμάτεια τους στους διψασμένους γλεντζέδες οπαδούς που είχαν γεμίσει ασφυκτικά κάθε στενό και πλατεία του κέντρου.

Άλλοι ξεγυμνώθηκαν στη μέση της Πανεπιστημίου

Οι περισσότεροι κατέβηκαν με τα γαλανόλευκα κασκόλ τους τυλιγμένα στο λαιμό παρά τη ζέστη της τσιμεντούπολης, άλλοι φορώντας αρχαιοελληνικές πανοπλίες, άλλοι ντυμένοι τσολιάδες, ενώ κάποιοι πιο τολμηροί πάνω στο παραλήρημα κυριολεκτικά ξεγυμνώθηκαν στη μέση της Πανεπιστημίου (σ.σ. αν δεν το βλέπαμε με τα μάτια μας δεν θα το πιστεύαμε). Από την Ομόνοια μέχρι και τις αρχές της Συγγρού δεν μπορούσε όχι αυτοκίνητο, ούτε μηχανάκι να περάσει.

Η κατάσταση θύμιζε πλήθος που αρνείται να φύγει από τη συναυλία και για να φτάσουμε από το REX στη Βουλή χρειάστηκαν αρκετά refill μπίρας από τα περίπτερα που περίμεναν με ανοιχτές αγκάλες. Από εκεί άλλοι τράβηξαν για Κολωνάκι, άλλοι για του Ψυρρή, το Θησείο, την Πλάκα και το Μοναστηράκι, όμως η Αθήνα δεν κοιμήθηκε.

Οι Έλληνες ποδοσφαιρόφιλοι μάζεψαν δυνάμεις και ετοιμάστηκαν για τον δεύτερο γύρο ξεφαντώματος. Το ραντεβού είχε δοθεί δύο μέρες αργότερα στο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Το απόγευμα της Τρίτης 6 Ιουλίου, η Εθνική επέστρεψε ως πρωταθλήτρια Ευρώπης και για πάνω από τρεις ώρες το λεωφορείο με την αποστολή προσπαθούσε να καλύψει τη διαδρομή από το αεροδρόμιο μέχρι το Καλλιμάρμαρο. Εκεί όπου στήθηκε μία μεγαλειώδης γιορτή προς τιμήν των ποδοσφαιρικών ηρώων.

Το ίδιο διάστημα, οι διαφημιστικές εταιρείες έκαναν κυριολεκτικά πάρτι, καθώς κυκλοφόρησαν μερικά αλησμόνητα σποτ, όπως ο «ξεχασμένος» Έλληνας φίλαθλος που για καιρό μετά τον τελικό φερόταν να έχει απομείνει... μόνιμος κατασκηνωτής στη Λισαβόνα και τους ντόπιους να τον ξυπνούν κάθε πρωί στη μέση πλατείας με το αμίμητο «Σάββααας... καφέεε». Είχε τόση επιτυχία που το 2008 τον «επανέφεραν» αυτή τη φορά στη Βιέννη να πίνει «βιενουά» πριν το Euro της Αυστρίας.

Οι δε ποδοσφαιριστές δεν προλάβαιναν να γυρίζουν διαφημίσεις, όπως ο Χαριστέας που έκανε... του κεφαλιού του και ο αρχηγός Ζαγοράκης που δάνεισε το όνομά του σε γνωστή μάρκα νερού που του ταίριαζε κουτί.

Από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία του ποδοσφαίρου

Η κατάκτηση του Euro 2004 παραμένει έως και σήμερα μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, είτε γιατί εμείς κάναμε κάτι πολύ καλά, είτε γιατί οι άλλοι μας υποτίμησαν, είτε από τον συνδυασμό των δύο παραπάνω. Αυτά όμως συμβαίνουν once in a million που λένε και στο χωριό μου.

Αν μας ζητούσαν να παίξουμε το τουρνουά ξανά από την αρχή, πιθανότατα να βγαίναμε εκτός από τη φάση των ομίλων. Γιατί; Αρχικά θα είχε χαθεί το στοιχείο της «έκπληξης», αφού σχεδόν κανείς δεν περίμενε να αντιμετωπίσει ένα σύνολο από τόσο σκληρούς καρ...αγκούνηδες.

Αλλά και μελλοντικά αν το δούμε, μια επανάληψη ανάλογης επιτυχίας μοιάζει σχεδόν ανέφικτη. Και αυτό γιατί το 2004 η Εθνική μπορεί να μην είχε τόσες πολλές μονάδες που διέπρεπαν σε διεθνή πρωταθλήματα, είχε όμως, μια φουρνιά παικτών που βρέθηκαν στο ποδοσφαιρικό τους «πικ», χωρίς τραυματισμούς, στην καλύτερή τους φόρμα, την πιο κατάλληλη στιγμή. Όλα πήγαν πρίμα.

Οι χαμένες ευκαιρίες και η έλλειψη πλάνου

Ωστόσο, η γενική εκτίμηση είναι ότι το ελληνικό ποδόσφαιρο δεν εξαργύρωσε αυτή την επιτυχία στον βαθμό που μπορούσε και έπρεπε. Η Εθνική διατήρησε για αρκετά χρόνια μια αξιοπρεπή πορεία, με διαδοχικές προκρίσεις σε μεγάλες διοργανώσεις όπως το Euro 2008, το Euro 2012, το Μουντιάλ 2010 και το Μουντιάλ 2014, όμως, στη συνέχεια ήρθαν αποκλεισμοί, αστάθεια, κακές επιλογές ακόμη και σε προπονητές, χαμένες φουρνιές παικτών και η σταθερότητα χάθηκε.

Στην πράξη το ελληνικό ποδόσφαιρο φάνηκε να πληρώνει την έλλειψη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού για ανάπτυξη. Λίγο η μη αξιοποίηση του «μομέντουμ», λίγο οι τομές που δεν έγιναν, η οργάνωση που δεν ήρθε και κυρίως η επιμονή των ομάδων να επενδύουν σε ξένους παίκτες αντί για Έλληνες, στέρησαν αρκετά χρόνια ανάπτυξης και ανάδειξης νέων αθλητών.

Έτσι, η «χρυσή Εθνική» του Euro 2004 δεν έδωσε τη σκυτάλη στις επόμενες γενιές, καθώς δεν υπήρξε συστηματική επένδυση σε ακαδημίες, προπονητές και μεθοδολογία για την παραγωγή ταλέντων. Μάλιστα, η Εθνική παρέμεινε για αρκετά χρόνια «εξαρτημένη» από παίκτες του 2004 και όταν πια αυτοί αποσύρθηκαν, η αλήθεια ξεγυμνώθηκε. Είχε δημιουργηθεί σοβαρό κενό και έλλειψη βάθους στον κορμό της ομάδας.

Η εποχή Γιοβάνοβιτς και τα ταλέντα των ακαδημιών

Αυτό άρχισε να αλλάζει ξανά την τελευταία πενταετία περισσότερο με τον ΠΑΟΚ και τον Ολυμπιακό που ανέδειξαν νέους Έλληνες παίκτες που ήδη στελεχώνουν τη νέα εποχή της Εθνικής ομάδας, είτε αγωνίζονται στη Super League, είτε έχουν ήδη ανοίξει τα φτερά τους για ξένα πρωταθλήματα. Ευτυχώς πλέον ακολουθούν σε αυτό το μοντέλο οι περισσότεροι σύλλογοι.

Η αλήθεια είναι ότι γαλανόλευκη έχει αναγεννηθεί υπό τις οδηγίες του Ιβάν Γιοβάνοβιτς με παίκτες «μπαρουτοκαπνισμένους», όπως οι Τσιμίκας, Ιωαννίδης, Παυλίδης, Μαυροπάνος, παίκτες «έτοιμους» όπως οι Κωνσταντέλιας, Κουλιεράκης, Τζόλης, αλλά και παίκτες σχεδόν... αμούστακους όπως οι Καρέτσας, Μουζακίτης, Κωστούλας, Τζίμας κλπ.

Όλοι αυτοί είναι εξαιρετικά πιθανό να δημιουργήσουν μία πολύ καλύτερη Εθνική ομάδα από εκείνη του Euro 2004 και ήδη μας χαρίζουν στιγμές υπερηφάνειας και ενθουσιασμού, όπως την πρόσφατη νίκη επί της Αγγλίας στο Γουέμπλεϊ.

Για το εάν θα καταφέρουν να γράψουν το όνομά τους με χρυσά γράμματα στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου, ο χρόνος είναι όλος δικός τους και είναι αυτός που κρατάει τις απαντήσεις.