Women on lockdown: Για ποιο λόγο οι γυναίκες ξεσπούν στον εαυτό τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας;

Σύμφωνα με έρευνα που έγινε μετά το τέλος του πρώτου κύματος της πανδημίας, οι αισθητικές επεμβάσεις όπως το botox και το υαλουρονικό οξύ αυξήθηκαν κατά 92%. Παράλληλα, οι επισκέψεις στα κομμωτήρια και τα ινστιτούτα αισθητικής υπερδιπλασιάστηκαν, Ομοίως, κατά το δεύτερο κύμα της πανδημίας, οι πωλήσεις των kit βαφών για το σπίτι εκτοξεύτηκαν και το ίδιο συνέβη με τα προσωπικά ραντεβού στις αισθητικούς και τους πλαστικούς χειρουργούς. Φαίνεται άρα ότι, η πανδημία, έχει δημιουργήσει μια παγκόσμια τάση αλλαγών στην εμφάνισή μας. Ενώ λοιπόν μιλούμε για μία πρωτοφανή κατάσταση που έχει αλλάξει τον τρόπο σκέψης μας και το πώς βλέπουμε (ή απολαμβάνουμε) τις μικρές χαρές της ζωής όπως μία αγκαλιά ή μία συνάντηση με φίλους, οι τάσεις στον κόσμο της ομορφιάς παραμένουν πιο επιφανειακές ή skin deep από ποτέ. Γιατί όμως;

Γιατί άραγε οι γυναίκες έσπευσαν στους πλαστικούς και τους αισθητικούς τους μετά το πρώτο lockdown; Τι τις έκανε να θέλουν να αλλάξουν χρώμα μαλλιών, να κουρευτούν, να εξαφανίσουν τις ρυτίδες τους και να ανανεωθούν τόσο δραματικά; Ακόμη, γιατί αυτή η αντίδραση μας θυμίζει τόσο έντονα την αντίδραση που όλες έχουμε μετά από έναν χωρισμό; Είναι η ανάγκη για ανανέωση ίδια; Σε τι διαφέρει; Τι συμβαίνει μέσα μας που μας ωθεί σε επιφανειακές και όχι ουσιαστικές αλλαγές; Τα ερωτηματικά είναι πολλά και μόνο ένας ειδικός μπορεί να μας βοηθήσει γι᾽αυτό και απευθυνθήκαμε στον Βαγγέλη Βερτόπουλο, Ψυχολόγο-Ψυχοθεραπευτή/Performance Psychologist και του θέσαμε τα παραπάνω αλλά και αρκετά ακόμη ερωτήματα. Σύμφωνα με τον κο. Βερτόπουλο λοιπόν υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί μία γυναίκα να θέλει να αλλάξει την εμφάνισή της και κάποιοι από αυτούς δεν έχουν καμία σχέση με τις χρονικές περιόδους που διανύει στην προσωπική της ζωή. Το ότι παρατηρούμε όμως τώρα περισσότερο από ποτέ, μία τάση για αλλαγή και επεμβάσεις έχει άλλη ερμηνεία.

«Είναι ωραίο να φροντίζουμε τον εαυτό μας και η εξωτερική μας εμφάνιση είναι –φυσικά- μέρος του εαυτού μας. Εμείς βέβαια συζητάμε για το τι συμβαίνει μετά από κάποιες σημαντικές αλλαγές στη ζωή μας, όπως για παράδειγμα ένας χωρισμός, και πιο συγκεκριμένα ο εγκλεισμός που περάσαμε και περνάμε. Οι γυναίκες, οι άνθρωποι γενικά, προσπαθούμε να βελτιώσουμε το πως αισθανόμαστε και είναι λογικό μετά από μία μεγάλη αλλαγή να θέλουμε να κάνουμε πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα. Όπως λοιπόν κάποιοι επιλέγουν το φαγητό και κάποιοι άλλοι επιλέγουν τα ψώνια, έτσι κάποιες γυναίκες επιλέγουν την οδό των αισθητικών επεμβάσεων για να νιώσουν καλύτερα. Αυτό που πρέπει λοιπόν να αναρωτηθούμε είναι: Τι συναισθήματα έχει προκαλέσει αυτή η αλλαγή, ο χωρισμός ή ο εγκλεισμός και από τι συναισθήματα προσπαθούμε να ξεφύγουμε;» εξηγεί ο κος. Βερτόπουλος.

Είναι λογικό αν το σκεφτούμε. Η οποιαδήποτε αλλαγή προκαλεί μία γκάμα συναισθημάτων, είτε αρνητικών είτε θετικών. Καθώς λοιπόν ο εγκλεισμός είναι μία «αρνητική» αλλαγή, ένας περιορισμός και στην ουσία ένας «χωρισμός» από την κανονικότητα, προκαλεί και αρνητικά συναισθήματα όπως θυμό και κατάθλιψη.

«Ένα από τα πιο συνηθισμένα συναισθήματα που βιώνουμε μετά από μία μεγάλη αλλαγή είναι το συναίσθημα της κατάθλιψης, καθώς οι αλλαγές συχνά βιώνονται και ως απώλειες». Οι γυναίκες άρα, με τις πολλαπλές επισκέψεις στις αισθητικούς και με τις αλλαγές στην εμφάνισή τους, προσπαθούν να καταπολεμήσουν το αίσθημα της κατάθλιψης όμως, σύμφωνα με τον κο. Βερτόπουλο, είναι πολύ σημαντικό να εξετάσουμε το περιεχόμενο του συναισθήματος της κατάθλιψης προκειμένου να βρούμε την απάντηση στο «γιατί» που αναζητούμε. Ποιο είναι λοιπόν το περιεχόμενο αυτού του συναισθήματος της κατάθλιψης; Είναι η προσωπική απώλεια και/ή η προσωπική αποτυχία.

«Η απώλεια δεν αναφέρεται αποκλειστικά στον θάνατο» εξηγεί ο κος Βερτόπουλος και συνεχίζει: «Απώλεια είναι και καταστάσεις όπως ο χωρισμός και ο εγκλεισμός. Οι μεγάλες αλλαγές στη ζωή μας γίνονται αντιληπτές και ως απώλειες γι᾽αυτό περνάμε τα ίδια στάδια και στις δύο, πενθούμε αν θες, τον χαμό μίας σχέσης και αντίστοιχα, πενθούμε για την απώλεια της ελευθερίας μας. Βιώνοντας λοιπόν την απώλεια, προσπαθούμε να κάνουμε τον εαυτό μας να νιώσει καλύτερα οπότε ένας τρόπος μπορεί να είναι οι αισθητικές παρεμβάσεις». Μπορεί άρα η πανδημία και το lockdown που συνεπάγεται αυτής να επηρεάσει τόσο την ψυχολογία μας ώστε να περάσουμε σε μία κατάσταση πένθους από την οποία προσπαθούμε να βγούμε.

«Αυτό που ζούμε τον τελευταίο χρόνο δεν είναι κάτι που έχουμε ξαναζήσει. Εκτός και αν είμαστε για φυλακισμένοι που αποφυλακίστηκαν η κατάσταση αυτή δεν είναι κάτι συνηθισμένο. Οι συνθήκες του εγκλεισμού λοιπόν μας δημιουργούν συναισθήματα απώλειας. Κάτι που ακούω πολύ συχνά είναι ότι, οι άνθρωποι (άνδρες και γυναίκες) νιώθουν αυτόν τον χρόνο που πέρασε σαν άμμο που πέρασε ανάμεσα από τα δάχτυλά τους. Συνειδητοποιούν ότι έχουν χάσει κάποιο σημαντικό χρόνο της ζωής τους και έχουν χάσει τη δυνατότητα να απολαύσουν εμπειρίες ή και την ευκαιρία να εξελιχθούν αν βρίσκονται σε κομβικά ηλικιακά σημεία στη ζωή τους. Είναι λογικό να βιώνουμε λοιπόν αυτό το συναίσθημα της κατάθλιψης και να θέλουμε να το μπαλώσουμε όχι να το αντιμετωπίσουμε. Βλέπεις, έχουμε την τάση να επιλέγουμε την πιο επιφανειακή λύση γιατί είναι η πιο εύκολη. Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν ένα βολικό ψέμα από μία άβολη αλήθεια. Γιατί το να αντιμετωπίσουμε την ουσία και την πραγματική αιτία ενός προβλήματος προϋποθέτει και τη δική μας προσπάθεια». Γιατί επηρεάζονται όμως περισσότερο οι γυναίκες παρά οι άνδρες; Γιατί δεν βλέπουμε άνδρες να συρρέουν στα κομμωτήρια και στους αισθητικούς;

«Τα δύο φύλα έχουν διαφορετική ιδιοσυγκρασία και διαφορετικό τρόπο με τον οποίο αντιδρούν σε συναισθηματικά πιεστικές καταστάσεις. Επίσης, σε έναν σημαντικό βαθμό οι άνδρες και οι γυναίκες μετρούν την προσωπική τους αξία με διαφορετικό ‘νόμισμα’. Αυτό είναι κάτι που μπορούμε εύκολα να το παρατηρήσουμε και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το instagram. Οι γυναίκες, συχνότερα μετρούν την προσωπική τους αξία περισσότερο με βάση την εμφάνισή τους έτσι βλέπουμε προφίλ με selfies, ενώ οι άνδρες με βάση τα χρήματα, έτσι βλέπεις προφίλ γεμάτα με αυτοκίνητα ή ρολόγια. Συνήθως οι άνθρωποι προβάλλουμε τα χαρακτηριστικά μας που θεωρούμε ότι μας κάνουν πιο σημαντικούς. Σκέψου τώρα ξανά το περιεχόμενο της κατάθλιψης: Είναι η απώλεια ή η προσωπική αποτυχία. Αν μία γυναίκα βασίζει την προσωπική της αξία στην εμφάνισή της, τότε όσο αισθάνεται όμορφη θα νιώθει και σημαντική, επιτυχημένη. Βεβαίως, να τονίσουμε ξανά πως το να φροντίζουμε την εμφάνισή μας δεν είναι κακό πράγμα και σίγουρα δε θέλουμε να το δαιμονοποιήσουμε! Η ομορφιά είναι κάτι υπέροχο και πραγματικά βοηθά τη διάθεσή μας το να αγαπάμε και να φροντίζουμε τον εαυτό μας, απλώς δεν καθορίζει την προσωπική μας αξία!» εξηγεί ο κος. Βερτόπουλος και κάπως έτσι τα κομμάτια του παζλ αρχίζουν να διαμορφώνουν μία πιο ξεκάθαρη εικόνα. Σίγουρα όμως παίζει ρόλο και ο χαρακτήρας της κάθε μίας μας σε αυτό, δεν είμαστε άλλωστε όλες ίδιες!

«Πολύ σωστά. Οι υπερ γενικεύσεις δεν είναι σωστές. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι προσωπικότητας και παίζουν σημαντικό ρόλο στις αντιδράσεις μας. Για παράδειγμα, μία γυναίκα μπορεί να έχει περισσότερα ναρκισσιστικά στοιχεία. Ο ναρκισσισμός βάζει ένα αγχωτικό απαιτούμενο στο άτομο ότι πρέπει να κατακτήσει ή να διατηρήσει τον θαυμασμό των άλλων. Ο Θαυμασμός των τρίτων γίνεται ανάγκη και αυτό αναπόφευκτα οδηγεί μία γυναίκα με ναρκισσιστικά στοιχεία στο κομμωτήριο ή έναν αισθητικό καθώς θέλει να διατηρήσει την υπεροχή της. Κάποια άλλη γυναίκα μπορεί να έχει στοιχεία τελειομανίας, με αποτέλεσμα να αγχώνεται ή να θυμώνει με τον εαυτό της. Μπορούμε να κυνηγάμε το να διαπρέψουμε και να εξελισσόμαστε αλλά δεν μπορούμε να κυνηγάμε την τελειότητα, γιατί η τελειότητα δεν υπάρχει! Η τελειομανία μας οδηγεί να βιώσουμε αποτυχία και την αίσθηση του ανικανοποίητου έτσι λοιπόν έτσι λοιπόν, ανικανοποίητοι μπαίνουμε σε μία αέναη πορεία αισθητικών παρεμβάσεων». Ο τρόπος που σκεφτόμαστε και αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τις καταστάσεις παίζει καθοριστικό ρόλο για την ψυχολογία μας. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα που ίσως δεν είχαμε σκεφτεί ποτέ γιατί δεν είχε χρειαστεί…

«Ναι, υπάρχουν πολλές προσωπικότητες και πράγματι, μπορούμε να βλέπουμε τις ίδιες αντιδράσεις αλλά για πολύ διαφορετικούς λόγους. Κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας ωστόσο δεν βγαίνουν στην επιφάνεια όταν όλα είναι καλά, όταν δεν αντιμετωπίζουμε προβλήματα ή προκλήσεις στη ζωή μας. Οι αλλαγές, όπως ένα lockdown, βγάζουν στην επιφάνεια τα χαρακτηριστικά μας που βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση» αυτό σημαίνει δηλαδή ότι κάποια πράγματα που δεν γνωρίζαμε για τον εαυτό μας φτάνουν στην επιφάνεια εξαιτίας των αλλαγών στη ζωή μας και έχουμε αντιδράσεις που ίσως να μην περιμέναμε. Βέβαια, όλα είναι θέμα δράσης αντίδρασης και πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας τις συνθήκες μέσα στις οποίες βιώνουμε το lοckdown. Οι δικές μας καραντίνες είναι πολύ διαφορετικές από τις καραντίνες που βίωναν αιώνες πριν. Ζούμε σε μία digital εποχή και αυτό παίζει το δικό του σημαντικό ρόλο.

«Χτίζουμε αξίες που είναι επιφανειακές περισσότερο τώρα παρά ποτέ και πάρε ως παράδειγμα αυτό που αναφέραμε νωρίτερα για τη σχέση αξίας-εμφάνισης. Αυτό αναπόφευκτα σημαίνει ότι, ζώντας σε έναν κόσμο με τέτοιο σύστημα αξιών, μπαίνουμε στην διαδικασία να κρίνουμε τον εαυτό μας με βάση αυτές τις αξίες παραμελώντας τα άλλα χαρακτηριστικά που μας προσδιορίζουν. Αν μάλιστα συνδυάσουμε αυτό το σύστημα αξιών με την ανθρώπινη τάση του να αποζητούμε τις πιο εύκολες λύσεις, τότε αντιλαμβάνεσαι ότι είναι πολύ εύκολο να επιλέξει μία γυναίκα την οδό των παρεμβάσεων. Η ομορφιά μάλιστα είναι το πιο πρόσφορο έδαφος για εύκολες λύσεις καθώς μία γυναίκα μπορεί να καθίσει σε μία καρέκλα και να σηκωθεί με πιο όμορφα μαλλιά, με λιγότερες ρυτίδες, με καλοφτιαγμένα νύχια, με μακιγιάζ» η εποχή που ζούμε λοιπόν σε συνδυασμό με τα δικά μας ανθρώπινα χαρακτηριστικά έχουν δημιουργήσει στην ουσία έναν μονόδρομο ή μία παγίδα, στην οποία πέφτουμε χωρίς να το καταλάβουμε. Ωστόσο, αυτές οι λύσεις είναι πρόσκαιρες και το αποτέλεσμα στην ψυχολογία προσωρινό.

«Συχνά, λίγο καιρό μετά από μία παρέμβαση, η αίσθηση του ανικανοποίητου επιστρέφει, έτσι το άτομο αναζητά το επόμενο βήμα μπαίνοντας σε έναν φαύλο κύκλο» εξηγεί ο κος. Βερτόπουλος Θα μπορούσε λοιπόν να γίνει και εθισμός αυτή η αναζήτηση του να νιώσουμε καλύτερα;

«Κατά κάποιον τρόπο ναι, γιατί θέλουμε να αναπαράξουμε το πως νιώσαμε την πρώτη φορά που κάναμε μία παρέμβαση όπως το μπότοξ. Είναι άλλο πράγμα όμως το να φροντίζουμε τον εαυτό μας, κυρίως όσο περνάνε τα χρόνια, και τελείως άλλο το να διαμορφώνουμε μία πλασματική εικόνα εαυτού» εξηγεί ο κος. Βερτόπουλος και το μόνο που μπορώ να σκεφτώ είναι το πόσο δύσκολο βρίσκω το να παραμείνει μία γυναίκα νηφάλια σε σχέση με την εμφάνισή της στη σύγχρονη εποχή. Υπάρχει κάποιος μηχανισμός για να προκαλέσουμε διαύγεια στον εαυτό μας; Είναι απαραίτητη η ψυχοθεραπεία;

«Οι άνθρωποι μπορούμε να ωφεληθούμε από μία διαδικασία ψυχοθεραπείας, γιατί είναι μια διαδικασία προσωπικής ανάπτυξης. Μας βοηθά να καταλάβουμε τον εαυτό μας. Μπορεί για μία γυναίκα λοιπόν να είναι σημαντική η εμφάνιση αλλά με την ψυχοθεραπεία θα αντιληφθεί και θα εμπεδώσει ότι δεν χαρακτηρίζεται όλο της το είναι από αυτή. Έχει εκατοντάδες χαρακτηριστικά και ναι, μπορεί η εμφάνιση να είναι σημαντική για εκείνη αλλά δεν είναι το όλο. Μέσω της ψυχοθεραπείας μαθαίνουμε να δεχόμαστε τον εαυτό μας ΚΑΙ να μην δεχόμαστε τον εαυτό μας υπό προϋποθέσεις. Ωστόσο, υπάρχει ένα αστείο στους κύκλους της ψυχολογίας που λέει: ῾῾πόσοι ψυχολόγοι χρειάζονται για να αλλάξει μία λάμπα;῾῾ και η απάντηση είναι ῾῾ένας αλλά η λάμπα πρέπει να θέλει να αλλάξει῾῾. Δεν μπορούμε σαν ψυχολόγοι να πιέζουμε τον κόσμο να κάνει θεραπεία. Ο κάθε ένας μας βλέπεις, έχει την ευθύνη του εαυτού του. Είμαστε όντα με ελεύθερη βούληση. Πρέπει να κάνουμε έναν μικρό απολογισμό των συναισθημάτων μας αρκετά συχνά, ένα wellness check στον εαυτό μας και αναλόγως να αναλαμβάνουμε δράση» απαντά ο κος. Βερτόπουλος και το παζλ ολοκληρώνεται.

Θέλουμε να φροντίζουμε τον εαυτό μας, αλλά ο εαυτός μας είναι πολύ περισσότερα από την εξωτερική μας εμφάνιση! Αν παρατηρούμε πως παρότι φροντίζουμε την εμφάνισή μας η διάθεσή μας δε βελτιώνεται τότε ίσως ο εαυτός μας χρειάζεται κάτι άλλο, πιο ουσιαστικό και εστιασμένο στην προσωπική μας ανάπτυξη. Και σε αυτή την πορεία προσωπικής ανάπτυξης μπορεί να μας βοηθήσει η ψυχοθεραπεία.

Συνοψίζοντας, αυτή η παγκόσμια τάση για μεταμόρφωση και αλλαγή είναι ένα δέντρο με πολύ βαθιές ρίζες (ο εαυτός μας) που φυτρώνει σε πολύ ιδιαίτερες συνθήκες (εγκλεισμός) και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις σε μία σύγχρονη εποχή με συστήματα αξιών που παρεκκλίνουν της ουσίας. Είναι άρα λογικό να χάνουμε τον δρόμο μας αλλά μία στιγμή διαύγειας αρκεί για να επιλέξουμε να κάνουμε τα σωστά βήματα για εμάς, όποια και αν είναι αυτά.