Πώς οι σήραγγες του μετρό κάτω από το Άμστερνταμ αποκάλυψαν έναν μεσαιωνικό θησαυρό

Η κατασκευή της γραμμής του μετρό του Άμστερνταμ από το βόρειο στο νότιο τμήμα της πόλης ήταν μια δύσκολη υπόθεση.

Το 15ετές και κοστοβόρο πλάνο του εν λόγω έργου προϋπέθετε ιδιαίτερη φροντίδα των αρχαίων ευρημάτων που θα εντοπιζόταν, σύμφωνα με το CNNi.

Το έργο των αρχαιολόγων, που εκλήθησαν να διατηρήσουν ευρήματα που ήρθαν στο φως από το τεράστιο αυτό κατασκευαστικό έργο, ήταν ιδιαίτερα δύσκολο και επικίνδυνο.

Αυτός είναι και ο λόγος που εργάζονταν ενώ ήταν μέσα σε τσιμεντένια «κλουβιά», ώστε να προστατεύονται από ενδεχόμενες πλημμύρες.

Τους καρπούς αυτής της προσπάθειας, μπορεί να δει κανείς στον σταθμό Ρόκιν, που μοιάζει με εντυπωσιακό υπόγειο μουσείο με σχεδόν 10.000 εκθέματα.

Ο συγκεκριμένος σταθμός αποτελεί απόδειξη, όχι μόνο της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς πάνω στην οποία είναι χτισμένο το Άμστερνταμ, αλλά και της αξιομνημόνευτης προσπάθειας των μηχανικών και των αρχαιολόγων να διατηρήσουν αυτή την κληρονομιά στο ακέραιο.

Τα εκθέματα αυτά βρίσκονται τοποθετημένα σε δύο γυάλινες προθήκες, τοποθετημένες ανάμεσα στις κυλιόμενες σκάλες.

Έτσι, είναι πολύ συνηθισμένο επιβάτες να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν τις σκάλες για να δουν καλύτερα τα εκθέματα.

Μεγάλος αριθμός των αντικειμένων αυτών βρέθηκαν στην περιοχή Ρόκιν, μια γειτονιά που βρίσκεται κατά μήκος του ποταμού Άμστελ.

Ανά τους αιώνες, ήταν ιδιαίτερα συνηθισμένο οι πολίτες να χρησιμοποιούν τις πλωτές οδούς ως... χωματερές, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται εκεί διάφορα αντικείμενα με την πάροδο των χρόνων.

Κατ' αυτόν τον τρόπο λειτούργησε και η κοίτη του ποταμού Άμστελ γύρω από την περιοχή Ρόκιν.

«Η πληθώρα υλικού που ανακαλύψαμε κατά την κατασκευή της γραμμής Βορρά-Νότου ήταν εκπληκτική», λέει ο Πίτερ Κράνεντονκ, ένας εκ των δύο βασικών αρχαιολόγων που ηγήθηκαν των ανασκαφών κατά την κατασκευή του μετρό.

Συμπλήρωσε δε, πως η κατασκευή αυτή «μας έδωσε τη μοναδική ευκαιρία να κάνουμε ανασκαφές 30 μέτρα κάτω από την πόλη».

Τα παλαιότερα αντικείμενα που βρέθηκαν ήταν κοχύλια μαλάκιων, που χρονολογούνται πάνω από 115.000 χρόνια πριν.

Η οργάνωση της έκθεσης

Οι εκθέσεις στο σταθμό Ρόκιν είναι οργανωμένες σε διάφορες θεματικές.

Στη βόρεια έκθεση είναι τοποθετημένα αντικείμενα που σχετίζονται με τρόφιμα, επιστήμη και τεχνολογία, όπλα και πανοπλίες, επικοινωνία, παιχνίδια και αναψυχή, προσωπικά αντικείμενα και ρούχα.

Από την άλλη πλευρά, στη νότια έκθεση βρίσκονται αντικείμενα από κτήρια και κατασκευές, εσωτερικούς χώρους και αξεσουάρ, μεταφορές, καθώς και ευρήματα από χειροτεχνία και τον κλάδο της βιομηχανίας.

Αντικείμενα που φωτίζουν την ιστορία της πόλης

Όλα τα παραπάνω, φωτίζουν άγνωστες πτυχές της καθημερινής ζωής των κατοίκων του Άμεστερνταμ.

Παραδείγματος χάριν, όπως αναφέρει ο Κράνεντονκ, τα νομίσματα παλαιότητας 500 ετών, φέρουν σημαντικό ιστορικό βάρος, καθώς με βάση αυτά μπορούμε να μάθουμε τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιύνταν μία περιοχή στο παρελθόν.

Ένα ακόμη παράδειγμα, αποτελεί η ανακάλυψη σημαντικού αριθμού οστών ζώων, η οποία αποκάλυψε την ύπαρξη ενός κρεοπωλείου κατά τον 17ο και τον 18ο αιώνα.

Σε ένα άλλο σημείο, εντοπίστηκε μια πληθώρα εξαρτημάτων επίπλων, η οποία επιβεβαίωσε την παρουσία ενός καταστήματος επιπλοποιίας κατά τον 19ο αιώνα.

«Πριν την ανασκαφή αυτών των αντικειμένων, η πόλη διέθετε ένα αρχαιολογικό αρχείο αποτελούμενο μόνο από 70.000 αντικείμενα», δηλώνει ο Χότ Ντίτμαρ, ο οποίος υπηρέτησε ως διευθυντής του έργου από το 2016 μέχρι την ολοκλήρωσή του, προσθέτοντας πως «κατά την κατασκευή της γραμμής βρήκαμε 10 φορές περισσότερα αντικείμενα».

Ο αντισυμβατικός τρόπος των ανασκαφών

Ο Κράνεντονκ αναλύει στο CNNi τη μάλλον αντισυμβατική διαδικασία ανασκαφής των ευρημάτων, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «αυτό δεν ήταν μια κανονική ανασκαφή».

Εξηγώντας αναφέρει ότι «συνήθως, η ανασκαφή γίνεται πριν την κατασκευή. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, τα σχέδια του έργου είχαν ήδη οριστικοποιηθεί. Έπρεπε, λοιπόν, να γίνουμε μέρος της υπάρχουσας διαδικασίας. Όσο η αρμόδια ομάδα πολιτικών μηχανικών έχτιζε, εμείς κάναμε ανασκαφές».

Ταυτόχρονα, κάνει λόγο για τη μοναδική εμπειρία που έζησε η αρχαιολογική ομάδα, η οποία πραγματοποιούσε ανασκαφές μέσα από ειδικά κιβώτια.

Σύμφωνα με τον Κράνεντονκ, επρόκειτο επί της ουσίας για μεγάλους στεγανούς τσιμεντένιους θαλάμους, ανοιχτούς στο κάτω μέρος, που χρησιμοποιούνται όταν εκτελούνται υπόγεια ή υποβρύχια έργα.

Οι θάλαμοι αυτοί κρατούν το νερό έξω με την πίεση του αέρα.

«Ήταν μια ενδιαφέρουσα εμπειρία αλλά και λίγο τρομακτική», συμπληρώνει ο Κράνεντονκ, καθώς «όσο πιο βαθιά πηγαίναμε, τόσο λιγότερος γινόταν ο αέρας. Μοιάζει με κατάδυση».

Για να προετοιμαστούν να δουλέψουν μέσα από αυτά τα κιβώτια, οι ομάδες εργασίας έπρεπε να περάσουν χρόνο σε θάλαμο συμπίεσης πριν ξεκινήσουν να δουλεύουν και αφού ολοκλήρωναν, διαφορετικά θα αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο παράλυσης.

Ξενάγηση στον κόσμο των ανασκαφών

Για την εκτενή ενημέρωση των ανθρώπων με τα εκθέματα, δημιουργήθηκε η ηλεκτρονική βάση δεδομένων «Below the Surface» η οποία περιλαμβάνει πληροφορίες για καθένα από τα 20.000 αντικείμενα, που βρίσκεται στις γυάλινες αυτές θήκες.

Παράλληλα, δημιουργήθηκε ένα ντοκιμαντέρ για την ανασκαφή με τίτλο «Amstel, Spiegel van de Stad» (Amstel, Mirror of the City) και ένα βιβλίο με τίτλο «Amsterdam Stuff».

Εκτός από τις δύο αρχαιολογικές εκθέσεις, οι τοίχοι του σταθμού Rokin είναι καλυμμένοι με πέτρινα ψηφιδωτά από τους καλλιτέχνες Ντάνιεν Ντιούαρ και Γκρέγκορυ Γκικελ τα οποία απεικονίζουν 33 από τα αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν - ένα πληκτρολόγιο, μια τσαγιέρα, ζάρια, μια πεταλούδα, μεταξύ άλλων.

Υπάρχει ακόμη και ένα μωσαϊκό, που αναπαριστά ένα σαγόνι κροκόδειλου που ανακαλύφθηκε, ένα μάλλον ασυνήθιστο εύρημα για αυτό το μέρος του κόσμου.

How train tunnels beneath Amsterdam revealed a medieval treasure trove, by Anne Pinto-Rodrigues, CNNi