To χαμένο έργο του Σαίξπηρ που αναζητείται πάνω από 400 χρόνια

Το 1953, ο Solomon Pottesman κρατούσε στα χέρια του αυτό που φαινόταν να είναι ένα συνηθισμένο, αν και πολύ παλιό, χειρόγραφο.

Καθώς έλυνε προσεκτικά τα περιτυλίγματα στο «Ορισμένα κηρύγματα», που δημοσιεύτηκαν το 1637, έπεσαν δύο φύλλα κουρελιασμένης περγαμηνής.

Ο Pottesman, ένας εκκεντρικός συλλέκτης βιβλίων γνωστός στο εμπόριο ως "Inky", κατάλαβε αμέσως ότι κάτι συναρπαστικό συνέβαινε. Οι κιτρινισμένες σελίδες ήταν γραμμένες από άκρη σε άκρη με ζωηρή, αρχαϊκή γραφή – σειρές τίτλων βιβλίων, με διαγραμμίσεις και γραμμές σε ολόκληρα τμήματα, σαν ο συγγραφέας να έκανε μια ανεπίσημη λίστα. Με μια πιο προσεκτική εξέταση, αυτό ακριβώς αποδείχθηκε: μια περιστασιακή απογραφή έργων προς πώληση από ένα χαρτοπωλείο στο Ελισαβετιανό Λονδίνο. Αν και από καθαρή τύχη, αυτές οι αξιοσέβαστες σημειώσεις είχαν καταλήξει να ενισχύουν τη σπονδυλική στήλη ενός τόμου θρησκευτικών διαλέξεων, όπου παρέμειναν για περισσότερους από τρεις αιώνες.

Πώς αυτό το αινιγματικό έργο κατέληξε να πουληθεί από ένα βιβλιοπωλείο; Θα μπορούσε πραγματικά να χαθεί ένα έργο του ανθρώπου που θεωρείται ευρέως ως ο μεγαλύτερος δραματουργός και συγγραφέας στην αγγλική γλώσσα; Αυτή είναι μια ιστορία παλαιών χειρογράφων, διάσπαρτων υπαινιγμών, έντονων συζητήσεων, τυχαίων ανακαλύψεων – και των μακροχρόνιων μυστικών του Ουίλιαμ Σαίξπηρ.

Στις 25 Μαρτίου 1616, ο Σαίξπηρ υπέγραψε ένα σημαντικό νομικό έγγραφο. Αν και εξήγησε ότι ήταν «σε τέλεια υγεία και μνήμη», έκανε την τελευταία του διαθήκη. Ανάμεσα σε μια σειρά από παράξενα συγκεκριμένα κληροδοτήματα – συμπεριλαμβανομένου ότι η σύζυγός του Αν Χάθαγουεϊ θα έπρεπε να έχει το «δεύτερο καλύτερο» κρεβάτι τους – άφησε χρήματα στους στενότερους συντρόφους του για να αγοράσουν δαχτυλίδια στη μνήμη του. Ένα μήνα αργότερα, ήταν νεκρός.

Δύο από αυτούς τους φίλους αργότερα θα αποδειχθούν κεντρικοί για τη διατήρηση της κληρονομιάς του Σαίξπηρ: ο John Heminge και ο Henry Condell, οι συνάδελφοί του στην εταιρεία ηθοποιών The King's Men. Αν και τα έργα του Σαίξπηρ ήταν ήδη δημοφιλή όταν πέθανε – αρκετά ώστε να έχει σκληρούς αντιπάλους – πιστεύεται ότι αν δεν ήταν οι πράξεις αυτών των συντρόφων, πολλά από τα έργα του μπορεί να είχαν εξαφανιστεί για πάντα.

Στην πραγματικότητα, παρά τη φήμη και την επιρροή του Σαίξπηρ, τα μόνα δείγματα της γραφής του που έχουν απομείνει, εκτός από τις υπογραφές του, είναι σημειώσεις σε ένα μόνο συνεργατικό έργο The Booke του Sir Thomas Moore. Και αν και όταν πέθανε είχαν δημοσιευτεί περίπου τα μισά έργα του Σαίξπηρ, αυτό δεν ήταν εγγύηση επιβίωσης. Τα έργα εκδόθηκαν ως «Quartos» – ένα είδος χειρογράφου από απλό διπλωμένο χαρτί, που συχνά συγκρίνεται με το σύγχρονο χαρτόδετο.

Αυτά τα σχετικά φθηνά βιβλία ήταν διαβόητα μιας χρήσης. Καταστρέφονταν εύκολα ή χάνονταν, μερικές φορές περιείχαν πειρατικό υλικό και συχνά δεν ανέφεραν καν τον συγγραφέα τους με το όνομά τους. «Δεν είναι πραγματικά σε μια μορφή που θα έλεγες, «Ω, αυτά είναι για να τα κρατήσεις – αυτά πρέπει να κοιτάξουμε πίσω σε 20 χρόνια», λέει η Emma Smith, καθηγήτρια Σαίξπηρ σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Ένα τέτοιο εργο ίσως να είναι έργο του ίδιου του Σαίξπηρ, οι ειδικοί όμως διαφωνούν μεταξύ τους.

Η Smith εξηγεί ότι ενώ κάποιο υλικό προστέθηκε σαφώς τον 18ο αιώνα, άλλα μέρη αυτού του έργου φαίνονται παλαιότερα ή πιο προφανώς σαιξπηρικά. Ένα παράδειγμα είναι η γραμμή. Οπλισμένη με μια ολοκληρωμένη γνώση αυτών των λεπτών αποχρώσεων, η Smith έχει αφιερώσει 20 χρόνια της καριέρας της στην προσπάθεια ανακατασκευής αυτού του μυστήριου βιβλίου του Σαίξπηρ όσο το δυνατόν πλησιέστερα – απλώς συνδυάζοντας κάθε υλικό που δεν φαίνεται σωστό.