Έβελιν ντε Μόργκαν: Η ξεχασμένη ζωγράφος που αποκρυπτογράφησε τη φρίκη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου

Ο πίνακας είναι το επίκεντρο της έκθεσης Έβελιν ντε Μόργκαν: Η Σύγχρονη Ζωγράφος της Βικτωριανής Αγγλίας» στη Δημοτική Πινακοθήκη του Γκίλντχολ στο Λονδίνο, η οποία παρουσιάζει έργα από το Ίδρυμα ντε Μόργκαν, συμπεριλαμβανομένων αποκατεστημένων και επαναδημιουργημένων έργων που είχαν χαθεί το 1991 σε πυρκαγιά.

Η Έβελιν ντε Μόργκαν υπήρξε πρωτοποριακή ζωγράφος, αποφοιτήσασα της Σχολής Σλέιντ, που εξέλιξε το κίνημα των Προραφαηλιτών σε μια πιο δυναμική και πνευματικά φορτισμένη κατεύθυνση. Τα έργα της ξεφεύγουν από τα στερεότυπα της εποχής, παρουσιάζοντας γυναίκες όχι ως μούσες αλλά ως δρώντα υποκείμενα – μάγισσες, θεότητες, υπερηρωίδες.

Στον «Θάνατο του Δράκου», η επιρροή από τη «Γέννηση της Αφροδίτης» του Σάντρο Μποτιτσέλι είναι εμφανής, ενώ ο άγγελος του πίνακα, περικυκλωμένος από ουράνιο τόξο, αποπνέει ελπίδα και αναγέννηση. Σε αντίθεση, τα φτερωτά τέρατα αντιπροσωπεύουν τον θάνατο – μια αδιάκοπη απειλή.

Η τέχνη της Έβελιν δεν είναι απλώς αισθητική· είναι πολιτική και πνευματική. Η ίδια ήταν ειρηνίστρια και τα έργα της, όπως το «Η Κυρά της Ειρήνης» και το «Ο Φτωχός που Έσωσε την Πόλη», προβάλλουν τη σοφία και τη διπλωματία ως απάντηση στη βία. Στον πίνακα «Ερυθρός Σταυρός», οι άγγελοι μεταφέρουν τον Εσταυρωμένο πάνω από ένα πολεμικό τοπίο με βελγικούς τάφους, αναδεικνύοντας το χάσμα μεταξύ χριστιανικής πίστης και πολέμου.

Η πίστη της στη μεταφυσική και τον πνευματισμό, επηρεασμένη και από τη μητέρα του συζύγου της, Σοφία ντε Μόργκαν, διαποτίζει πολλά έργα της. Μέσα από αλληγορίες με δεσμώτες και θεότητες δεμένες με σχοινιά, η Ευελίνη σχολιάζει την ανισότητα των φύλων και την καταπίεση των γυναικών – ζήτημα για το οποίο η ίδια και ο σύζυγός της, Γουλιέλμος ντε Μόργκαν, αγωνίστηκαν υπέρ της καθολικής ψήφου.

Στυλιστικά, η Έβελιν υπήρξε προπομπός του σύγχρονου φανταστικού ρεύματος. Με πειραματισμούς σε χρώματα, χρυσά φινιρίσματα και ψυχεδελικά φώτα, τα έργα της προεξοφλούν αισθητικές του 20ού αιώνα, ενώ τα τέρατά της δε θα ξένιζαν σε σύγχρονα κόμικς ή video games.

Όπως τονίζει η πρόεδρος του Ιδρύματος ντε Μόργκαν, Ζαν ΜακΜίκιν, «παρά την Αποκάλυψη, οι πίνακές της δεν είναι απαισιόδοξοι. Πάντα υπάρχει μια σπίθα ελπίδας». Η τέχνη της Έβελιν ντε Μόργκαν δεν απεικονίζει μόνο έναν κόσμο που τελειώνει, αλλά έναν νέο που ανατέλλει – όπου η καλλιτεχνική πράξη είναι αντίσταση, ελπίδα και αιωνιότητα.

Όπως έγραφε στο ημερολόγιό της σε ηλικία 17 ετών:
«Η τέχνη είναι αιώνια, αλλά η ζωή σύντομη. Δεν έχω λεπτό να χάσω».