Η φρίκη του Μπατάβια: Νέα θεωρία αμφισβητεί το μύθο της ανταρσίας του 1629

Μια νέα θεωρία του Ολλανδού πολιτισμικού ψυχολόγου Γιάκο Κέλερ (Jaco Koehler) έρχεται να αμφισβητήσει την παραδοσιακή αφήγηση περί προμελετημένης ανταρσίας, προτείνοντας ότι η μαζική βία που ξέσπασε μεταξύ των επιζώντων οφειλόταν περισσότερο στην πείνα και την κατάρρευση της κοινωνικής τάξης παρά σε ένα οργανωμένο σχέδιο δολοφονιών.

Η παραδοσιακή αφήγηση

Το πλοίο «Μπατάβια» του Ολλανδικού Ανατολικοϊνδικού Εμπορικού Στόλου (VOC) ναυάγησε στις 4 Ιουνίου 1629 στα ρηχά των νησιών Χάουτμαν Αμπρόλος, στα ανοικτά της δυτικής ακτής της Αυστραλίας. Από τους 341 επιβάτες και μέλη πληρώματος, περίπου 300 κατάφεραν να επιβιώσουν και να φτάσουν σε κοντινά νησιά. Ο διοικητής Φρανσίσκο Πελσάερτ (Francisco Pelsaert) αναχώρησε για την Τζακάρτα (τότε Μπατάβια) για να ζητήσει βοήθεια, αφήνοντας πίσω του τον υπαξιωματικό Ιερώνυμο Κορνέλις (Jeronimus Cornelisz).

Κατά την απουσία του Πελσάερτ, ο Κορνέλις φέρεται να οργάνωσε μια αιματηρή ανταρσία, οδηγώντας στη δολοφονία περίπου 125 επιζώντων, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών. Όταν ο Πελσάερτ επέστρεψε με βοήθεια, συνέλαβε τους υπεύθυνους και τους εκτέλεσε.

Η νέα θεωρία του Κέλερ

Ο Γιάκο Κέλερ, στο άρθρο του «Η Καταστροφή της Μπατάβια: Ένα νέο σενάριο για τη σφαγή μετά το ναυάγιο», υποστηρίζει ότι οι μαρτυρίες που κατέγραψε ο Πελσάερτ μπορεί να είναι αναξιόπιστες, καθώς αποκτήθηκαν υπό βασανιστήρια, όπως το waterboarding. Προτείνει ότι η βία προέκυψε από την πείνα, την απελπισία και την κατάρρευση της κοινωνικής δομής, παρά από ένα οργανωμένο σχέδιο ανταρσίας.

Ο Κέλερ επισημαίνει ότι η αφήγηση ενός «κακού ηγέτη» είναι πιο εύπεπτη για την κοινωνία, καθώς αποδίδει τις φρικαλεότητες σε ένα άτομο, αποφεύγοντας την αναγνώριση της ανθρώπινης φύσης υπό ακραίες συνθήκες.

Αντιδράσεις από την επιστημονική κοινότητα

Αρχαιολόγοι όπως ο καθηγητής Άλιστερ Πάτερσον (Alistair Paterson) και η δρ. Γουέντι βαν Ντιβενβόρντε (Wendy van Duivenvoorde) εκφράζουν σκεπτικισμό για τη θεωρία του Κέλερ. Επισημαίνουν ότι υπήρχαν διαθέσιμοι φυσικοί πόροι στα μεγαλύτερα νησιά, όπως φρέσκο νερό και τροφή, και αναρωτιούνται γιατί οι επιζώντες δεν μετέβησαν εκεί αν η πείνα ήταν ο κύριος παράγοντας της βίας.

Η δρ. βαν Ντιβενβόρντε σημειώνει ότι, αν και η κατάσταση ήταν απελπιστική, η ύπαρξη διαθέσιμων πόρων υπονοεί ότι η βία δεν ήταν αναπόφευκτη συνέπεια της πείνας. Ο Πάτερσον προσθέτει ότι η ανακάλυψη μαζικών τάφων στο Νησί Μπάτον (Batavia's Graveyard) υποδηλώνει οργανωμένες δολοφονίες, ενισχύοντας την παραδοσιακή αφήγηση.

Η τραγωδία της Μπατάβια συνεχίζει να προκαλεί συζητήσεις και έρευνες σχεδόν 400 χρόνια μετά. Η νέα θεωρία του Κέλερ προσφέρει μια διαφορετική οπτική, εστιάζοντας στις ανθρώπινες αντιδράσεις υπό ακραίες συνθήκες. Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα παραμένει διχασμένη, και η πλήρης κατανόηση των γεγονότων απαιτεί περαιτέρω μελέτη και ανάλυση.