Επιχείρηση «Ρόκαλ»: Ο τελευταίος βράχος που κατέκτησε η Βρετανική Αυτοκρατορία

Εβδομήντα χρόνια έχουν περάσει από την ημέρα που η Βρετανική Αυτοκρατορία προχώρησε στην τελευταία της εδαφική προσάρτηση: το Ροκάλ, έναν άγονο βράχο 260 μίλια δυτικά από τις Εξωτερικές Εβρίδες της Σκωτίας. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1955, η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ εξουσιοδότησε το Βασιλικό Ναυτικό να καταλάβει το νησάκι, φοβούμενη ότι η Σοβιετική Ένωση θα μπορούσε να το χρησιμοποιήσει για στρατιωτική κατασκοπεία.

Η επιχείρηση «Ρόκαλ» κορυφώθηκε όταν τρεις πεζοναύτες και ο φυσιοδίφης Τζέιμς Φίσερ μεταφέρθηκαν με ελικόπτερο στον βράχο και ύψωσαν τη σημαία. Ο κυβερνήτης του πλοίου Ρίτσαρντ Κόνελ μετέδωσε στο Ναυαρχείο: «Operation Rockall successfully completed». Ο Φίσερ συνέλεξε δείγματα γρανίτη, που αποδείχθηκαν μοναδικά· από αυτά οι γεωλόγοι αναγνώρισαν αργότερα ένα νέο ορυκτό, τον «μπαζιρίτη».

Η γεωστρατηγική σημασία του Ρόκαλ έγινε σαφής ήδη από τα πρώτα χρόνια. Η περιοχή φιλοξενούσε αμερικανική βάση πυραύλων στο Νότιο Ουστ, ενώ τα γύρω ύδατα θεωρούνταν πλούσια σε αλιεύματα και πιθανώς σε πετρέλαιο. Το 1972 το Λονδίνο ενσωμάτωσε επισήμως το Ροκάλ στη Σκωτία, αλλά Ιρλανδία, Ισλανδία και Δανία (εκ μέρους των Νήσων Φερόες) αμφισβήτησαν έντονα τις διεκδικήσεις.

Η κατάσταση άλλαξε ριζικά το 1982, όταν η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας απαγόρευσε οι «βράχοι χωρίς οικονομική δραστηριότητα» να αποτελούν βάση για θαλάσσιες ζώνες. Έτσι, η βρετανική κυριαρχία περιορίστηκε μόνο στο ίδιο το νησάκι.

Παρά την αφιλόξενη φύση του, το Ρόκαλ έγινε πεδίο εντυπωσιακών ρεκόρ και ακτιβιστικών δράσεων. Το 1985, ο πρώην κομάντο Τομ ΜακΛέιν έζησε 40 μέρες σε μια ξύλινη καμπίνα για να αποδείξει ότι μπορεί να κατοικηθεί. Το 1997, ακτιβιστές της Γκρινπίς αποβιβάστηκαν με ελικόπτερο και το ανακήρυξαν πρωτεύουσα ενός «μικροκράτους», του Κράτους των Κυμάτων, για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην εξόρυξη. Το 2014, ο εξερευνητής Νικ Χάνκοκ έσπασε το ρεκόρ παραμονής με 43 ημέρες στον βράχο.

Ακόμα και σήμερα, το Ρόκαλ –που ο λόρδος Κένετ είχε χαρακτηρίσει «το πιο ερημικό και απελπιστικό θέαμα στον κόσμο»– παραμένει σημείο αντιπαράθεσης αλλά και πρόκληση για τυχοδιώκτες και ακτιβιστές. Ένας μικρός βράχος, φορτωμένος με τεράστιες γεωπολιτικές ιστορίες.