Ο σκύλος στη «Νυχτερινή Περίπολο» του Ρέμπραντ ίσως αντιγράφηκε από... βιβλίο

Πέμπτη, 25 Σεπτεμβρίου 2025 09:39

Νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι το ζώο που απεικονίζεται στον πίνακα του 1642 δεν ήταν έμπνευση του καλλιτέχνη, αλλά βασίστηκε σε χαρακτικό του Άντριαν φαν ντε Βέννε.

Ο σκύλος που εμφανίζεται σε μία γωνία της διάσημης «Νυχτερινής Περιπόλου» του Ρέμπραντ βαν Ράιν (1642) φαίνεται πως έχει διαφορετική προέλευση από ό,τι πίστευαν οι ιστορικοί τέχνης μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με νέα έρευνα, η φιγούρα του ζώου αντλήθηκε από την εικονογράφηση ενός δημοφιλούς βιβλίου για τους «πειρασμούς της σάρκας», το οποίο είχε φιλοτεχνήσει ο Ολλανδός καλλιτέχνης και εκδότης Άντριαν φαν ντε Βέννε.

Λεπτομέρεια του σκύλου σε μια εικονογράφηση του 1619 από τον καλλιτέχνη Adriaen van de Venne.
Rijksmuseum

Η ανακάλυψη έγινε από την επιμελήτρια του Ρέικσμουζεουμ, Άννε Λέντερς, όταν επισκέφθηκε έκθεση για τον φαν ντε Βέννε στο Μίντελμπουργκ. «Μόλις είδα τον σκύλο, μου ήρθε στο μυαλό εκείνος της “Νυχτερινής Περιπόλου”. Τον αναγνώρισα από την κλίση του κεφαλιού», ανέφερε.

Η εικονογράφηση του Άντριεν φαν ντε Βένε ήταν το εξώφυλλο μιας συλλογής έργων του Ολλανδού ποιητή Γιάκομπ Κατς.
Rijksmuseum

Περαιτέρω έρευνα με μακροχρωματογραφία φθορισμού ακτίνων Χ αποκάλυψε ομοιότητες ανάμεσα στα δύο σκίτσα. Ο Ρέμπραντ ωστόσο προσάρμοσε τη μορφή: έβαλε τον σκύλο στα τέσσερα και πρόσθεσε μια γλώσσα, ώστε να φαίνεται πως γαβγίζει απέναντι σε ένα μεγάλο τύμπανο.

«Είναι εξαιρετικά έξυπνο πώς τον μετέτρεψε σε ενεργητική φιγούρα, σε εγρήγορση και έτοιμο να αντιδράσει», εξηγεί η Λέντερς. «Αυτό ενισχύει τη ζωντάνια του πίνακα – νιώθεις ότι κάτι μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή και ο σκύλος παίζει καθοριστικό ρόλο».

Ο διευθυντής του Ρέικσμουζεουμ, Τάκο Ντίμπιτς, σημειώνει ότι η πρακτική αυτή δεν θεωρούνταν απλή αντιγραφή αλλά μέρος της καλλιτεχνικής παιδείας και ένδειξη καλλιέργειας. «Ο Ρέμπραντ, όπως ο Μιχαήλ Άγγελος, ήθελε να τον αποκαλούν μόνο με το μικρό του όνομα. Επιδίωκε να είναι ο λόγιος καλλιτέχνης που μελετούσε τα έργα των προκατόχων του τόσο βαθιά ώστε να τα εξελίσσει σε κάτι νέο», τόνισε.

Ένας σκύλος που απεικονίζεται στην κάτω δεξιά γωνία του πίνακα «Η Νυχτερινή Περίπολος» του Ρέμπραντ.
Rijksmuseum

Η «Νυχτερινή Περίπολος», που σήμερα συντηρείται δημόσια σε γυάλινο θάλαμο στο Ρέικσμουζεουμ του Άμστερνταμ, παραμένει ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της ευρωπαϊκής τέχνης – με τον «μικρό» σκύλο της να κερδίζει τώρα νέα προσοχή.