Γιάννης Μπέζος: Δεν νοσταλγώ τίποτα από τα παλιά, η προσκόλληση σε αυτά είναι το μεγάλο μας πρόβλημα

Για το Γιάννη Μπέζο, έναν από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες ηθοποιούς, το θέατρο είναι τρόπος ζωής και όχι μόνο ψυχαγωγία.

Για αυτό ο ίδιος πλέον έχει αφιερώσει την ζωή του στη θεατρική σκηνοθεσία.

«Στο θέατρο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Είναι πιο απαιτητικά, η συνθήκη είναι άλλη. Έρχεται ο θεατής, κάθεται εδώ στην αίθουσα δύο ώρες αμίλητος· είναι μια άλλη συνθήκη. Έχει αποφασίσει να βάλει τον εαυτό του σε μια περιπέτεια» αναφέρει ο ίδιος, εξηγώντας ότι ένα έργο θα πρέπει να ακολουθεί το θεατή στη μνήμη και στην καρδιά και να ολοκληρώνεται μέσα του αργότερα.

Νοσταλγεί, όμως, τα παλιά χρόνια της τηλεόρασης;

«Πρώτα απ’ όλα δεν νοσταλγώ τίποτα από τα παλιά, καθόλου. Ωραία ήταν, τελείωσαν. Υπάρχουν στην καρδιά μας μέχρι εκεί. Νομίζω ότι αυτό που χρειάζεται πάντα ο άνθρωπος είναι να διατηρεί την τάση να δοξάζει τα πράγματα — ή να τα μεταμορφώνει, δεν ξέρω πώς να το πω. Πρέπει να φύγουμε λίγο από αυτά. Η προσκόλληση στα παλαιά νομίζω ότι είναι το μεγάλο μας πρόβλημα. Η χώρα μας και αυτή χαρακτηρίζεται από μια ακινησία. Δεν λέει να ξεκολλήσει. Αυτό είναι οριζόντιο, δεν έχει να κάνει με κόμματα και ιδεολογίες. Είναι μια νοοτροπία, ριζωμένη, η οποία θα πρέπει κάποτε να φύγει. Θέλω να πιστεύω ότι στην επόμενη γενιά θα φύγει» απαντά ο ίδιος αφοπλιστικά.

Στο νέο του θεατρικό πόνημα, «Αμερικανικός Βούβαλος», ο Γιάννης Μπέζος φέρνει στη σκηνή ανθρώπους που κυνηγούν το εύκολο κέρδος και ζουν στα όρια – αλλά όπως εξομολογείται στο CNN Greece, δεν απέχουν και πολύ από εμάς.

«Αυτό το κυνήγι -θα έλεγε κανείς- του εύκολου κέρδους, στο οποίο όλοι λίγο πολύ είμαστε εθισμένοι, δηλαδή το -θα έλεγε κανείς- αμερικανικό όνειρο, θα μπορούσε να πει κανείς, αλλά ποιο όνειρο; Τι ακριβώς κυνηγάμε; Λέμε "να πιάσω την καλή". Τι ακριβώς εννοούμε με αυτό; Να βγάλω λεφτά χωρίς να δουλέψω; Να γίνω καλύτερος; Να κερδίσω κάτι για το μέλλον; Εξαρτάται. Αυτοί, λοιπόν, είναι άνθρωποι ακραίοι, θα λέγαμε, αλλά κατά ένα παράδοξο τρόπο μας θυμίζουν κάτι, γιατί πολύ απλά τους εμπεριέχουμε».

Κατά τη διάρκεια της ίδιας συνέντευξης, ο Γιάννης Μπέζος μιλάει επίσης για τις αλλαγές που έφερε το #MeToo στον θεατρικό χώρο και τον τρόπο που οι καλλιτέχνες αντιμετωπίζουν την κακοποίηση και τη βία.

Στέλνει, επίσης, και ένα ισχυρό μήνυμα σε όσους δέχονται κακοποιητικές συμπεριφορές:

«Ο χώρος μας είναι φτιαγμένος από ανθρώπους που αντιλαμβάνονται τη ζωή διαφορετικά. Θα δείτε ότι όταν είμαστε μεταξύ μας μιλάμε με έναν τρόπο που ίσως στους άλλους φανεί περίεργος, παράδοξος, πολλές φορές έξω από τα πλαίσια της ηθικής — να το πω έτσι. Αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Βεβαίως, οι κακοποιητικές συμπεριφορές είναι αδιανόητες και καταδικαστέες. Δεν χρειάζεται να τα ξαναπούμε. Συνέβησαν. Δεν νομίζω ότι θα εξαφανιστούν — είναι στην ανθρώπινη φύση. Είναι ανθρώπινες αδυναμίες μεγάλες. Αυτό που θα πρέπει να αρχίσει να εξαφανίζεται σιγά σιγά είναι ο φόβος των ανθρώπων να μιλούν. Πρέπει δηλαδή αυτοί που υφίστανται τη βία να αρχίσουν να μιλούν και να μην φοβούνται».

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Γιάννης Μπέζος συνέδεσε με τρόπο μοναδικό την Τέχνη με την καθημερινότητα και τις κοινωνικές ανησυχίες, δίνοντας τη δική του οπτική σε ζητήματα που ταλανίζουν την Ελλάδα, την Ευρώπη και τον κόσμο.

Στην «καρδιά» αυτών των ζητημάτων, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, είναι ο φόβος του διαφορετικού.

«Δεν είναι εύκολο. Θέλει προσπάθεια. Δεν είναι θέμα μόνο δικό μας πρόβλημα — είναι παγκόσμιο. Απλώς μας φοβίζει το διαφορετικό. Όταν μιλάμε για μετανάστες, φυσικά δεν μιλάμε για μετανάστες από την Ιταλία και τη Γαλλία· μιλάμε για μετανάστες από την Ανατολή. Αυτό έχει πολύ μεγάλη διαφορά, γιατί είναι άλλο αξιακό σύστημα, άλλο χρώμα, άλλο θρήσκευμα, άλλος τρόπος ζωής. Ο άλλος τρόπος ζωής είναι που μας φοβίζει. Και κυρίως ο άλλος τρόπος ζωής, στα μάτια τους, είναι ο δικός μας τρόπος ζωής. Αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να ενσωματωθούν εύκολα. Μιλάμε πάντα για ανθρώπους που ανήκουν στον χώρο του Ισλάμ. Αυτοί λοιπόν δεν μπορούν εύκολα να συσσωματωθούν».

Και συνεχίζει: «Βέβαια, θα μου πεις τι πρέπει να γίνει. Δεν έρχονται για τουρισμό, έρχονται για κάποιο λόγο, για να ζήσουν. Δεν πρέπει να ζήσουν; Ναι, αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνει. Θέλει προσοχή και νομίζω πέρα από κυβερνητικά και διακρατικά μέτρα, το μεγάλο πρόβλημα είναι το πώς θα πάψουμε να φοβόμαστε. Νομίζω ότι θα πάψουμε να φοβόμαστε αυτά όταν τα γνωρίσουμε καλύτερα και κυρίως όταν γνωρίσουμε το δικό μας αξιακό σύστημα».

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με τον Γιάννη Μπέζο:

Το έργο του Μάμετ, «Αμερικανικός Βούβαλος», είναι γνωστό για τους έντονους διαλόγους, την ηθική αμφισημία και τον ψυχολογικό πυρήνα. Ποια δυσκολία αντιμετωπίζει ένας σκηνοθέτης όταν μεταφέρει αυτό το έργο στο ελληνικό κοινό, πώς όλο αυτό μπορεί να ενσωματωθεί στην ελληνική πραγματικότητα του σήμερα, μπορεί τελικά ο Έλληνας να ταυτιστεί με αυτό το έργο;

Γιάννης Μπέζος: Δεν νομίζω ότι είναι διαφορετικοί άνθρωποι από εμάς. Απλώς είναι ένας χώρος, ο οποίος θα έλεγα ότι είναι σε ένα υποβαθμισμένο μέρος, ας πούμε μιας αμερικανικής μεγαλούπολης — ας πούμε στο Σικάγο. Θα μπορούσε να είναι εδώ, στο κέντρο της Αθήνας, στο ιστορικό κέντρο, σε ένα υποβαθμισμένο σημείο, σε ένα παλαιοπωλείο στο οποίο είναι κάποιοι άνθρωποι που θα τους χαρακτηρίζαμε λούμπεν, και οι οποίοι προσδοκούν σε κάτι πάντα — όχι μεγαλόπνοο, μάλλον ταπεινό — αλλά εννοείται μέσα από παράνομη δραστηριότητα. Όμως είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να τα καταφέρουν.

Δηλαδή, καταναλώνονται σε τόσο μεγάλη φλυαρία, πομπώδη λόγια, μεγάλα σχήματα, λεκτικά κ.τ.λ. Πολλά λόγια, δηλαδή, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Είναι προδικασμένη η ακινησία τους και ότι δεν πρόκειται να γίνει τίποτα, γιατί όλο το έργο έχει σαν — ας το πούμε — υπόθεση ότι αυτός ο άνθρωπος προσπαθεί να πάρει πίσω ένα νόμισμα που πούλησε, που θεώρησε ότι ο άλλος το πήρε κοψοχρονιά, και θέλει να το πάρει πίσω, πιο πολύ από πείσμα, θα έλεγα, και για λόγους κέρδους. Και με αφορμή αυτούς τους ήρωες, βλέπουμε άλλους δύο: ο ένας ο οποίος είναι ο πιο πολυλογάς από όλους, ο οποίος είναι μία έκφραση — ας πούμε — ανθρώπων που κυνηγούν το όνειρο, που κυνηγούν το χρήμα, το εύκολο χρήμα, χωρίς να κουράζονται. Ο τρίτος της παρέας είναι ένας νέος ο οποίος έχει πρόβλημα με τα ναρκωτικά, με τις ουσίες, και αυτό πράγματι είναι πάρα πολύ γνώριμο. Θέλω να πω, δεν υπάρχει καμία διαφορά από μία ευρωπαϊκή μεγαλούπολη και από αυτά τα στοιχεία που τα χαρακτηρίζουν, δηλαδή από ανθρώπους του περιθωρίου. Αυτό το κυνήγι του — θα έλεγε κανείς — του εύκολου κέρδους, στο οποίο όλοι λίγο πολύ είμαστε εθισμένοι, δηλαδή το — θα έλεγε κανείς — αμερικανικό όνειρο, θα μπορούσε να πει κανείς, αλλά ποιο όνειρο; Τι ακριβώς κυνηγάμε; Λέμε «να πιάσω την καλή». Τι ακριβώς εννοούμε με αυτό; Να βγάλω λεφτά χωρίς να δουλέψω; Να γίνω καλύτερος; Να κερδίσω κάτι για το μέλλον; Εξαρτάται. Αυτοί, λοιπόν, είναι άνθρωποι ακραίοι, θα λέγαμε, αλλά κατά ένα παράδοξο τρόπο μας θυμίζουν κάτι, γιατί πολύ απλά τους εμπεριέχουμε.

Ο «Αμερικανικός Βούβαλος» έχει, όπως είπατε, λούμπεν πρωταγωνιστές που θέλουν να «πιάσουν την καλή», να βρουν γρήγορα χρήματα. Αυτό το φαινόμενο σίγουρα είναι θέμα παιδείας και ίσως αγραμματοσύνης. Τελικά, όμως, είναι όντως μια βαθιά επιθυμία των ανθρώπων να βγάζουν στην εξουσία πρόσωπα κάπως σκιώδη; Βαρέθηκε μήπως ο κόσμος τη δημοκρατία;

Γιάννης Μπέζος: Όχι. Σε ό,τι αφορά το έργο δεν νομίζω ότι έχει καμία σχέση αυτό. Βέβαια, το έργο είναι γραμμένο πριν από 50 χρόνια. Αλλά τώρα, που το λέτε, αυτό είναι ένα πάρα πολύ ζοφερό πρόβλημα του καιρού μας. Δηλαδή, και αυτό έχει αρχίσει εδώ και αρκετά χρόνια. Υπάρχει αυτή η αναξιοπιστία των θεσμών που λέμε. Αντίθετα, υπάρχει ένας θρίαμβος των προσώπων. Και θα έλεγα των προσώπων που κάνουν πιο πολύ θόρυβο παρά έχουν ουσία. Αυτά τα πρόσωπα δημιουργούν ελπίδες στους ανθρώπους και επίσης ο άνθρωπος πάντα έλκεται και εγωιτεύεται από τη δύναμη. Δηλαδή, θέλει να ακολουθεί τον πιο δυνατό.

Να θυμηθούμε ότι εμείς οι Έλληνες έχουμε σαν μεγάλο μας ήρωα τον Αλέξανδρο τον Μέγα και όχι τον Κλεισθένη που θεμελίωσε τη δημοκρατία, έτσι; Ούτε καν τον Αισχύλο και τον Σοφοκλή. Έχουμε τον Αλέξανδρο, ακριβώς γιατί εκπροσωπεί τη δύναμη. Είναι αυτό που όλοι θαυμάζουμε. Και όλοι προσπαθούμε να στοιχηθούμε πίσω από ανθρώπους που είναι δυνατοί. Αυτό είναι και το επικίνδυνο, διότι η δημοκρατία ως πολίτευμα ήταν ένα γέννημα ανθρώπων που είχαν μια πιο «αριστοκρατική» σκέψη, να το πω έτσι. Όχι «αριστοκρατική» με την έννοια της τάξης, αλλά με την έννοια της παιδείας. Αυτό, λοιπόν, είναι γέννημα ανθρώπων πεπαιδευμένων. Βεβαίως, μιλάμε για την αρχαία Αθήνα που ήταν πολύ λίγοι άνθρωποι, σε μικρογραφία. Τώρα που τα πολιτεύματα είναι αντιπροσωπευτικά, με κοινοβούλια και όλα αυτά, αρχίζουν αυτά τα πράγματα να είναι πολύ πιο σύνθετα και κυρίως πιο γραφειοκρατικά. Η μεγάλη γραφειοκρατία, η δυσκολία του να παρθούν αποφάσεις γρήγορα και αποκαλυπτικές για τον κόσμο — και κυρίως ότι ο λόγος των πολιτικών γενικά δεν ακουμπάει στους ανθρώπους πολύ — δηλαδή έχει πάψει να είναι γοητευτικός, δημιουργεί αυτά τα προβλήματα που βλέπουμε: υπάρχει μια απαξίωση όχι απέναντι στα κόμματα αλλά απέναντι στον πολιτισμό, το οποίο είναι άκρως επικίνδυνο.

Σας λείπουν τα παλιά χρόνια της τηλεόρασης όπου γίνατε γνωστός; Τα «Παιδιά της Ελλάδος», ο «Δόγκανος», οι «Απαράδεκτοι» — όλα αυτά έχουν μεγαλώσει γενιές Ελλήνων. Θυμάστε κάποιο σκηνικό από τότε που το θυμάστε με αγάπη; Σας ενοχλεί όλη αυτή η αναγνωρισιμότητα;

Γιάννης Μπέζος: Πρώτα απ’ όλα δεν νοσταλγώ τίποτα από τα παλιά, καθόλου. Ωραία ήταν, τελείωσαν. Υπάρχουν στην καρδιά μας μέχρι εκεί. Νομίζω ότι αυτό που χρειάζεται πάντα ο άνθρωπος είναι να διατηρεί την τάση να δοξάζει τα πράγματα — ή να τα μεταμορφώνει, δεν ξέρω πώς να το πω. Πρέπει να φύγουμε λίγο από αυτά. Η προσκόλληση στα παλαιά νομίζω ότι είναι το μεγάλο μας πρόβλημα. Η χώρα μας και αυτή χαρακτηρίζεται από μια ακινησία. Δεν λέει να ξεκολλήσει. Αυτό είναι οριζόντιο, δεν έχει να κάνει με κόμματα και ιδεολογίες. Είναι μια νοοτροπία, ριζωμένη, η οποία θα πρέπει κάποτε να φύγει. Θέλω να πιστεύω ότι στην επόμενη γενιά θα φύγει.

Σε ό,τι αφορά τον κόσμο και τα λοιπά, κανείς δεν ασχολείται με όλα αυτά. Εγώ αυτό διαπιστώνω. Εγώ κυκλοφορώ και κυκλοφορώ πολύ. Όταν λέω «κυκλοφορώ», όχι με το αυτοκίνητό μου — πάω και ψωνίζω στο σούπερ μάρκετ, έχω κοινωνική ζωή. Δεν ασχολείται ο κόσμος με αυτά. Νομίζω ότι αυτά είναι πιο πολύ δικά μας «σουσούμια», ότι όλοι ασχολούνται μαζί μας. Κανείς δεν ασχολείται — και καλά κάνει και δεν ασχολείται. Και αν ασχοληθεί θα είναι η εξαίρεση. Εμείς αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να κάνουμε καλά τη δουλειά μας. Δηλαδή το τι θα κάνει ο κόσμος, το αν αυτό θα τον συντροφέψει στο μέλλον, θα τον παρηγορήσει, θα τον συγκινήσει — αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο που κάνουμε τη δουλειά μας και κυρίως τι σκοπεύματα κάνουμε. Αυτό που λέτε, να μεγαλώνουν οι άνθρωποι με αυτό, να γελούν, να συγκινούνται, να θυμούνται — αυτό είναι καλό για το κοινό. Δεν είναι καλό όμως για τους καλλιτέχνες, οι οποίοι πρέπει να φεύγουν από αυτά και να πηγαίνουν μπροστά, με τόλμη και με διάθεση να ρισκάρουν.

Τελικά οι Έλληνες αγαπάμε την τέχνη, αγαπάμε τη διασκέδαση. Πώς θα θέλατε να αλλάξει ο Έλληνας θεατής; Τι θα θέλατε να αποκομίζει από αυτά που κάνετε;

Γιάννης Μπέζος: Από αυτά που κάνω εγώ, είναι σχετικά — το θέατρο είναι ένας άλλος τομέας, πιο απαιτητικός. Έχει άλλο σκοπό, το ρεπερτόριο είναι διαφορετικό. Η τηλεόραση έχει σκοπό την ψυχαγωγία κυρίως, στην καλή της εκδοχή και όχι στην ανοησία. Γιατί η τηλεόραση, επειδή είναι οικιακή συσκευή, έχει μια τάση προς την ανοησία. Όχι μόνο η ελληνική — η παγκόσμια τηλεόραση το έχει αυτό.

Στο θέατρο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Είναι πιο απαιτητικά, η συνθήκη είναι άλλη. Έρχεται ο θεατής, κάθεται εδώ στην αίθουσα δύο ώρες αμίλητος· είναι μια άλλη συνθήκη. Έχει αποφασίσει να βάλει τον εαυτό του σε μια περιπέτεια. Ο τρόπος διασκέδασης τώρα, πάντα υπήρχε η τάση των ανθρώπων για εκτόνωση. Και δεν είναι κακό αυτό, αρκεί να μην είναι μόνο αυτό. Δηλαδή να θέλουμε να εκτονωθούμε και να συμμετέχουμε σε αυτό που γίνεται. Κυρίως αυτό αφορά τις μουσικές σκηνές και τη μουσική και το τραγούδι. Αλλά υπάρχουν στιγμές που δεν θα πρέπει να γίνεται μόνο αυτό. Διότι ο στόχος της μουσικής, του τραγουδιού, μιας έκθεσης ζωγραφικής δεν είναι να πάρεις το έργο τέχνης αγκαλιά και να φύγεις. Είναι να σε ακολουθεί στη μνήμη και στην καρδιά, και κυρίως να ολοκληρώνεται μέσα σου αργότερα. Για να γίνει αυτό, πρέπει το έργο τέχνης να έχει αξία. Είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Τα τελευταία χρόνια, επειδή ακριβώς έχει ανοίξει πολύ η πληροφορία — πρώτα απ’ όλα το διαδίκτυο — είναι εκατοντάδες, χιλιάδες οι ευκαιρίες να ακουστούν πράγματα, και είναι πολύ φυσικό να ακούγονται και ανοησίες. Το ζήτημα είναι ότι θα πρέπει να επιλέγουμε, όχι να τις καταδικάζουμε αλλά να τις αποφεύγουμε αν μπορούμε. Και για να τις αποφεύγουμε πρέπει να τις αναγνωρίζουμε. Όταν δεν τις αναγνωρίζουμε σημαίνει ότι είμαστε ίδιοι με αυτές. Και αυτό είναι πάρα πολύ επικίνδυνο. Αλλά αυτό έχει να κάνει με την παιδεία — με την πολύ ευρεία έννοια, όχι μόνο την ακαδημαϊκή.

Μετά από τις καταγγελίες του #MeToo και τα όσα έγιναν, φαίνεται πως πλέον τα πράγματα έχουν ηρεμήσει στο θέατρο. Θεωρείτε ότι ο χώρος έχει την ικανότητα αυτοκάθαρσης;

Γιάννης Μπέζος: Ναι, φαντάζομαι πως ναι. Δεν είναι και δύσκολο. Όπως δεν είναι και δύσκολο να επανέλθουν. Δηλαδή, ο χώρος μας είναι φτιαγμένος από ανθρώπους που αντιλαμβάνονται τη ζωή διαφορετικά. Θα δείτε ότι όταν είμαστε μεταξύ μας μιλάμε με έναν τρόπο που ίσως στους άλλους φανεί περίεργος, παράδοξος, πολλές φορές έξω από τα πλαίσια της ηθικής — να το πω έτσι. Αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Βεβαίως, οι κακοποιητικές συμπεριφορές είναι αδιανόητες και καταδικαστέες. Δεν χρειάζεται να τα ξαναπούμε. Συνέβησαν. Δεν νομίζω ότι θα εξαφανιστούν — είναι στην ανθρώπινη φύση. Είναι ανθρώπινες αδυναμίες μεγάλες. Αυτό που θα πρέπει να αρχίσει να εξαφανίζεται σιγά σιγά είναι ο φόβος των ανθρώπων να μιλούν. Πρέπει δηλαδή αυτοί που υφίστανται τη βία να αρχίσουν να μιλούν και να μην φοβούνται.

Ετοιμάζετε καινούρια παράσταση, πέρα από τον «Αμερικανικό Βούβαλο». Τσέχωφ, και μάλιστα τα αντιεμπορικά του έργα: «Οι βλαβερές συνέπειες του γάμου» καθώς και «Η γυναίκα που μαγείρεψε τον άντρα της». Πιστεύετε ότι έχει αλλάξει ο θεσμός του γάμου στην Ελλάδα;

Γιάννης Μπέζος: Νομίζω ότι είναι πιο χαλαρά τα πράγματα. Και είναι καλό. Δηλαδή οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν μαζί χωρίς να πιστοποιήσουν με έναν συμβολισμό αυτή τη σχέση. Αλλά και να την πιστοποιήσουν με συμβολισμό δεν πειράζει. Ο συμβολισμός πολλές φορές ενισχύει την ουσία που υπάρχει από κάτω· την επισφραγίζει. Όταν επισφραγίζεις κάτι, του δίνεις ένα σήμα. Δεν είναι κακό. Όπως δεν είναι κακό να μην υπάρχει αυτό. Το θέμα είναι πώς γίνεται. Μπορείς να μην έχεις νομική δέσμευση και να είσαι χάλια, ή να έχεις νομική δέσμευση και να είσαι πάρα πολύ ευτυχής. Όλα αυτά είναι σχετικά. Το μεγάλο πρόβλημα είναι πώς μπορείς να συνυπάρχεις με τον άλλο άνθρωπο, πώς μπορείς να «συνταξιδεύεις», και κυρίως πώς μπορείς να ακούς περισσότερο και να μιλάς λιγότερο. Να είσαι έτοιμος και η μία πλευρά και η άλλη να κατέβει από τον θρόνο της. Γιατί οι άνθρωποι είμαστε εγωιστικά όντα — και αυτό είναι και καλό και κακό.

Βλέπουμε εικόνες άσχημες, πάντα βλέπαμε, αλλά τώρα ένα παραπάνω: στα τηλέφωνά μας βλέπουμε τον πόλεμο, ανθρώπους ταλαιπωρημένους που ψάχνουν απλά να ζήσουν στη χώρα μας — μετανάστες, παιδιά που πεθαίνουν. Είστε με το μέρος του αδύναμου;

Γιάννης Μπέζος: Είμαστε πλέον σαν κοινωνικά όντα σε θέση να κάνουμε κάτι τέτοιο; Όχι, δεν είμαστε. Δεν είναι εύκολο. Θέλει προσπάθεια. Δεν είναι θέμα μόνο δικό μας — είναι παγκόσμιο. Απλώς μας φοβίζει το διαφορετικό. Όταν μιλάμε για μετανάστες, φυσικά δεν μιλάμε για μετανάστες από την Ιταλία και τη Γαλλία· μιλάμε για μετανάστες από την Ανατολή. Αυτό έχει πολύ μεγάλη διαφορά, γιατί είναι άλλο αξιακό σύστημα, άλλο χρώμα, άλλο θρήσκευμα, άλλος τρόπος ζωής. Ο άλλος τρόπος ζωής είναι που μας φοβίζει. Και κυρίως ο άλλος τρόπος ζωής, στα μάτια τους, είναι ο δικός μας τρόπος ζωής.

Αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να ενσωματωθούν εύκολα. Μιλάμε πάντα για ανθρώπους που ανήκουν στον χώρο του Ισλάμ. Αυτοί λοιπόν δεν μπορούν εύκολα να συσσωματωθούν. Βέβαια, θα μου πεις τι πρέπει να γίνει. Δεν 'ρχονται για τουρισμό, έρχονται για κάποιο λόγο, για να ζήσουν. Δεν πρέπει να ζήσουν; Ναι, αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να γίνει. Θέλει προσοχή και νομίζω πέρα από κυβερνητικά και διακρατικά μέτρα, το μεγάλο πρόβλημα είναι το πώς θα πάψουμε να φοβόμαστε. Νομίζω ότι θα πάψουμε να φοβόμαστε αυτά όταν τα γνωρίσουμε καλύτερα και κυρίως όταν γνωρίσουμε το δικό μας αξιακό σύστημα. Γιατί ούτε αυτό το ξέρουμε καλά. Δηλαδή στην Ελλάδα αυτό σημαίνει ότι δεν είμαστε σίγουροι για τη δική μας κουλτούρα — νομίζουμε ότι συγκρινόμαστε με τους άλλους και ότι είμαστε κάτι παραπάνω. Δεν καταλαβαίνουμε τι είναι αυτό το κάτι παραπάνω. Απλώς έχει γίνει δεύτερη φύση χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Μάλλον πρέπει να ψάξουμε λίγο προς τα πίσω για να καταλάβουμε τι έχουμε, να το μάθουμε, να το εμπεριέχουμε — και τότε θα σταματήσουμε να φοβόμαστε και θα βλέπουμε τους άλλους με διαφορετικό μάτι.

Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι έρχονται είναι Παναγίες, γιατί και εκεί μέσα υπάρχουν άνθρωποι που δεν είναι καλοί — υπάρχουν και ακραίοι, όπως παντού. Ναι, όμως ο μεγάλος όγκος των ανθρώπων δεν έρχεται εδώ για να μας καταστρέψει. Έρχεται γιατί πολύ απλά δεν μπορεί να ζήσει στις χώρες του. Και η μεγάλη ευθύνη της Δύσης είναι ότι δεν κάνει αρκετά ώστε αυτοί οι άνθρωποι να μην χρειάζεται να φύγουν. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα. Βλέπετε ότι είναι μεγάλο το χάσμα. Δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμα. Το βλέπουμε τώρα στο θέμα της Μέσης Ανατολής με τα φοβερά που γίνονται στη Γάζα και το Ισραήλ — σε όλες τις πλευρές όπου δρουν οι Παλαιστίνιοι. Βλέπετε ότι όταν μιλάμε για τη Χαμάς, δεν είναι μόνο η Χαμάς.

Είναι διαφορετικός τρόπος ζωής· δεν μπορούν να συνειδητοποιηθούν εύκολα αυτοί οι άνθρωποι. Είναι δύσκολα πράγματα αυτά. Και είναι πολύ επικίνδυνο να λέμε επιπόλαιες πολιτικές απόψεις πάνω σε αυτά τα ζητήματα — είτε είμαστε από τη μία πλευρά είτε από την άλλη.