Nica Rothschild: Η μυστηριώδης πολυεκατομμυριούχος που άλλαξε τον κόσμο της τζαζ

Γεννημένη το 1913 μέσα σε αμύθητη χλιδή, η Nica από νωρίς καλλιέργησε ενδιαφέροντα που ξεπερνούσαν τα όρια της αριστοκρατικής της ζωής.

Σπούδασε τέχνες σε κορυφαίες ευρωπαϊκές πόλεις και, αργότερα, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, συμμετείχε ενεργά στη γαλλική αντίσταση ως αποκωδικοποιήτρια, οδηγός ασθενοφόρου και υποστηρίκτρια προσφύγων. Μετά τον πόλεμο, και έπειτα από τον χωρισμό της από τον διπλωμάτη Jules de Kœnigswarter, η ζωή της πήρε μια εντελώς απρόσμενη τροπή.

Το σημείο καμπής ήρθε το 1951, όταν σε ένα ταξίδι στη Νέα Υόρκη άκουσε για πρώτη φορά το ‘Round Midnight’ του Thelonious Monk. Η συνάντηση με την ιδιοσυγκρασιακή μουσική του Monk –μέσω μιας ηχογράφησης που της έπαιξε ο πιανίστας Teddy Wilson– υπήρξε καταλυτική. Η Nica ένιωσε, όπως έλεγε αργότερα, πως «η ζωή της ξεκινούσε από την αρχή». Μέσα σε λίγες εβδομάδες εγκατέλειψε την Ευρώπη και εγκαταστάθηκε στο Μανχάταν, αποφασισμένη να αφοσιωθεί στην αμερικανική τζαζ σκηνή.

Η απόφασή της ξάφνιασε τον κοινωνικό της περίγυρο. Η μετάβαση από τις επαύλεις και τις διπλωματικές δεξιώσεις στα μικρά, καπνισμένα κλαμπ του Χάρλεμ φάνταζε ακατανόητη. Για τη Nica, ωστόσο, η τζαζ –και ιδίως το bebop– αποτελούσε μια υψηλή μορφή τέχνης, πολύ πιο ουσιαστική από κάθε αστικό πρωτόκολλο.

Σύντομα έγινε γνωστή ως «The Jazz Baroness», καθώς λειτουργούσε σαν αθόρυβη προστάτιδα δεκάδων μουσικών που αντιμετώπιζαν οικονομικές και προσωπικές δυσκολίες. Πλήρωνε ιατρικά έξοδα, κάλυπτε ενοίκια, αγόραζε πίσω χαμένα όργανα και προσέφερε καταφύγιο στα δύσκολα. Ο Sonny Rollins την είχε χαρακτηρίσει «ηρωική γυναίκα», ενώ πολλοί μουσικοί συνέθεσαν έργα προς τιμήν της.

Η πιο βαθιά και καθοριστική σχέση της ήταν εκείνη με τον Thelonious Monk. Ο Monk, συχνά παρεξηγημένος και σε διαρκή πάλη με την ψυχική του υγεία, βρήκε στη Nica μια αφοσιωμένη σύμμαχο που αναγνώριζε το ταλέντο του και τον στήριζε ανεπιφύλακτα. Το 1956 της αφιέρωσε το κομμάτι «Pannonica». Από τα τέλη της δεκαετίας του ’50, το διαμέρισμά της στο Stanhope Hotel έγινε στέκι για μουσικούς –γνωστό ανεπίσημα ως «Cathouse». Όταν ο Monk δεν μπορούσε πλέον να ζήσει μόνος, μετακόμισε κοντά της το 1972, ζώντας τα τελευταία χρόνια της ζωής του υπό τη φροντίδα τόσο της Nica όσο και της συζύγου του, Nellie.

Η πορεία της Nica Rothschild αποτελεί μία από τις πιο ασυνήθιστες και αισιόδοξες ιστορίες του 20ού αιώνα: μια γυναίκα γεννημένη στην κορυφή της κοινωνικής κλίμακας που αφιέρωσε τον πλούτο και τη ζωή της στην προστασία μιας από τις λιγότερο προνομιούχες, αλλά πιο δημιουργικές, κοινότητες της αμερικανικής κουλτούρας.

Η κληρονομιά της δείχνει πόσο μπορεί να αλλάξει ο κόσμος όταν η ισχύς και ο πλούτος συναντούν την ενσυναίσθηση — μια υπενθύμιση που σήμερα μοιάζει πιο απαραίτητη από ποτέ.