«Ottoman» στο Netflix: Γιατί να κάτσω να δω την τουρκική πλευρά της ιστορίας; Επειδή έχει ενδιαφέρον

Προχθές άρχισε να παίζεται στο Netflix το δεύτερο μέρος της σειράς «Ottoman: Rise of an Empire» (Οθωμανοί: η Άνοδος μιας Αυτοκρατορίας), το οποίο πραγματεύεται τη διαμάχη του Μωάμεθ Β' με τον Βλαντ Ντράκουλα και την εκστρατεία του πρώτου στη Βαλαχία, σημερινή Ρουμανία.

Το πρώτο μέρος, που επίσης παίζεται στο Netflix πραγματεύεται φυσικά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τον Μωάμεθ, της πόλης στην οποία σύμφωνα με τον ίδιον «οι Ρωμαίοι παχαίνουν και γίνονται κάθε μέρα όλο και πιο διεφθαρμένοι». Είχε δίκιο; Θα το δούμε πιο κάτω αυτό.

Να ξεκινήσουμε από τα τεχνικά: Είναι μια εξαιρετικά καλογυρισμένη σειρά, στην κατηγορία που έχει γίνει πολύ δημοφιλής τα τελευταία χρόνια και είναι κάτι ανάμεσα σε μυθοπλασία και ιστορικό ντοκιμαντέρ, τα περίφημα docudramas. Είναι τουρκικής παραγωγής, σε σκηνοθεσία του Εμρέ Σαχίν και με πολύ διεθνές «καστ» αναφορικά με τους ιστορικούς οι οποίοι συνεισφέρουν τις επιστημονικές τους γνώσεις σε αυτήν.

Στο άλλο καστ, αυτό των ηθοποιών, είναι η επιτομή της τουρκικής σαπουνόπερας, έχουν επιστρατευτεί όλα τα μεγάλα ονόματα της εγχώριας τηλεοπτικής παραγωγής, αποδεικνύοντας όμως ότι το να παίζεις σε σαπουνόπερα δεν σε κάνει τελικά κακό ηθοποιό.

Τουναντίον, στο Ottoman έχουμε πολύ καλές έως εξαιρετικές υποκριτικές, με τη σωστή δόση στόμφου και υπερβολής που χρειάζεται ένα μεσαιωνικό δράμα εξουσίας και διαπλοκής, με καλοζυγισμένο συναίσθημα και όλα αυτά με δεδομένο ότι όλοι αυτοί παίζουν στα αγγλικά. Όχι ντουμπλαρισμένα αγγλικά, αλλά κανονικά, με τις χαρακτηριστικές προφορές τους μεν, αγγλικότατα όμως.

Η σειρά έχει ένα μάλλον εντυπωσιακό 7,9/10 στο IMDb και 4,6/5 στο Google, ενώ οι κριτικές από τους (διεθνείς) χρήστες είναι κατά κανόνα διθυραμβικές. Και έχουν δίκιο:

Είναι πολύ διασκεδαστική, πολύ ακριβής «στα σημεία» (κοστούμια, όπλα, στρατηγικές, άγνωστες εν πολλοίς ιστορικές λεπτομέρειες, κ.λπ.), είναι ακριβώς η κατηγορία «μαθαίνω διασκεδάζοντας».

Επίσης είναι εξαρετικά αιμοσταγής, το οποίο επίσης είναι ακριβές, μιλάμε για τον Μεσαίωνα και τους Οθωμανούς και τους Βυζαντινούς και τους Βενετούς μισθοφόρους και τον Βλαντ τον παλουκωτή, ο βαθμός της αγριότητας της εποχής είναι αδιανόητος για κάθε στάνταρ.

Στα δικά μας τώρα

Γιατί να κάτσω να δω μια τουρκική σειρά για την πιο μελανή σελίδα της ιστορίας μου; Με νοιάζει εμένα τι σκεφτόταν ο Μωάμεθ και με ποια τα είχε και αν τσακωνόταν με τον μπαμπά του και πήγε και πήρε την Κωνσταντινούπολη για να του αποδείξει ότι είναι καλός γιος και ικανός σουλτάνος;

Η γρήγορη απάντηση είναι ναι.

Το έχω ξαναπεί, προσωπικά μου είναι ακόμη αδύνατο να φανταστώ πώς μπορεί κανείς να γράψει ή να διηγηθεί την πραγματική ιστορία χωρίς ίχνος μεροληψίας, όταν αυτή τον αφορά εθνικά και άρα προσωπικά.

Στην τουρκική εκδοχή, λοιπόν, ο Μωάμεθ ήταν ένας πανέξυπνος άνθρωπος, με εξαιρετική παιδεία και εκπαίδευση, ικανότατος στρατηλάτης και πρακτικά ανίκητος, σε μια εποχή γεμάτη από ικανούς στρατηλάτες· αυτό έκαναν οι άνθρωποι στο Μεσαίωνα, οι μισοί έσφαζαν τους άλλους μισούς.

Το θέμα είναι ότι όλα αυτά είναι αλήθεια, δεν είναι απλά η «τουρκική εκδοχή». Σε κάποια από τα πολύ ενδιαφέροντα σημεία της σειράς, ο Μωάμεθ από τη μια και οι αντίπαλοί του (οι Βυζαντινοί ή ο Βλαντ) από την άλλη, μελετούν στρατηγικές για τις μεγάλες μάχες και αυτό που κάνουν είναι να βάζουν κάτω το Μεγάλο Αλέξανδρο και να κοπιάρουν τις στρατηγικές του, προσαρμόζοντάς τις στα δεδομένα της εποχής τους, βελτιώνοντάς τις και εξελίσσοντάς τις.

Μπορεί να ήταν σφαγείς του κερατά, αλλά αδικούμε τους στρατηλάτες εκείνης της εποχής πιστεύοντας ότι γενικά δρούσαν με τη μέθοδο «γιούρια». Ο Μωάμεθ ειδικότερα έκανε τρομερές στρατηγικές υπερβάσεις προκειμένου να κατακτήσει μια πόλη που κανείς ποτέ δεν κατάφερε.

Εισήγαγε το βαρύ πυροβολικό στις μεθόδους μάχης, ας πούμε, εξελίσσοντας ραγδαία την «τέχνη» του πολέμου. Και πολιτικά, όμως, ήταν ο άνθρωπος της εποχής του: Πήρε ένα σκορποχώρι και το έκανε αυτοκρατορία. Το γεγονός ότι το έκανε εις βάρος μας ήταν απλά μια ιστορική τυχαιότητα.

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο στο Ottoman, με δεδομένη μάλιστα την εθνικιστική φάση που περνάει η συμπαθής κατά τα λοιπά γειτονική χώρα, είναι ότι σε μεγάλο βαθμό κρατάει αποστάσεις. Ναι, ο Μωάμεθ ήταν ο καλύτερος, αλλά όχι ότι οι άλλοι ήταν για πέταμα.

Ο Παλαιολόγος, για παράδειγμα, ήταν ένας ηγέτης παγιδευμένος στη διαμάχη του με τη δυτική χριστιανοσύνη, αυτό μας λένε οι Τούρκοι και δεν έχουν άδικο. Κι όσο κρεμόταν από τη βοήθεια των δυτικών μισθοφόρων, είχε πάψει προ πολλού να έχει κράτος: Η πάλαι ποτέ αυτοκρατορία του είχε συρρυκνωθεί σε μια παρακμάζουσα πόλη, γεμάτη διαπλοκή και μικροσυμφέροντα.

Ηρωισμός ναι, του καταλογίζεται, αλλά εντελώς μάταιος· όταν βγαίνει επιτέλους από το δωμάτιο του θρόνου για να πολεμήσει, η μάχη έχει χαθεί κι εκείνος μάλλον θέλει να πεθάνει ηρωικά για να εξιλεωθεί. Όχι πια απέναντι στους ανθρώπους, αλλά απέναντι στην ιστορία.

Προσωπικά σας συστήνω τη σειρά ανεπιφύλακτα: Είναι πέρα απ' όλα όσα έγραψα και πιο πάνω, μια άσκηση για το πώς πρέπει να βλέπουμε την ιστορία: Με πολλά φίλτρα και όσο μεγαλύτερη απόσταση μπορούμε.

Και η άλλη σκοπιά, αυτή που ίσως μας θυμώσει σε κάποια σημεία, είναι η καλύτερη αφετηρία για μια τέτοια άσκηση.