Κ. Τορνιβούκας: Οι οικογενειακές επιχειρήσεις οφείλουν να μεγαλώνουν μαζί με την οικογένεια  

Ομολογουμένως δεν είναι πολλές οι περιπτώσεις, τουλάχιστον στον ελλαδικό χώρο, που μία οικογένεια μπορεί να γιορτάσει την εκατοστή της επέτειο συνεχούς παρουσίας και πολύτιμης προσφοράς στην ξενοδοχειακή σκηνή της χώρας μας. Ο Κωνσταντίνος Τορνιβούκας, ο πατριάρχης μίας από τις σημαντικότερες ξενοδοχειακές οικογένειες της Ελλάδας και CEO της TOR Hotel Group, μεγάλωσε κυριολεκτικά μέσα στα ξενοδοχεία και έβαλε το δικό του πολύ σημαντικό λιθαράκι στο luxury hospitality industry της χώρας μας, όπως άλλωστε και ο πατέρας και ο παππούς του.

Με την ιστορία αυτή να μας πηγαίνει στο μακρινό 1925, η TOR Hotel Group διαθέτει σήμερα μερικά από τα σημαντικότερα ξενοδοχεία της Βορείου Ελλάδος, ενώ ετοιμάζεται και για το πρώτο μεγάλο βήμα στην Αθήνα. Επί των ημερών του Κωνσταντίνου Τορνιβούκα και της συζύγου του, Λένας Τορνιβούκα, η TOR Hotel Group πέρασε σε μία νέα εποχή, αναβαθμίστηκε, επεκτάθηκε σημαντικά και προσέθεσε στον Όμιλο το The Excelsior, τις Eagles Villas, και πιο πρόσφατα το πολυσυζητημένο On Residence, σε συνεργασία με την Grivalia Hospitality, το οποίο μάλιστα απέσπασε και το μοναδικό Michelin Key στη Βόρεια Ελλάδα.

Το συναντήσαμε στη λαμπερή εκδήλωση των 100 ετών της TOR Hotel Group που πραγματοποιήθηκε πριν λίγο καιρό στο εμβληματικό εστιατόριο Όλυμπος Νάουσα στη Θεσσαλονίκη και του ζητήσαμε να μιλήσει στη στήλη Movers & Shakers of Luxury Hospitality του CNN Greece για την ιστορία της οικογένειάς του, τα μελλοντικά σχέδια του ομίλου, τις νέες επενδύσεις που έρχονται, τα ζητούμενα του σύγχρονου ταξιδευτή πολυτελείας και τις ισορροπίες που χρειάζονται να τηρούνται προκειμένου μία οικογενειακή επιχείρηση να μπορεί να παραμείνει οικογενειακή και στα επόμενα 100 χρόνια.

Με την ιστορία της οικογένειά σας στη φιλοξενία να ξεκινά το 1925 και φέτος να γιορτάζετε τα 100 χρόνια, ποια θεωρείτε πως είναι τα σημαντικότερα milestones σε αυτήν την πορεία που βοήθησαν το όμιλό σας να φτάσει στο σήμερα;

Θα σας είμαι ειλικρινής, είναι πολύ ξεκάθαρη η πορεία και ο δρόμος μας. Η ιστορία μας ξεκινά το 1925, όταν ο παππούς μου, Κωνσταντίνος Τορνιβούκας, ή καλύτερα Κώτσος, όπως τον γνώριζαν όλοι, ίδρυσε την εταιρία Μακεδονικών Ξενοδοχείων Α.Ε., την οποία δεν ονόμασε τυχαία έτσι, καθώς ήταν εξαιρετικά πατριώτης και υπερήφανος Μακεδόνας. Μάλιστα ήταν μία από τις μόλις 10 πρώτες ανώνυμες εταιρίες που ιδρύθηκαν στο ελληνικό κράτος. Ο άνθρωπος αυτός δεν ήταν ξενοδόχος, ήταν καπνέμπορος, που δούλευε πολύ με τη Γερμανία, και δημιούργησε το -ιστορικό πλέον- Hotel Mediterranée στη Θεσσαλονίκη, περισσότερο από την ανάγκη να έχει ένα αξιοπρεπές ξενοδοχείο για να φιλοξενεί τους συνεργάτες του.

Το Hotel Mediterranée ήταν το πρώτο πολυτελές ξενοδοχείο στη Θεσσαλονίκη και το δεύτερο μόλις στην Ελλάδα, το πρώτο ήταν η Μεγάλη Βρεταννία στην Αθήνα. Μιλάμε για το 1925, μία εποχή που η φράση «δωμάτιο με λουτρό» ήταν σχεδόν πρωτόγνωρη στην ανύπαρκτη ξενοδοχειακή σκηνή της χώρας μας, αλλά το Mediterranée είχε σερβίτσια Limoge και Christofle και έπιπλα που ήρθαν ειδική παραγγελία από τη Γερμανία, οπότε καταλαβαίνετε το επίπεδο για το οποίο συζητάμε. Από εκεί και πέρα ξεκινά και η ιστορία της οικογένειάς μας με τα ξενοδοχεία.

Επόμενη στάση στην ιστορία μας ήταν η δημιουργία του Eagles Palace το 1973, από τους γονείς μου πια. Είχαμε επισκεφθεί την Ουρανούπολη από θαλάσσης τότε και οι γονείς μου ερωτεύθηκαν την περιοχή και τη φυσική ομορφιά της. Έτσι αποφάσισαν να δημιουργήσουν εκεί ένα ξενοδοχείο, το οποίο να σημειώσουμε πως ήταν το τρίτο μόλις ξενοδοχείο στη Χαλκιδική τα χρόνια εκείνα. Αυτό το ξενοδοχείο με καθόρισε και εμένα, γιατί στην πραγματικότητα εκεί έμαθα τη δουλειά, εκεί βίωσα την ξενοδοχειακή πραγματικότητα και εκεί αγάπησα το επάγγελμά μας.

Το 1999 λοιπόν έρχεται ο αιφνίδιος θάνατος του πατέρα μου και βρέθηκα ξαφνικά στο τιμόνι της εταιρίας. Όταν λοιπόν συμβαίνει κάτι τέτοιο ξαφνικά σε μία οικογενειακή επιχείρηση, καλείσαι πρωτίστως να αποδείξεις πως μπορείς να το συνεχίσεις και «δεν θα το πας στα βράχια» (γέλια!). Πρέπει λοιπόν να αποδείξεις πως εσύ, «το παιδί», είσαι ικανός συνεχιστής της εταιρίας. Έτσι εγώ και η Λένα, η σύζυγός μου, σηκώσαμε τα μανίκια και ριχτήκαμε στη δουλειά.

Τότε πλέον υπήρχε το City και το Eagles Palace, τα οποία η πρώτη μας κίνηση ήταν να τα ανακαινίσουμε και να τα αναβαθμίσουμε κατηγορία. Αυτή η αναβάθμιση κατηγοριών (δεν υπήρχαν αστέρια ακόμη) ήταν απαραίτητη, γιατί με αυτόν τον τρόπο σταματήσαμε την εξαιρετικά έντονη πίεση των tour operators για μείωση των τιμών. Τα μόνα ξενοδοχεία «πολυτελείας» τότε στην Χαλκιδική ήταν το δικό μας και το Porto Carras, οπότε αυτή η αναβάθμιση σταμάτησε αυτομάτως το «παζάρι» των τιμών με τους operators, ενώ στην πορεία ενταχθήκαμε και στα Small Luxury Hotels of the World, γεγονός εξαιρετικά σημαντικό.

Το 2004 ξεκινήσαμε να αγοράζουμε σταδιακά το κτήριο που σήμερα βρίσκεται το The Excelsior, γιατί είναι βαθιά μας πίστη, πως μία οικογενειακή επιχείρηση, εάν θέλει να παραμείνει οικογενειακή και να μην διαλυθεί, είναι επιβεβλημένο να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται μαζί με την οικογένεια. Το 2009 ξεκίνησε τη λειτουργία του λοιπόν και αυτό, με τη γνωστή εξαιρετική του πορεία που συνεχίζεται έως σήμερα.

Όμως το μικρόβιο της επέκτασης δεν μας άφηνε. Έτσι αποφασίσαμε να κάνουμε ένα πολύ μεγάλο βήμα, σε μία πολύ δύσκολη όπως θα θυμάστε εποχή, και το 2015 ξεκινήσαμε το μεγαλεπήβολο έργο της δημιουργίας των Eagle Villas, συμπληρώνοντας πλέον το Eagles Resort και ολοκληρώνοντάς το. Το 2017 λοιπόν ξεκινά η έναρξη λειτουργίας του Eagles Villas, ενός υπερπολυτελούς πεντάστερου boutique ξενοδοχείου με 42 αυτόνομες βίλες, οι οποίες απευθύνονται σε οικογένειες. Ξεκίνησε πολύ δυνατά και πήγε εξαιρετικά από την πρώτη στιγμή, όμως το 2020 ήρθε ο Covid και όλα όσα όλοι γνωρίζουμε για την εποχή εκείνη.

Παράλληλα, το 2017 ξεκινά και η συζήτηση για το On Residence και την αναβίωση του Όλυμπος Νάουσα. Η λειτουργία, σε συνεργασία με τη Grivalia Hospitality, ξεκίνησε το 2022 και αυτό που προσωπικά μας χαροποίησε, ίσως και περισσότερο από κάθε άλλο, ήταν το γεγονός πως ολόκληρη η κοινωνία της Θεσσαλονίκης το αγκάλιασε και ένιωσε την αγάπη και το πάθος που βάλαμε για να αναβιώσουμε το ιστορικό αυτό κτήριο, που σήμερα αποτελεί ένα από τα εμβληματικότερα ξενοδοχεία της πόλης μας. Και το κλειδί από τον Michelin Guide, το μόνο ξενοδοχείο που απέσπασε αυτή τη διάκριση στη Βόρεια Ελλάδα, σίγουρα μας κάνει να νιώθουμε πως κάτι καλό δημιουργήσαμε εδώ.

Διαβάζουμε πως ετοιμάζεστε για την πρώτη σας ξενοδοχειακή επένδυση στην Αθήνα. Μπορείτε να μας μιλήσετε λίγο για αυτό το νέο βήμα;

Τα πρώτα 100 χρόνια τα αφιερώσαμε στην κεντρική Μακεδονία, οπότε θέλαμε καιρό να επεκταθούμε και στην Αθήνα. Όμως η αλήθεια είναι πως δεν βρίσκαμε κάτι που να μας ικανοποιεί.

Στα ξενοδοχεία το μόνο πράγμα που μπορεί να είναι απολύτως μοναδικό είναι η τοποθεσία, το location.

Όλοι μπορούμε να ανταγωνιστούμε και να δημιουργήσουμε μοναδικά facilities και services, και δωμάτια και spa, και ό,τι άλλο θέλετε. Αλλά το location είναι το μόνο που δεν μπορείς να το ανταγωνιστείς ή να το μιμηθείς, γιατί είναι ένα, αυτό, δεν μπορείς να φτιάξεις ένα δεύτερο Eagles, γιατί δεν μπορείς να έχεις το ίδιο location.

Ξαφνικά βρέθηκε λοιπόν αυτό το κτήριο για το οποίο μιλάμε σήμερα, δίπλα στην παλιά Βουλή, το κτήριο του πρώην ΤΣΜΕΔΕ, ένα πραγματικά πανέμορφο κτήριο 5.000 τ.μ. Long story short, κατεβήκαμε στο διαγωνισμό, τον κερδίσαμε και μέχρι το 2028 θα έχει γίνει ένα από τα καλύτερα boutique ξενοδοχεία στο κέντρο της Αθήνας. Επίσης εξετάζουμε να το εντάξουμε σε κάποιο affiliation, καθώς αυτό κατευθείαν σε βάζει σε ένα συγκεκριμένο διεθνές “pool” επισκεπτών. Αλλά καλύτερα να μην λέμε πολλά λόγια, θα τα δείτε στην πράξη.

Μέσα από τη δική σας μακρά εμπειρία, πόσο έχει αλλάξει στα τελευταία χρόνια το προφίλ και οι απαιτήσεις του σύγχρονου ταξιδιώτη, όσο αφορά στο κομμάτι της διαμονής του;

Έχει αλλάξει πάρα πολύ. Καταρχάς να πούμε πως σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, ο σύγχρονος ταξιδιώτης εξετάζει τη σχέση ποιότητας-τιμής. Όποιος δεν το έχει καταλάβει αυτό, πραγματικά θα έχει μεγάλο θέμα στην πορεία. Ο ταξιδιώτης σήμερα είναι price sensitive, πρέπει να του δώσεις δύο, ενώ περιμένει ένα. Εάν περιμένει ένα, και εσύ του δώσεις μισό, τον έχασες. Και πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως οι επισκέπτες στους οποίους απευθυνόμαστε εμείς, είναι πολυταξιδεμένοι. Οι luxury travellers κάνουν πλέον πάρα πολλά ταξίδια και σε κρίνουν σε κάθε λεπτό της διαμονής τους, δεν θα σου χαριστούν.

Επίσης φυσικά και πλέον δεν ενδιαφέρεται ο ταξιδιώτης να καθίσει σε μία ξαπλώστρα όλη την ημέρα. Θέλει μία συνολική εμπειρία, πρέπει να έχεις να του προτείνεις πράγματα, experiences, εκδρομές, δράσεις που θα τον βοηθήσουν να γνωρίσει τον τόπο και να δημιουργήσει αναμνήσεις. Σε εμάς, επί παραδείγματι, που είμαστε οικογενειακό ξενοδοχείο στο Eagles, έχουμε επενδύσει πολύ και στις οικογενειακές δραστηριότητες και τα facilities, καθώς πλέον είναι βασικό ζητούμενο για τον ταξιδιώτη να περάσει ποιοτικό χρόνο με την οικογένειά του, και πρέπει να μπορούμε να του το εξασφαλίσουμε αυτό.

Ως εγγονός και υιός που ακολουθήσατε την οικογενειακή επαγγελματική πορεία και ως πατέρας με κόρες που ακολουθούν στα βήματά σας, πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για την κάθε γενιά να διαδεχθεί την προηγούμενη, κρατώντας τις ισορροπίες αλλά συνάμα και εξελίσσοντας την επιχείρηση;

Θεωρώ πως σε μία οικογενειακή επιχείρηση, όταν τα μέλη της οικογένειας αναλάβουν διοικητικές θέσεις, τις οποίες όμως έχουν αποδείξει πως έχουν τις γνώσεις, τις σπουδές και τα εχέγγυα να πάρουν, τότε είναι 100 φορές καλύτερο από το να έχεις ένα εξωτερικό στέλεχος. Το μέλος αυτό της οικογένειας που -τονίζω όμως- αξίζει τη θέση αυτή που θα πάρει, κάνει για 10 εξωτερικά στελέχη.

Θα μου πείτε γιατί; Είναι πολύ απλό, πρώτον το πονάει, γιατί είναι δικό του. Δεύτερον, δεν είναι όλη μέρα στις αγγελίες για να βρει την επόμενη καλύτερη δουλειά. Και τρίτον, δουλεύει σε κάτι που θα του μείνει. Κερδίζει πάρα πολύ η επιχείρηση από αυτό το σχήμα, εφόσον, πάντα λέω, το μέλος της οικογένειας έχει τη διάθεση, την όρεξη, τις ικανότητες και τις σπουδές να κατέχει την διοικητική αυτή θέση που συζητάμε.

Είναι σημαντικό επίσης σε μία εταιρία, σε κάθε εταιρία, να υπάρχει ένας κοινώς αποδεκτός «έχων το γενικό πρόσταγμα», ο CEO, και δη στην οικογενειακή επιχείρηση αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό. Τέλος, όσο και να μεγαλώνει μία οικογενειακή επιχείρηση είναι εξαιρετικά σημαντικό ο καθένας να έχει διακριτό ρόλο, διακριτή θέση στην οποία να μετριέται το αποτέλεσμα της δουλειάς του, και να αμείβεται φυσικά αναλόγως, γιατί δεν πρέπει επειδή είναι «της οικογένειας» να φτάσουμε στο άλλο άκρο και να νιώθει πως γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης.

Εμάς οι κόρες μας, η Ισμήνη και η Χριστίνα, έχουν απόλυτα διακριτούς ρόλους και φυσικά έχουν όλες τις αντίστοιχες σπουδές και όλη την εμπειρία από άλλα ξενοδοχεία, ώστε να διατηρούν σήμερα τις σημαντικές θέσεις που κατέχουν στον όμιλό μας, όπως άλλωστε και οι σύζυγοί τους. Ο καθένας στον τομέα του και με την ευθύνη του.