Γεύσεις παράδοσης και άρωμα Αιγαίου: Μια βουτιά στο Φεστιβάλ Τσελεμεντέ της Σίφνου

Της Δέσποινας Λανού

Σε έναν τόπο όπου η γεύση συναντά την παράδοση και η φιλοξενία γίνεται τέχνη, το Φεστιβάλ Τσελεμεντέ στην πανέμορφη Σίφνο αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πολιτιστικά γεγονότα του Αιγαίου. Με αφετηρία την πλούσια γαστρονομική κληρονομιά του νησιού, το φεστιβάλ μεταμορφώνει κάθε Σεπτέμβριο τη Σίφνο και ειδικότερα τον Αρτεμώνα σε ένα ανοιχτό τραπέζι, γεμάτο αρώματα, γεύσεις και ιστορίες από όλο τον κόσμο. Η επίσκεψη στο 17ο Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές» μας έδωσε την ευκαιρία να δούμε από κοντά ένα ζωντανό πανηγύρι πολιτισμών, συνταγών και ανθρώπινης επαφής.

Ο Αρτεμώνας μετατρέπεται σε μια μεγάλη fiesta, όπου το αυθεντικό φαγητό ενώνει όλους τους παρευρισκόμενους. Τόποι από όλη την Ελλάδα, αλλά πλέον και έξω από την χώρα έρχονται στο φεστιβάλ για να αναδείξουν την κουζίνα τους, την κουλτούρα τους, αλλά και τον πολιτισμό τους. Αυτό που θα βρεις στον Αρτεμώνα τις ημέρες διεξαγωγής του «Τσελεμεντέ» είναι χαμόγελα, νόστιμα εδέσματα, αλλά και χορό. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι μαζί με το φαγητό, υπάρχει παραδοσιακή μουσική, χοροί από όλη την Ελλάδα και πολλές παράλληλες δραστηριότητες. Για παράδειγμα, θα βρεις μέχρι και μαθήματα κεραμικής μιας που η Σίφνος φημίζεται και για τα πήλινα της. Αυτή η γιορτή προσκαλεί τους επισκέπτες σε ένα ταξίδι γεύσεων και παράδοσης. Μάλιστα, λόγω της επέκτασης της τουριστικής σεζόν στο νησί, το φεστιβάλ μετακινήθηκε τέλη Σεπτεμβρίου, ενώ φαίνεται ότι συνεισφέρει και στην οικονομική ζωή του νησιού.

Με φόντο -λοιπόν- την παράδοση και τη φιλοξενία μιλήσαμε με τον πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου της Σίφνου, Γεώργιο Σταυριανό, για τη σημασία που έχει το φεστιβάλ για το νησί, την παράδοση και τον χαρακτήρα που διατηρεί μέσα στα χρόνια.

Θα ήθελα να μας πείτε τι σημαίνει στην πράξη το Φεστιβάλ Νικόλαος Τσελεμεντές;

«Πρόκειται για μια ιδέα που ξεκίνησε πριν από δεκαεπτά χρόνια, άρχισε να υλοποιείται δειλά-δειλά, αρχικά από τον πολιτιστικό σύλλογο του νησιού, ωστόσο η δεύτερη διοργάνωση είχε -ήδη- τη βοήθεια του Δήμου. Στην πορεία είχε αρωγό και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, όπου η βοήθεια ήταν κυρίως οικονομική γιατί το φεστιβάλ, λόγω της επιτυχίας που σημείωσε ξεκίνησε σταδιακά να μεγαλώνει τόσο πολύ που αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουμε το εξής «πρόβλημα»: Πρέπει να κάνουμε επιλογές, γιατί είναι πάρα πολλοί αυτοί που ενδιαφέρονται να συμμετέχουν, ιδίως από τη στεριανή Ελλάδα, γιατί για τα νησιά των Κυκλάδων η συμμετοχή τους είναι δεδομένη. Ωστόσο, από εκεί και πέρα υπάρχει ενδιαφέρον από όλη την Ελλάδα και ακόμη και από μέρη του εξωτερικού».

Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που κάνει το συγκεκριμένο φεστιβάλ τόσο δημοφιλές;

«Πιστεύω ότι διατηρεί έναν χαρακτήρα εδώ και δεκαεπτά χρόνια. Είναι σημαντικό ότι ο χαρακτήρας που προσπαθεί να διατηρήσει είναι η αυθεντικότητα στο κάθε τι, δηλαδή, την αυθεντικότητα στο φαγητό, την αυθεντικότητα στα ήθη και στα έθιμα, αλλά και στα δρώμενα που παρουσιάζει ο κάθε τόπος που έρχεται εδώ.

Αρχικά, κάθε τόπος που έρχεται εδώ έχει τη δυνατότητα πρώτον να σου παρουσιάσει τη γαστρονομία του, αλλά και τα ήθη και τα έθιμά του, τα οποία έχουμε «απαιτήσει» να είναι γνήσια».

Άρα θα λέγαμε ότι και για τον επισκέπτη που έρχεται εδώ από οποιαδήποτε μέρος της Ελλάδας, το φεστιβάλ λειτουργεί επιμορφωτικά.

«Βεβαίως λειτουργεί επιμορφωτικά. Ο πολιτιστικός σύλλογος έχει μια αρχή που λέει ότι σε όλο αυτό που συμβαίνει γύρω μας, εμείς πολεμάμε με τον πολιτισμό. Και πιστεύω ότι κάπου πιάνει το όπλο αυτό, οφείλεται και στην αυθεντικότητα που λέγαμε προηγουμένως».

Πώς η γαστρονομία του νησιού κατάφερε να αποκτήσει τη σημερινή της φήμη;

«Ας ξεκινήσουμε με την ιστορία της γαστρονομίας. Στη Σίφνο πριν από πολλά χρόνια, όταν ακόμα δεν υπήρχε τουρισμός οι κάτοικοί της άρχισαν να φεύγουν γιατί δεν μπορούσε το νησί να τους κρατήσει και να τους συντηρήσει. Κάποιοι λοιπόν από αυτούς που έφυγαν ασχολήθηκαν με το επάγγελμα του μάγειρα, πήγαν στην Αθήνα και μπήκαν σε διάφορα μεγάλα σπίτια μαζί με κάποιους γνωστούς και διάσημους μάγειρες της εποχής, αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πολλά από τα παραδοσιακά μας φαγητά να βγουν για πρώτη φορά έξω από το νησί και να φτάσουν σε σπίτια που ο κόσμος τα δοκίμαζε και τα μάθαινε.

Άρα ένα φαγητό, όπως είναι το μαστέλο που είναι το παραδοσιακό φαγητό της Σίφνου έφτασε στην Αθήνα.

Οι άνθρωποι αυτοί που είχαν φύγει από τη Σίφνο με την πάροδο του χρόνου και την ανάπτυξη του τουρισμού ξαναγύρισαν στο νησί, όπου δημιούργησαν επιχειρήσεις και εκεί μέσα άρχισαν να παρουσιάζουν τα φαγητά τους, έχοντας σαν βάση την ποιότητα τους και πιστεύω ότι η Σίφνος εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να έχει ποιότητα στο φαγητό της. Κι έτσι με αυτόν τον τρόπο, έγινε γνωστή η γαστρονομία της Σίφνου και έγιναν γνωστά τα φαγητά της».

Πείτε μας μερικά από τα πιο ξακουστά παραδοσιακά φαγητά του νησιού σας;

«Είναι κυρίως το μαστέλο που είναι το φαγητό του Πάσχα. Εμείς στο νησί δεν κάνουμε σούβλα και το μαστέλο είναι το φαγητό του Πάσχα, το οποίο είναι κρέας αρνί ή κατσίκι το οποίο μπαίνει μέσα σε ένα ειδικό πήλινο σκεύος, που λέγεται μαστέλο και από εκεί πήρε και το όνομα το φαγητό, εξάλλου η Σίφνος είναι η βασίλισσα της αγγειοπλαστικής, τσουκαλάδες μας αποκαλούν. Το μαστέλο μπαίνει στον φούρνο το Μεγάλο Σάββατο το απόγευμα μένει μέσα πέντε με έξι ώρες και τα συστατικά του είναι πάρα πολύ απλά: Κατσίκι ή αρνί μπόλικο άνηθο, λιαστό κόκκινο κρασί, αλάτι και πιπέρι. Αυτό το παραδοσιακό φαγητό το βρίσκεις και στα εστιάτορα και σε πολύ καλή ποιότητα.

Μετά πάμε στη ρεβιθάδα, η οποία χωρίζεται σε δύο είδη: Εκείνη που σερβίρεται στα πανηγύρια που είναι το σταθερό φαγητό που σερβίρεται, προσφέρεται δωρεάν και είναι μαγειρεμένη στην κατσαρόλα και υπάρχει και η ρεβιθάδα που είναι το φαγητό της Κυριακής η οποία μπαίνει σε ένα ειδικό σκεύος που λέγεται σε σκεπασταριά και έχει μέσα ρεβίθια, λάδι, κρεμμύδι αλάτι και πιπέρι όπου μένει μέσα στο φούρνο όλη τη νύχτα και την παίρνουμε την επόμενη ημέρα την Κυριακή το πρωί.

Επίσης, είναι ξακουστή και καπαροσαλάτα μας. Το νησί έχει πολύ καλής ποιότητας κάπαρη και αυτή είναι μια συνταγή που την κάνουμε με ξερή κάπαρη όχι παστή που βρίσκεις στα βαζάκια. Τέλος, από γλυκά είναι το γλυκό του Πάσχα που είναι η μελόπιτα με άσπρο, μαλακό τυρί μυζήθρα μέλι, ζάχαρη και μπορεί και κανέλα και είναι το γλυκό που τρώμε τη βραδιά της Ανάστασης».