Ένας τετράποδος... φιλόσοφος: Tι κρύβεται πίσω από την αινιγματική συμπεριφορά της γάτας

Η αξία της σιωπής και της παρατήρησης

Ο Στεφάν Γκαρνιέ δεν είχε σκοπό να γράψει βιβλίο για τις γάτες. Μέχρι που παρατήρησε πως ο γάτος του, Ζίγκι, «έμοιαζε πάντα χαρούμενος».

«Με τον Ζίγκι ανέπτυξα μια βαθιά συντροφικότητα 15 χρόνων. Σε αμέτρητες καταστάσεις άρχισα να τον παρατηρώ και να καταγράφω τη στάση και τις αντιδράσεις του. Και τότε συνειδητοποίησα ότι δεν αντιδρά όπως εμείς οι άνθρωποι στις δυσκολίες της ζωής. Εκεί που εμείς ανησυχούμε ή εξαντλούμαστε ψυχικά, εκείνος επέλεγε την αποστασιοποίηση, την υπομονή ή απλώς την αδιαφορία».

«Ο Ζίγκι ήταν στην πραγματικότητα ο συγγραφέας του βιβλίου, εγώ ήμουν απλά ο γραμματέας του», αναφέρει ο συγγραφέας στο CNN Greece.

Η Στέλλα Βαρδάκη και η οικογένειά της διαθέτουν συνολικά τρεις γάτες. Η γάτα της Σανέλ, όπως ανέφερε, την έμαθε να παρατηρεί και να περιμένει

«Μου έμαθε να μην τα θέλω όλα τώρα. Να κοιτάω τι νιώθω και πότε είναι η στιγμή. Μου δείχνει ότι δεν χρειάζεται να βιάζεσαι για να ζεις».

Μέσα από αυτή τη συμπεριφορά όχι μόνο κατάφερε να επικοινωνεί καλύτερα με την τετράποδη φίλη της, αλλά πρωτίστως έμαθε καλύτερα τον ίδιο της τον εαυτό.

«Δεν έρχεται να γεμίσει κενά, μάλλον μας καλεί να τα αποδεχτούμε. Μας προτείνει να είμαστε παρόντες, ήρεμοι, ειλικρινείς. Μας διδάσκει την αξία της σιωπής και της παρατήρησης».

Αδιαφορία ή… ανεξαρτησία;

Οι γάτες συχνά κατηγορούνται ότι είναι «απόμακρες».

Όμως αυτό επιστημονικά δεν έχει υπόσταση.

Όπως εξηγεί η κτηνίατρος Γεωργία Παπανικολάου:

«Η εξημέρωση της γάτας δεν έγινε μέσω υποταγής, αλλά με βάση την αμοιβαία ωφέλεια. Έτσι διατήρησαν τα ανεξάρτητα χαρακτηριστικά τους».

Ακόμα κι όταν φαίνονται αδιάφορες, στην πραγματικότητα ακολουθούν έναν τρόπο ύπαρξης που δε βασίζεται σε ανθρώπινα πρότυπα στοργής.

«Το ότι μια γάτα δεν πλησιάζει ή δεν δείχνει στοργή με τους ανθρώπινους τρόπους δεν σημαίνει ότι είναι απόμακρη με βάση τα δικά της πρότυπα συμπεριφοράς».

«Δεν είναι εγωίστριες οι γάτες», σύμφωνα με τον Στεφάν Γκαρνιέ «απλώς είναι προσανατολισμένες στην προσωπική τους ευημερία, που είναι ο βασικός τους στόχος. Για να μπορούμε να αγαπάμε και να βοηθάμε τον άλλον πρέπει πρώτα να φροντίζουμε και να αγαπάμε τον εαυτό μας».

Το αφεντικό του σπιτιού: Οι γάτες επιλέγουν τον περίγυρό τους

Οι γάτες επιλέγουν. Επιλέγουν πού θα μείνουν, με ποιον θα είναι, και τι θα κάνουν.

Η Φωτεινή Αρβανίτη θυμάται τη μέρα που γνώρισε το γάτο της, τον Σαλάμι (από το νησί της Σαλαμίνας όπου και τον βρήκε).

«Με κοίταξε στα μάτια και ήξερα ότι είχαμε γίνει φίλοι».

Η επικοινωνία τους δεν χρειάστηκε ποτέ να είναι λεκτική. «Από την ενέργειά του, το βλέμμα του - όλα δείχνουν ότι εκείνος ήταν που με διάλεξε».

«Δεν υποτάσσονται σε κανέναν. Δεν κάνουν τίποτα που δεν θέλουν. Αυτό δεν είναι ανευθυνότητα – είναι αυθεντικότητα», λέει ο Στεφάν Γκαρνιέ.

«Η προτίμηση μιας γάτας προς ένα συγκεκριμένο άτομο προκύπτει από σύνθετες αλληλεπιδράσεις βιολογικών, νευροψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Προτιμούν τον άνθρωπο που παρέχει συνεπή και ήρεμη συμπεριφορά», εξηγεί η κτηνίατρος.

Εκ φύσεως ατάραχη

Μια γάτα δεν ζει ούτε στο παρελθόν, ούτε στο μέλλον. Ζει στο τώρα. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Στεφάν Γκαρνιέ:

«Αν κάτι τη στρεσάρει, απλώς απομακρύνεται. Δεν θα ‘κρατήσει μούτρα’, ούτε θα ‘αναλύσει’ τη σχέση. Θα επιλέξει τη γαλήνη της».

Η Στέλλα Βαρδάκη περιγράφει ακριβώς αυτή την ιδιαίτερη αντίδραση της τετράποδης φίλη της:

«Όταν είμαι στρεσαρισμένη, δεν με πλησιάζει. Αν έχω νεύρα, ούτε καν κάθεται στον ίδιο χώρο μαζί μου. Κι όμως, τις φορές που νιώθω πιο εύθραυστη, εμφανίζεται σιωπηλή και διακριτική, και κουλουριάζεται δίπλα μου».

Αυτό επιβεβαιώνει και η επιστήμη. Σύμφωνα με την Γεωργία Παπανικολάου, οι γάτες δείχνουν με το σώμα τους πότε νιώθουν καλά. Το γουργούρισμα, για παράδειγμα, και το «ζύμωμα» έχουν θεραπευτική αξία:

«Χρησιμοποιούν το γουργούρισμα ακόμη και όταν πονούν, ως μηχανισμό αυτοκαταπραυντικό», αναφέρει η κτηνίατρος. «Είναι κάτι βαθύτερο από ένδειξη ευχαρίστησης. Από την άλλη, το ‘ζύμωμα’ αποτελεί επίσης μια πολυλειτουργική συμπεριφορά που εκφράζει σύνδεση, ηρεμία και ασφάλεια».

Ένας τετράποδος φιλόσοφος

«Δεν διδάσκουμε τίποτα στις γάτες. Το μόνο που μπορούμε είναι να τις παρατηρούμε – κι αν είμαστε τυχεροί, να μας αφήσουν να μάθουμε κάτι από αυτές», λέει ο Στεφάν Γκαρνιέ.

Η κτηνίατρος συμφωνεί:

«Οι γάτες μπορούν να μας ‘διαβάζουν’. Αναγνωρίζουν τα συναισθήματά μας, τον τόνο της φωνής μας, ακόμα και τις εκφράσεις του προσώπου μας. Η σύνδεση με τον άνθρωπο είναι πραγματική και βασίζεται στην εμπιστοσύνη».

«Μας ακούν και μας βλέπουν προσεκτικά. Είναι σιωπηλοί ψυχολόγοι. Καταλαβαίνουν τη χαρά, τη λύπη μας και τα συναισθήματά μας. Όταν βασανίζομαι από αμφιβολίες και σκέψεις και την κοιτώ είναι σαν να με διαβάζει», προσθέτει η Φωτεινή Αρβανίτη.

«Είναι σαν να σου λέει ‘ξέρω τι σε απασχολεί, είμαι εδώ σε παρακολουθώ και σε προσέχω’», συμπληρώνει.

Ένα μάθημα ενάντια στη ματαιοδοξία

Την εποχή των social media που οι άνθρωποι προσπαθούν διαρκώς να αρέσουν στους άλλους, οι γάτες προσφέρουν έναν εναλλακτικό τρόπο σκέψης...

«Η γάτα δεν ψάχνει followers. Ξέρει ότι είναι όμορφη. Δεν τη νοιάζει η γνώμη των άλλων, ούτε οι τάσεις, ούτε η εικόνα. Δεν προσπαθεί να ενταχθεί σε κοινωνικά καλούπια. Δεν την απασχολεί να αρέσει σε όλους, γιατί στην πραγματικότητα αυτό είναι αδύνατο», τονίζει ο Στεφάν Γκαρνιέ.

«Είναι όπως είναι. Είτε την αποδεχτείς, είτε όχι. Απέναντι σε αυτή τη μεγάλη φάρσα της εικόνας που κυριαρχεί στα social media, η γάτα στέκεται στον ακριβώς αντίθετο πόλο».

«Ο χαρακτήρας της θυμίζει αυτόν μιας βασίλισσας», αναφέρει η Στέλλα Βαρδάκη. «Είναι όμορφη, περήφανη και με πολλή αυτοπεποίθηση. Και το ξέρει! Αυτή η σιγουριά της αποτελεί μέρος της γοητείας της».

Η γάτα αξία…ανεκτίμητη!

«Η συντροφιά μιας γάτας συνδέεται με κάτι άυλο, αδιόρατο», λέει ο Στεφάν Γκαρνιέ.

«Αυτός ο ψυχικός κατευνασμός και το μονοπάτι προς μια μορφή εσωτερικής ειρήνης  είναι, αναμφισβήτητα, από τις πιο γνωστές και ουσιαστικές δυνάμεις που έχουν οι γάτες στις ζωές μας».

Αυτό ακριβώς βρίσκει γοητευτικό ο σύγχρονος άνθρωπος στις γάτες, σύμφωνα με την κτηνίατρο:

«Οι γάτες προσφέρουν συντροφικότητα, συναισθηματική σταθερότητα και αίσθηση ασφάλειας, χωρίς να είναι εξαρτημένες με έντονο τρόπο, όπως οι σκύλοι. Οι εσωστρεφείς λατρεύουν την ηρεμία τους, οι δημιουργικοί γοητεύονται από την ανεξαρτησία τους και οι πολυάσχολοι νιώθουν ευγνωμοσύνη που είναι χαμηλού προφίλ συγκάτοικοι. Οι γάτες μας κάνουν να νιώθουμε ότι αξίζουμε την αγάπη τους - γιατί αυτή ποτέ δεν είναι δεδομένη».