Η ακτινοπροστασία στην Ελλάδα: Ώρα για δράση

Τα τελευταία χρόνια, οι μέθοδοι διάγνωσης και θεραπείας των νόσων καρδιάς, θώρακα, αγγείων έχουν θεαματική πρόοδο. Οι περισσότερες παθήσεις αντιμετωπίζονται με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές σε εργαστήρια με στεφανιογράφους και αγγειογράφους, π.χ. αγγειοπλαστική (μπαλονάκι-στεντ), αντικατάσταση καρδιακών βαλβίδων (TAVI), εμφύτευση βηματοδοτών-απινιδωτών, κατάλυση αρρυθμιών (Ablation) κ.ά.

Οι πράξεις αυτές απαιτούν απεικόνιση με χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας (ακτίνων Χ), στην οποία η έκθεση των εργαζομένων συσσωρεύεται αθροιστικά.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία θέσπισης κανονισμών ακτινοπροστασίας, όλο το προσωπικό πρέπει να φοράει ειδικές ποδιές, οι οποίες, όμως, αφενός είναι πολύ βαριές και δημιουργούν μυοσκελετικές κακώσεις, αφετέρου αφήνουν ακάλυπτα μέρη του σώματος. Επίσης, το προσωπικό χρησιμοποιεί ατομικά δοσίμετρα, τα οποία αποστέλλονται στον Δημόκριτο για ανάλυση της μηνιαίας δόσης ακτινοβολίας που δέχεται.

Λόγω φόρτου περιστατικών και έλλειψης προσωπικού, πολλές φορές οι εργαζόμενοι σε στεφανιογράφους και αγγειογράφους, κυρίως οι γιατροί, υπερεκτίθενται και η δόση που δέχονται είναι τόση ώστε τον επόμενο μήνα απαγορεύεται να μπουν στο εργαστήριο, όμως το σύστημα δεν αντέχει αυτή την απουσία.

Γιατί είναι απαραίτητη η προστασία από την ακτινοβολία

Το ζήτημα της προστασίας από την ακτινοβολία, η οποία συνιστά έναν «Αόρατο δολοφόνο» όλων των επεμβατικών καρδιολόγων, ακτινολόγων, αγγειοχειρουργών, υπερηχογραφιστών, αναισθησιολόγων, νοσηλευτών και τεχνολόγων, απασχολεί έντονα εδώ και χρόνια την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, καθώς τα μέσα που χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα δεν επαρκούν για την ολική και πλήρη προστασία τους.

Ένας επεμβατικός καρδιολόγος υπολογίζεται ότι κατά τη διάρκεια της καριέρας του θα εκτεθεί σωρευτικά σε ακτινοβολία που αντιστοιχεί σε 2.500–10.000 ακτινογραφίες θώρακος, ενώ το κεφάλι του εκτίθεται σε 5πλάσια ποσότητα ακτινοβολίας, δηλαδή 50.000 ακτινογραφίες θώρακος. Αυτή η έκθεση είναι υπερδιπλάσια σε σχέση με αυτήν ενός εργαζόμενου σε πυρηνικό σταθμό. Μια ημέρα στην Fukushima αντιστοιχεί σε 72mSv, ενώ μία ημέρα στο αιμοδυναμικό σε 125-300mSv. Το 25% των υπερηχογραφιστών καρδιολόγων δέχεται δεκαπλάσιες δόσεις σε σχέση με τους επεμβατικούς καρδιολόγους.

Οι γιατροί αυτοί διατρέχουν εξαπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν καταρράκτη, τριπλάσιο για καρκίνο, διπλάσιο για καρδιαγγειακές παθήσεις, φλεβίτη και έχουν πολύ μεγαλύτερη συχνότητα οι δερματικές βλάβες, η υπέρταση, τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα και οι όγκοι αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου. Δεν είναι λίγοι αυτοί που λόγω νόσησης από καρκίνο τους οποίους απαγορεύτηκε η είσοδος στο εργαστήριο.

Η έκθεση στην ακτινοβολία αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα για τις γυναίκες γιατρούς να επιλέξουν επεμβατική εξειδίκευση. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρία, από τους συνολικά 593 γιατρούς αυτών των εξειδικεύσεων μόνο οι 57 είναι γυναίκες (9%)

Κοινός κίνδυνος για όλες τις γυναίκες γιατρούς, νοσηλεύτριες και τεχνολόγους μπορεί να είναι μια κατάσταση εγκυμοσύνης ή άγνοια εγκυμοσύνης κατά τις πρώτες εβδομάδες της σύλληψης κατά τις οποίες δεν γνωρίζουν ακόμη ότι είναι έγκυοι ή και η μη γνωστοποίηση της εγκυμοσύνης κατά τους πρώτους μήνες λόγω εργασιακών σχέσεων ή προκαταλήψεων. Παρόλα αυτά, λόγω των αναγκών των εργαστηρίων συνεχίζουν να εργάζονται σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή οδηγία 2013/59/ Euratom, Art.10, σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται η παραμονή με την προϋπόθεση της έκθεσης σε πολύ μικρή συνολική ποσότητα ακτινοβολίας(< 1mSv).

Τι γίνεται σήμερα;

Αμερικανικές εταιρείες κατασκευάζουν ελαφρύτερες ποδιές με την ίδια αποτελεσματικότητα στην ακτινοπροστασία για τη μείωση των μυοσκελετικών προβλημάτων.

Σουηδική εταιρεία δημιούργησε ένα σύστημα ατομικών αυτόχρονων δοσιμέτρων τα οποία προβάλλουν σε μια οθόνη την ακτινοβολία που δέχεται σε πραγματικό χρόνο αυτός που τα φοράει, με αποτέλεσμα σε 3 μήνες να έχει προσαρμόσει τις κινήσεις του και να μειώνει την έκθεση κατά 80%.

Καθηγητής επεμβατικός καρδιολόγος στην Μινεσότα ΗΠΑ σχεδίασε ένα μοναδικό σύστημα που μειώνει κατά 84-94% την έκθεση στην ακτινοβολία σε όλους τους εργαζόμενους στα εργαστήρια, χωρίς να παρεμποδίζεται ή να διακόπτεται η καθημερινή ροή εργασιών.

Μια ανεξάρτητη μελέτη σε πραγματικές συνθήκες, που διενεργήθηκε στο πανεπιστήμιο της Minnesota, ανέδειξε ότι με εγκατεστημένο το σύστημα ακτινοπροστασίας, η έκθεση στην ακτινοβολία των εργαζομένων που φορούσαν ποδιά ακτινοπροστασίας πάχους 0.25mm, ήταν σημαντικά λιγότερη σε σχέση με την αντίστοιχη έκθεση με ποδιά ακτινοπροστασίας πάχους 0.50mm και με τα συμβατικά συστήματα που χρησιμοποιούνται σήμερα. Πολύ σημαντική η χρήση ποδιάς μισού βάρους για την πρόληψη των μυοσκελετικών κακώσεων .

Αυτό το σύστημα, συνδυαστικά με τα δοσίμετρα και τις νέου τύπου ποδιές, επιτρέπουν σε όλους τους εργαζόμενους, να φορέσουν ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ποδιές με το 1/3 του βάρους που φοράνε σήμερα.

Ο συνδυασμός της αυξημένης ακτινοπροστασίας, των αυτόχρονων δοσιμέτρων και των νέου τύπου ποδιών αποτελούν το όνειρο και την επιθυμία εκάστου εργαζόμενου.

Δυστυχώς, παρά τις εκκλήσεις των εργαζομένων, οι διοικήσεις των νοσοκομείων το αντιμετωπίζουν σαν μια επί πλέον δαπάνη και στις περισσότερες περιπτώσεις αδιαφορούν. Στην Αμερική, οι εργαζόμενοι ιατροί, νοσηλευτικό και τεχνολογικό προσωπικό, προκειμένου να πιέσουν για την προστασίας τους, είτε κάνουν αποχή από τα εργαστήρια ή ενάγουν τις διοικήσεις για πλημμελή παροχή προστασίας.

Παρά τις δυσκολίες, στην Ελλάδα έχουν ήδη εγκατασταθεί δύο συστήματα, πρόκειται να εγκατασταθούν άλλα 3 μέχρι το τέλος του χρόνου και έχουν προγραμματιστεί άλλα 3 μέχρι το Πάσχα του 2026. Τα 3 εξ αυτών προέρχονται από δωρεές, το ένα εκ μέρους του κ. Στρούλια και τα άλλα δύο της εταιρίας LaVieEnRose.

Σε κάθε περίπτωση, επειδή κάθε μέρα που περνάει επιβαρύνονται αυτοί οι εργαζόμενοι και οι διαδικασίες είναι εξαιρετικά αργές, χρειάζεται άμεσα η συνδρομή της πολιτείας αλλά και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας ώστε να προστατευθούν αυτοί που μας προστατεύουν.

Δείτε εδώ ολόκληρο το αφιέρωμα του CNN Greece στην Υγεία