Υπνική άπνοια: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την επικίνδυνη ασθένεια
Το ροχαλητό εκτός από ενοχλητικό για τον άνθρωπο που συμβιώνει κανείς μαζί του μπορεί να είναι επικίνδυνο για την υγεία αυτού που το εκδηλώνει.
Έτσι οι συμβίοι θα πρέπει εκτός από τον εκνευρισμό τους να εκφράζουν και την ανησυχία τους αν παρατηρήσουν ότι κατά την διάρκεια του έντονου ροχαλητού υπάρχουν διαστήματα που το άτομο δίπλα τους μοιάζει να μην παίρνει ανάσα.
Τι είναι η υπνική άπνοια
Όταν η αναπνοή ενός ατόμου διακόπτεται κατά τη διάρκεια του ύπνου για πάνω από δέκα δευτερόλεπτα και αυτό συμβαίνει κατ’επανάληψη σημαίνει ότι πάσχει από υπνική άπνοια.
«Ο πιο συνηθισμένος λόγος είναι ότι κλείνουν οι μύες του φάρυγγα κατά την διάρκεια του ύπνου με αποτέλεσμα να μην αφήνουν τον αέρα να περνάει. Επειδή όμως υπάρχει η εντολή πάρε ανάσα, ο ασθενής προσπαθεί να πάρει ανάσα και τελικώς ανοίγει ο φάρυγγας, παίρνει πέντε με δέκα ανάσες και μετά ξανακλείνει ο φάρυγγας. Αν γίνεται πάνω από τρεις με τέσσερις φορές την ώρα, σημαίνει ότι υπάρχει παθολογικό πρόβλημα» λέει στο CNN Greece o Μάνος Αλχανάτης, Ομότιμος Καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνος του Ιατρείου ύπνου στο νοσοκομείο Σωτηρία.
Βαθμίδες Σοβαρότητας
Η συχνότητα της άπνοιας καθορίζει σε πρώτη φάση την σοβαρότητα του περιστατικού. Πιο συγκεκριμένα:
- έως 14 φορές την ώρα θεωρείται ήπιο
- από 15 έως 29 φορές την ώρα είναι περιστατικό μέσης βαρύτητας
- από 30 φορές και πάνω, χαρακτηρίζεται βαρύ
Πηγή: Ενύπνιον- Κέντρου Διαταραχών ΄Υπνου
Συμπτώματα
πηγή:Reuters
Αυτό όμως που καθορίζει τον τρόπο αντιμετώπισης ενός περιστατικού είναι ένα σύνολο δεδομένων. Σκεφτείτε ότι τα γενικότερα συμπτώματα δεν είναι πάντα ανάλογα του βαθμού σοβαρότητας. Αυτό σημαίνει ότι ένας ασθενής μπορεί να ανήκει στην πρώτη βαθμίδα όμως να έχει πολύ έντονα συμπτώματα τα οποία τον δυσκολεύουν στην καθημερινότητα του, όπως :
• Μετά από 8ωρο ύπνο να νιώθει ότι δεν έχει κοιμηθεί αρκετά
• Ημερήσια υπνηλία ή κόπωση
• Ανησυχία κατά τη διάρκεια του ύπνου
• Ξαφνική αφύπνιση με αίσθηση λαχανιάσματος ή πνιγμού
• Ξηροστομία ή πονόλαιμο μετά την αφύπνιση
• Πνευματική δυσλειτουργία, όπως η δυσκολία συγκέντρωσης, προσοχής, απώλεια μνήμης ή ευερεθιστότητα
• Νυχτερινή εφίδρωση και νυκτερινή συχνουρία
• Σεξουαλική δυσλειτουργία
• Πονοκεφάλους κατά την πρωινή αφύπνιση οι οποίοι στην διάρκεια της ημέρας γίνονται πιο έντονοι
Τύποι
Οι υπνικές άπνοιες χωρίζονται σε δυο κατηγορίες, στις αποφρακτικές και στις κεντρικές.
πηγή:Reuters
Οι αποφρακτικές άπνοιες είναι οι πιο συχνές. Εμφανίζονται ως επαναλαμβανόμενα επεισόδια πλήρους ή μερικής απόφραξης των ανώτερων αεραγωγών κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου αποφρακτικής άπνοιας, οι μύες του διαφράγματος και οι θωρακικοί μύες εργάζονται πιο σκληρά καθώς προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την απόφραξη. Η αναπνοή συνήθως επανέρχεται μετά από:
- δυνατό ξεφύσημα
- έντονο ήχο ροχαλητού
- τράνταγμα του σώματος
Στις κεντρικές άπνοιες, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στους αεραγωγούς αλλά στον εγκέφαλο. Μια δυσλειτουργία στο κεντρικό νευρικό σύστημα και συγκεκριμένα στο κέντρο ελέγχου της αναπνοής, είναι η αιτία που οι μύες της αναπνοής δεν «συγχρονίζονται» ώστε να αναπνεύσει ο πάσχων.
Τόσο οι αποφρακτικές όσο και οι κεντρικές άπνοιες μπορούν να καταστρέψουν τον φυσιολογικό ύπνο, να μειώσουν τη ροή του οξυγόνου σε ζωτικά όργανα, να προκαλέσουν ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού και αγγειοπάθεια.
«Οι παχύσαρκοι σχετίζονται με περισσότερες άπνοιες. Ένας λεπτόσωμος έχει λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσει άπνοιες ακόμη και αν έχει στενό φάρυγγα. Οι άπνοιες επίσης θα μπορούσαν να σχετιστούν με υποθυρεοειδισμό ή με κάποια ορμονική διαταραχή. Επίσης η κολπική μαρμαρυγή θα μπορούσε να οδηγήσει σε κεντρικές άπνοιες» λέει ο Μάνος Αλχανάτης.
Προφίλ πασχόντων
Υπνική άπνοια εκδηλώνει το 5% με 6% των ανδρών και περίπου το 2% με 3% των προεμμηπαυσιακών γυναικών.
Μετά την εμμηνόπαυση όμως το ποσοστό των πασχόντων γυναικών αυξάνεται πιθανότατα λόγω της αύξησης του σωματικού τους βάρους και της ορμονικής αλλαγής.
«Σταματά η προστατευτική δράση κάποιων ορμονών, παίρνουν και λίγο βάρος οι γυναίκες όποτε αυξάνεται το ποσοστό. [...] Συνήθως ένας 20χρονος σπάνια θα εκδηλώσει πρόβλημα αν όμως είναι παχύσαρκος ή έχει διογκωμένες αμυγδαλές που κλείνουν τον φάρυγγα, θα κάνει άπνοια. Ακόμη και ένα μικρό παιδί μπορεί να κάνει άπνοια» εξηγεί στο CNN Greece o κύριος Αλχανάτης.
Γι αυτό τον λόγο οι γονείς θα πρέπει να εξετάσουν κι αυτό το ενδεχόμενο αν το παιδί τους δεν έχει διάθεση για παιχνίδι, νυστάζει έντονα μέσα στην ημέρα και αισθάνεται κόπωση.
πηγή: Reuters
Υπολογίζεται ότι το 6% του πληθυσμού, διεθνώς που ανήκει στην ηλικιακή κατηγορία από 35 έως 65 ετών εκδηλώνει υπνική άπνοια.
Διάγνωση
Το πρώτο βήμα είναι οι γιατροί να πάρουν από τον ασθενή ιστορικό σχετικά με τον ύπνο του.
Το επόμενο βήμα είναι να περάσει μια νύχτα στο εργαστήριο υπό την επίβλεψη ενός εκπαιδευμένου τεχνολόγου ώστε να μπορέσουν οι ειδικοί να κάνουν μελέτη ύπνου και να εκτιμήσουν την βαρύτητα του περιστατικού.
Κατά τη διάρκεια της μελέτης μεταξύ άλλων καταγράφονται: η δραστηριότητα του εγκεφάλου, οι κινήσεις των ματιών, η μυϊκή δραστηριότητα, ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή, η ροή του αέρα και τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα.
Θεραπεία
Σε ήπια περιστατικά σε ότι αφορά τον βαθμό σοβαρότητας και τα συμπτώματα οι γιατροί επιλέγουν να εφαρμόσουν συντηρητική θεραπεία. Για παράδειγμα, ζητούν από τους υπέρβαρους ασθενείς να χάσουν κιλά ή εάν το πρόβλημα εντοπίζεται στην στοματική κοιλότητα χρησιμοποιούνται ενδοστοματικά οδοντιατρικά προθέματα.
Επίσης συμβουλεύουν τους ασθενείς για την στάση του ύπνου που θα πρέπει να επιλέγουν. Συνήθως όταν είναι ανάσκελα, δεν τους βοηθάει.
Στα σοβαρά περιστατικά αποφρακτικής άπνοιας οι γιατροί επιλέγουν την μηχανική θεραπεία. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής θα πρέπει να κοιμάται εφαρμόζοντας στη μύτη –μερικές φορές και στο στόμα- μια μικρή μάσκα. Μέσω ενός μικρού σωλήνα η συσκευή παρέχει αέρα στην μάσκα. Η πίεση είναι ρυθμιζόμενη ανάλογα με το περιστατικό. Με αυτόν τον τρόπο οι αεραγωγοί, οι οποίοι παρουσιάζουν απόφραξη κατά τη διάρκεια του ύπνου διατηρούνται συνεχώς ανοικτοί.