Ο κ. Βαρουφάκης ως πλατφόρμα πολιτικής αντιπαράθεσης

Η μετεωρική συμμετοχή του στην πρώτη Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το πρώτο εξάμηνο του 2015 συνεχίζει να απασχολεί και να είναι αντικείμενο προβολής και δημοσιότητας. Αυτό δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του ότι ο κ. Βαρουφάκης είναι σήμερα παρών και ενεργός στον δημόσιο διάλογο της Ελλάδας. Φαίνεται ότι η Νέα Δημοκρατία θεωρεί ότι ο κ. Βαρουφάκης αποτελεί μια πλατφόρμα για την άσκηση της αντιπολιτευτικής της δραστηριότητας.

Πώς διαμορφώνεται αυτή η πλατφόρμα και πόσο πετυχημένη μπορεί να είναι;

Αφού κάνω μια σύντομη αναφορά σε πρόσφατες δηλώσεις των εμπλεκομένων μερών, θα προχωρήσω σε κάποιες υποθέσεις εργασίας.

Στην ανακοίνωση της με την συμπλήρωση δύο ετών από την έναρξη ελέγχων κίνησης κεφαλαίων, η ΝΔ αναφέρει ότι τα capital controls είναι συνειδητό έγκλημα που διέπραξαν σε βάρος της οικονομίας και της κοινωνίας οι κ.κ. Τσίπρας, Βαρουφάκης και Καμμένος καθώς – όταν αποφάσιζαν το δημοψήφισμα άφηναν την Ελλάδα εκτός προγράμματος.

Εδώ ο κ. Βαρουφάκης παρουσιάζεται ως άμεσος και κύριος «συνεργός» ενός «εγκλήματος», με την ιδιότητα του Υπουργού Οικονομικών, μαζί με τους κ.κ. Τσίπρα και Καμμένο. Το «έγκλημα» διαπράχθηκε με την επιβολή των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων.

Μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του κ. Γκλεν Κιμ, Συμβούλου του Υπουργού Οικονομικών κ, Τσακαλώτου, σύμφωνα με τις οποίες είχε επεξεργασθεί και παρουσιάσει από το 2014 σχέδιο για την δημιουργία παραλλήλου νομίσματος, η ΝΔ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφέρει μεταξύ άλλων:
«Δύο χρόνια μετά το αχρείαστο δημοψήφισμα, ο κ. Γκλεν Κιμ – σύμβουλος τότε του κ. Βαρουφάκη και σήμερα του κ. Τσακαλώτου – αποκαλύπτει νέα στοιχεία για τα σχέδια κυκλοφορίας “κουπονιών”, αντί του ευρώ. Δίνει έτσι νέες διαστάσεις στο έγκλημα που μεθόδευε η Κυβέρνηση Τσίπρα – Καμμένου....Δικαιώνεται, έτσι, άλλη μια φορά, η θέση της Νέας Δημοκρατίας ότι είναι απόλυτα επιβεβλημένη η σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής για την πλήρη διερεύνηση του εγκλήματος, που στοίχισε πολλά δισεκατομμύρια πρόσθετης λιτότητας για τους πολίτες». (ΝΔ: Επιβεβλημένη η σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής μετά... τις αποκαλύψεις του Κιμ)

Εδώ ο κ. Βαρουφάκης εμπλέκεται έμμεσα, αφού είναι ο «πατέρας» του λεγόμενου «παράλληλου συστήματος πληρωμών». Η ΝΔ ισχυρίζεται ότι τα σχέδια για το σύστημα αυτό αποτελούν μέρος του «εγκλήματος» που κόστισε «πολλά δισεκατομμύρια πρόσθετης λιτότητας» για τους πολίτες.

Ο κ. Βαρουφάκης δεν άφησε το θέμα αναπάντητο. Σε δηλώσεις του ανέφερε:
«Είτε το παράλληλο σύστημα πληρωμών που σχεδίαζα να εφαρμόσω με την ομάδα μου (της οποίας ο Glenn Kim ήταν επιφανές μέλος) αποτελούσε μια πραγματική εναλλακτική στην συνθηκολόγηση στο 3ο Μνημόνιο που καταστρέφει την χώρα – είτε ήταν μια επικίνδυνη ανοησία. Πίστευα και πιστεύω, όπως πιστεύουν πολλοί άλλοι σοβαροί αναλυτές π.χ. ο Wolfgang Munchau των Financial Times, ότι η ενεργοποίηση του παράλληλου συστήματος πληρωμών ήταν σαφώς καλύτερη επιλογή για την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, και για την χώρα μακροπρόθεσμα, από τον ζουρλομανδύα ενός ακόμα Μνημονίου, και όσων άλλων έπονται» (Ο Βαρουφάκης αποκαλύπτει: Ο Τσίπρας γνώριζε για το σχέδιο παράλληλων πληρωμών)

Ο κ. Βαρουφάκης υπερασπίζεται τον εαυτό του με αναφορά σε έγκριτο αρθρογράφο μεγάλης οικονομικής εφημερίδας της Αγγλίας, και το κάνει με τρόπο που σαφώς εμπλέκει και τον κ. Τσίπρα, ο οποίος σύμφωνα με τον κ. Βαρουφάκη «γνώριζε για το σχέδιο παράλληλων πληρωμών». Λέγει δηλαδή ο κ. Βαρουφάκης ότι αφενός το σχέδιο του ήτανε η μόνη σοβαρή εναλλακτική λύση στο Μνημόνιο και αφετέρου το γνώριζε ο κ. Τσίπρας, άρα ήτανε συνυπεύθυνος για αυτό.

Ο κ. Τσίπρας με τη σειρά του στην πρόσφατη συνέντευξη του στην εφημερίδα Γκάρντιαν, ανέφερε ότι (ο Βαρουφάκης) παρουσίασε ένα σχέδιο ασαφές και αόριστο. Ο Πρωθυπουργός απαξιώνει το λεγόμενο σχέδιο, ουσιαστικά το αποκαλεί «μη-σχέδιο», αφού δεν άξιζε να μιλάνε γι΄αυτό. Με τον τρόπο αυτό απαντά επι της ουσίας και στην αξιωματική αντιπολίτευση, αφού τους λέει ότι κυνηγούν ένα φάντασμα, το «μη-σχέδιο» συστήματος παραλλήλων πληρωμών του κ. Βαρουφάκη.

Απαντώντας στον κ. Τσίπρα, ο κ. Βαρουφάκης σε επιστολή του στην ίδια εφημερίδα διερωτάται:
‘Είναι η τακτική του «υποδειγματικού κρατουμένου» στους δανειστές μας ένα καλύτερο σχέδιο από αυτό που ο κ.Τσίπρας απέρριψε ως «αδύναμο και αναποτελεσματικό»; Αυτό είναι το ερώτημα.’ (Σκληρή απάντηση του Βαρουφάκη στον Τσίπρα μέσω Guardian)

Ο κ. Βαρουφάκης προχωρά στην απευθείας αντιπαράθεση με τον κ. Τσίπρα. Ενώ ο κ. Τσίπρας επιχειρεί την απαξίωση του «σχεδίου», ο κ. Βαρουφάκης τον εγκαλεί ότι είναι «υποδειγματικός κρατούμενος» των δανειστών.

Επανέρχεται ο Πρωθυπουργός, και στην συνέντευξη που έδωσε στον τηλεοπτικό σταθμό «Άλφα» μετά από το εκείνη στην Γκάρντιαν, δήλωσε ότι «Ο κ. Βαρουφάκης έχει γράψει ένα βιβλίο εδώ και τρεις μήνες, μου κάνει εντύπωση πως 3 εφημερίδες την ίδια Κυριακή αποφάσισαν να έχουν το ίδιο θέμα. Επιχειρείται από την αντιπολίτευση και τα μέσα που τη στηρίζουν για αλλαγή ατζέντας» και ευχήθηκε στον κ. Βαρουφάκη "καλές πωλήσεις στο βιβλίο του".(Δεσμεύτηκε για φοροελαφρύνσεις ο Τσίπρας - «Σε ένα χρόνο τέλος τα Μνημόνια» - Η μπηχτή για Βαρουφάκη)

Ο κ. Τσίπρας θέτει ευλόγως και ευθέως πλέον θέμα «αξιοποίησης» του κ. Βαρουφάκη από την αντιπολίτευση. Επίσης επιχειρεί το κλείσιμο αυτού του άτυπου διαλόγου, λέγοντας ότι δεν πρόκειται να συνεχίσει να ασχολείται με τον κ. Βαρουφάκη, ευχόμενος καλή επιτυχία στο βιβλίο του.

Ο κ. Βαρουφάκης όμως δεν αφήνει το θέμα και συνεχίζει την απευθείας αντιπαράθεση. Σχολιάζει αμέσως μετά την πρόσφατη έξοδο στις αγορές:
«Ο κοινός νους απαιτεί από την κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό είτε να ζητήσει δημοσίως συγγνώμη από τους κκ. Σαμαρά-Στουρνάρα είτε να δηλώσει ευθαρσώς ότι η μετακύλιση του ομολόγου Στουρνάρα δεν βοηθά στην απόδραση της χώρας από την Χρεοδουλοπαροικία. Τρίτη επιλογή κ. Τσίπρα δεν έχετε!»

Την σύντομη αυτή αναφορά στις ένθεν και ένθεν δηλώσεις, κλείνει ο Υπουργός κ. Τσακαλώτος. Ο υπουργός Οικονομικών σχολίασε πως κόμματα, αντιπολίτευση και εφημερίδες που σήμερα προσέχουν σήμερα με θρησκευτική ευλάβεια όσα λέει ο Γιάνης Βαρουφάκης, μέχρι πρότινος τον θεωρούσαν υπεύθυνο για την καταστροφή της χώρας και ζητούσαν εξεταστική επιτροπή για το πρώτο εξάμηνο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ. (Η ειρωνεία του Τσακαλώτου για το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη)

Από τα παραπάνω προκύπτουν οι ακόλουθες υποθέσεις εργασίας και συμπεράσματα.

Η ΝΔ έχει χαράξει μια αντιπολιτευτική στρατηγική που επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει το πρώτο εξάμηνο του 2015, αποδίδοντας στον κ. Τσίπρα την κύρια ευθύνη για όσα έγιναν, χωρίς όμως να συγχωρεί τον κ. Βαρουφάκη, που τον θεωρεί κύριο πρωταγωνιστή. Έτσι ομιλεί περί εγκλημάτων και ζητεί την σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής στη Βουλή, ενώ με κάθε ευκαιρία τονίζει ότι η πολιτική και πρακτική του ΣΥΡΙΖΑ αύξησε δυσανάλογα τα βάρη που σηκώνουν οι Έλληνες πολίτες και φορολογούμενοι.

Ο κ. Βαρουφάκης φαίνεται να αποτελεί σήμερα μια πλατφόρμα ευκαιρίας για τη ΝΔ, αφού κρατάει σταθερά αναμμένη τη φλόγα των «εναλλακτικών» λύσεων, που στην πολιτική φαρέτρα της ΝΔ ισοδυναμούν με έξοδο από το ΕΥΡΩ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έτσι η ΝΔ μπορεί να ισχυρίζεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ απλά υποχώρησε και ότι δεν πιστεύει σε τίποτε από όσα έκανε ο κ. Τσίπρας. Επομένως είναι μια πολιτική δύναμη που όχι μόνο λέει ψέματα, αλλά και δεν υποστηρίζει στην ουσία αυτά που έχει κάνει μέχρι σήμερα. Όσο για τον κ. Βαρουφάκη, είναι ένας αμετανόητος μεν, ειλικρινής δε ιδεολόγος, που κατά την ΝΔ με την απειρία και τον ερασιτεχνισμό του σχεδόν οδήγησε την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης.

Το τι θα γίνει όταν έλθει η ΝΔ στην εξουσία, δεν το γνωρίζει κανείς, ούτε ο κ. Μητσοτάκης. Εξαρτάται από τις συγκυρίες της στιγμής και τις σχετικές βραχυπρόθεσμες πολιτικές σκοπιμότητες, και όχι από θέσεις αρχής, που έτσι κι αλλιώς δεν πολυσυχνάζουν στην ελληνική πολιτική σκηνή. Το πιο πιθανό είναι ότι η ΝΔ θα παραπέμψει τουλάχιστον τους κ.κ. Τσίπρα, Βαρουφάκη και Καμμένο σε ποινική δίωξη με βάση τις διατάξεις περί ευθύνης Υπουργών. Μια τέτοια κίνηση θα εξασφαλίσει θεάματα στον λαό, που δεν έχει πολύ άρτο, και θα κρατήσει και αρκετά, κάτι απαραίτητο προκειμένου να παραμένει επίκαιρος ο «μπαμπούλας» της κακιάς και αποτυχημένης αριστεράς, μπροστά στην οποία η ΝΔ είναι «το μη χείρον βέλτιστον».

Από την άλλη μεριά ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι η πλατφόρμα του κ. Βαρουφάκη είναι ήδη απαξιωμένη, μαζί με τα σχετικά πολιτικά επιχειρήματα. Η συνέντευξη του κ. Πρωθυπουργού στον «Άλφα» αποκαλύπτει με ιδιαίτερα σαφή τρόπο την άποψη ΣΥΡΙΖΑ επι των θεμάτων αυτών. Ο κ. Τσίπρας αναγνώρισε ότι έκανε πολλά λάθη, ότι το πρώτο εξάμηνο ήτανε πολύ δύσκολο, τόσο δύσκολο που δεν το περίμενε, αλλά υπέβαλε τα πεπραγμένα του στην κρίση του λαού τον Σεπτέμβριο 2015 και ο λαός του έδωσε την πολιτική νομιμοποίηση για να συνεχίσει.

Το πρώτο συμπέρασμα που βγαίνει από αυτή τη δήλωση είναι ότι για τον ΣΥΡΙΖΑ οι αιτιάσεις της ΝΔ για εγκλήματα και άλλα σχετικά που διεπράχθησαν στο πρώτο εξάμηνο του 2015 είναι αβάσιμες, επειδή ο λαός νομιμοποίησε την διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, με την επανεκλογή του τον Σεπτέμβριο 2015.

Κατά τον κ. Τσίπρα η περίοδος μετά τον Σεπτέμβριο 2015 είναι μια περίοδος ανασυγκρότησης, ρεαλισμού, και διαπραγμάτευσης για να βελτιωθούν οι όροι του μνημονίου, που λήγει τον Αύγουστο 2018. Ήδη με την έξοδο στις αγορές η οικονομία μπαίνει σε μια νέα φάση, και το μεγάλο στοίχημα τώρα είναι η ανάπτυξη. Ήδη από τις 6 Μαρτίου 2017, σε ομιλία του Υπουργικό Συμβούλιο, ο Πρωθυπουργός κ. Τσίπρας ανέφερε:
«Τώρα όμως είμαστε πια σε θέση να συνθέσουμε εμείς τη μουσική, την "άνοιξη" της ελληνικής οικονομίας, ώστε τη φορά αυτή τους καρπούς να μην τους γευτούν μονάχα λίγοι, αλλά να επαρκέσουν για να επουλώσουν τις μεγάλες κοινωνικές πληγές της κρίσης και να καλύψουν τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας». (εφημερίδα «Η Αυγή»)

Επομένως κατά τον κ. Τσίπρα η ατζέντα του πολιτικού διαλόγου για το μέλλον της χώρας οφείλει να επικεντρωθεί στην ανάπτυξη και τις επενδύσεις και όχι στην παρελθοντολογία. Δεν χρειάζεται να αναφέρω ότι αυτή η ατζέντα είναι η μόνη που συμφέρει τον κ. Τσίπρα.

Στα πλαίσια αυτά, ο κ. Τσίπρας και η Κυβέρνηση του θα πρέπει να βιαστούν, επειδή δεν έχουν πολύ χρόνο μπροστά τους. Το Μνημόνιο λήγει τον Αύγουστο 2018 και μέχρι τότε θα πρέπει να υπάρξουν κάποια ορατά αποτελέσματα στον τομέα των επενδύσεων. Δεν βοηθάει καθόλου ότι η αξιοπιστία του είναι πλέον λαβωμένη μετά από τις συνεχείς αλλαγές πορείας που πραγματοποίησε. Ο ίδιος παραδέχεται ότι έκανε λάθη, είπε και κάποιες ανακρίβειες (ψεματάκια ίσως), πλην όμως είναι τίμιος, ενώ οι άλλοι είναι κλέφτες.

Κοντολογίς, μόνο η επικράτηση ενός ήρεμου κλίματος με σοβαρές επενδύσεις θα δημιουργήσει κάποιες προϋποθέσεις επιβίωσης στο στρατόπεδο του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει σε στρατηγικό επίπεδο να κατανοήσει, αντλώντας και διδάγματα από την ελληνική ιστορία, ότι κινδυνεύει πρωτίστως από την οργή του Έλληνα ψηφοφόρου, και όχι από την αντιπολιτευτική στρατηγική και τακτική της ΝΔ, που είναι έτσι κι αλλιώς πρωτόλεια (για αυτό δεν φταίει η ΝΔ, αυτό απαιτεί η ελληνική πολιτική αρένα). Ο ψηφοφόρος αυτός αισθάνεται προδομένος, κατακρεουργημένος από τους φόρους και τις μειώσεις των συντάξεων, και σύμφωνα με την κίνηση του πολιτικού εκκρεμούς θα πάει από τον ΣΥΡΙΖΑ στη ΝΔ. Μην έχετε καμία αμφιβολία αγαπητοί φιλελεύθεροι φίλοι και φίλες, ότι καθώς θα πλησιάζουν οι εκλογές η ΝΔ θα γίνει η «μάνα» των ορφανών του Δημόσιου τομέα, και θα τα φροντίσει και θα τα κανακέψει, γιατί για ένα ψήφο ζούμε στον κόσμο αυτό. Εξάλλου δεν είναι μόνο ο κ. Τσίπρας εκείνος που μπορεί να κάνει «αναστροφή πορείας».

Το πολιτικό μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ εξαρτάται από το πόσο μακριά προς την αντίπαλη κατεύθυνση θα πάει το πολιτικό εκκρεμές. Αν πάει πολύ μακριά, Ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει οντολογικό πρόβλημα, όπως είχε και έχει ακόμη το ΠΑΣΟΚ, πέφτοντας κάτω από το 10% στις επόμενες εκλογές. Με βάση την πρόβλεψη για την κίνηση του πολιτικού εκκρεμούς θα αποφασισθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ η ημερομηνία των επόμενων βουλευτικών εκλογών. Πρόκειται όμως περί Ρωσικής ρουλέτας. Σε κάθε περίπτωση, δεν νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει να ανακάμψει από την επερχόμενη πτώση του, ούτε και να διεκδικήσει ξανά την εξουσία.

Όπως και στο ποδόσφαιρο, οι χαμένες ευκαιρίες πληρώνονται ακριβά.

Στο πλαίσιο όλων των παραπάνω, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι η ΝΔ παίζει την πλατφόρμα Βαρουφάκη επειδή δεν έχει κάτι καλύτερο να κάνει, και επειδή το brand name Βαρουφάκης πουλάει, και καλά κάνει υπό το πρίσμα αυτό. Ο κ. Μητσοτάκης για να σώσει και τα προσχήματα συνεχίζει τις διακηρύξεις για το πρόγραμμα που θα εφαρμόσει, κανείς όμως δεν ασχολείται με αυτές. Όταν έλθει η ΝΔ στην εξουσία (με αυτοδυναμία κατά προτίμηση) θα προχωρήσει στις παραπομπές με τις διατάξεις περί ευθύνης Υπουργών και θα βάλει τα πάντα στον αυτόματο πιλότο, αφού όλοι σήμερα στη ΝΔ πιστεύουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τους έχει κάνει μια πολύ μεγάλη χάρη. Η κατάσταση της οικονομίας έχει πιάσει πάτο, οπότε χειρότερα δεν γίνεται. Αν έχουν δίκιο, θα καθίσουν στην εξουσία τουλάχιστον για μια οκταετία, αν βέβαια μέχρι τότε έχει διαμορφωθεί μια εναλλακτική πολιτική δύναμη. Διευκρινίζω ότι ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε το ΠΑΣΟΚ (με οιοδήποτε κάλυμμα) πρόκειται να αποτελέσει εναλλακτική στη ΝΔ το 2026 (ή εκεί γύρω). Χωρίς εναλλακτική πολιτική δύναμη αξιώσεων, η ΝΔ (και ο κ. Μητσοτάκης) μπορούν να ετοιμάζονται να αποτελέσουν την μακροβιότερη μεταπολεμική Κυβέρνηση, καταρρίπτοντας και το ρεκόρ του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου (και όχι βέβαια του σημερινού κακεκτύπου, που μόνο σαν ουρά της ΝΔ μπορεί να συνεχίσει να παίζει ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας.) Το τι θα γίνει δε με την παραπομπή των υπευθύνων του ΣΥΡΙΖΑ με τις διατάξεις περί ευθύνης Υπουργών θα αποτελέσει μακροπρόθεσμα και στην καλύτερη περίπτωση μια φανταχτερή πολιτική γαρνιτούρα.

*Ο Νίκος Μορόπουλος είναι Σύμβουλος Εταιρικών Μετασχηματισμών (MSc)