Τεχνητή νοημοσύνη: Πώς το 2023 άλλαξε τα πάντα

Γιατί το 2023, όμως;

Ενδεχομένως επειδή ήταν η χρονιά που το ευρύ κοινό έμαθε για το ChatGPT, άκουσε για την OpenAI και τον γκουρού της Σαμ Άλτμαν, διάβασε για τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στον τομέα της υγείας και άκουσε για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες καινούργιο «τραγούδι» των Beatles.

Οι ειδήσεις, όμως, δεν ήταν όλες θετικές: το AI χρησιμοποιήθηκε εκτενώς κατά τη διάρκεια της χρονιάς για τη δημιουργία παιδικής πορνογραφίας ή revenge porn, κυκλοφόρησαν δεκάδες deepfake βίντεο ενώ άνοιξε για τα καλά η συζήτηση για τους κινδύνους της συγκεκριμένης τεχνολογίας, σε περίπτωση που δεν θεσπιστεί αυστηρό νομικό πλαίσιο.

Τι περιμένουμε, όμως, στον τομέα του AI το 2024;

«Καταρχήν οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης είναι ήδη υπάρχουσες στη ζωή μας. Δεν είναι κάτι εντελώς καινούργιο. Όλοι χρησιμοποιούμε τα Google Maps για να πάμε κάπου και κάναμε τα εμβόλια για την Covid» λέει στο CNN Greece Χρήστος Παπαδόπουλος, CEO της Witside, εταιρείας προηγμένων αναλύσεων.

Και συνεχίζει:

«Τα πρώτα πράγματα που θα δούμε για την επόμενη χρονιά θα έχουν να κάνουν με εμπλουτισμό και νέες δυνατότητες και λειτουργίες στις εφαρμογές που ήδη χρησιμοποιούμε. Επομένως αναμένονται περισσότερες και καλύτερες εφαρμογές όλων αυτών των τεχνολογιών και θεωρώ ότι θα δούμε και αρκετά καινούργια προϊόντα στην αγορά».

Ο ίδιος εξηγεί δε, ότι θα διαφανούν και τα κενά που υπάρχουν στη χρήση αυτών των τεχνολογιών ενώ θα υπάρξει όξυνση του ανταγωνισμού μεταξύ εταιρειών.

«Θα δούμε και άλλες εταιρείες να εμφανίζουν πολλά και νέα προϊόντα» ανέφερε ο ίδιος.

Αγωνία για το «αύριο»

Το ερώτημα που γεννάται, δεδομένης της γκάμας των εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης, είναι πώς θα αλλάξει την καθημερινότητα των πολιτών και την κοινωνία τις επόμενες δεκαετίες.

«Συνήθως η έλευση νέων τεχνολογιών συνοδεύεται από μια πολύ μεγάλη ανησυχία. Αυτό γινόταν πάντοτε. Τελικά, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, η χρήση των τεχνολογιών αποβαίνει επωφελής για τους ανθρώπους. Το ίδιο πιστεύω θα συμβεί και τώρα. Η τεχνητή νοημοσύνη εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1940 και έχει ενισχύσει την παρουσία της τα τελευταία 20 χρόνια.Την περασμένη χρονιά είχαμε απλώς την ευκαιρία να δούμε άμεσα κάποιες από τις χρήσεις της ενώ μέχρι τώρα υπήρχε κυρίως "πίσω" από τις εφαρμογές ή τις συσκευές που χρησιμοποιούσαμε».

Όπως εξηγεί ο κ. Παπαδόπουλος, μια αναζήτηση στη Google ή οι προτάσεις για το πού να ταξιδέψει κάποιος, ποιους να κάνει φίλους σε ένα κοινωνικό δίκτυο ή ποιες ταινίες να δει είναι υπηρεσίες που βασίζονται σε τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης.

«Ήταν παρούσα (σ.σ. η τεχνολογία). Αυτό το πράγμα όμως τώρα αλλάζει πάρα πολύ και σε ό,τι αφορά τη ζωή μας. Νομίζω πως ένα καλό παράδειγμα μας προσφέρουν οι οικιακές συσκευές. Αν δούμε δηλαδή πώς έχουν εξελιχθεί τα τελευταία 200 χρόνια, πώς έχει αυξηθεί δηλαδή και ο αριθμός τους, οι λύσεις που προσφέρουν και ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούνται. Έτσι, μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα πού πάει το πράγμα.

Σήμερα δεν νοείται κανένας να μαζέψει ξύλα για να ψήσει το φαγητό του. Αυτό το οφείλουμε και στις συσκευές και στον ηλεκτρισμό. Το καινούργιο στοιχείο ποιο είναι; Ότι πλέον μπορούμε να έχουμε ακόμη περισσότερες αυτοματοποιημένες διαδικασίες.

Κάποιες από αυτές υπάρχουν ήδη –δηλαδή το πλυντήριο πλέον εκτιμά και ζυγίζει το βάρος των ρούχων και καθορίζει αντίστοιχα το νερό που θα χρησιμοποιήσει. Το ίδιο κάνουν και άλλες ηλεκτρικές συσκευές, φούρνοι που αποφασίζουν πότε σταματάνε ή πότε ξεκινάνε κλπ. Όλα αυτά είναι τέτοιες εφαρμογές. Αυτό που θα δούμε εδώ είναι πολύ περισσότερους αυτοματισμούς μέσα στην καθημερινότητά μας» λέει ο κ. Παπαδόπουλος.

Και συμπληρώνει:

«Τεχνητή νοημοσύνη τι σημαίνει; Οι συσκευές θα μπορούν να εκπαιδεύονται μαζί μας και να αναλαμβάνουν λειτουργίες που υποκαθιστούν δικές μας πράξεις».

Έχει καθυστερήσει η Ελλάδα

Ένας από τους μεγαλύτερους προβληματισμούς πολιτών και κυβερνήσεων για την τεχνητή νοημοσύνη είναι ότι θα αλλάξει τον εργασιακό χάρτη και θα αφήσει άνεργους εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο.

Πόσο υπαρκτός είναι, όμως, αυτός ο φόβος;

Και υπάρχει ανησυχία για το ελληνικό εργατικό δυναμικό, που τόσα δεινά έχει περάσει τα τελευταία χρόνια λόγω οικονομικής κρίσης, μνημονίων και κορωνοϊού;

«Όλοι –και οι χώρες και οι άνθρωποι, μπορούν να επωφεληθούν αρκετά από την τεχνητή νοημοσύνη. Επομένως και η ελληνική κοινωνία και οικονομία δεν μπορεί να μείνουν έξω από αυτή την κατάσταση. Αν κρίνουμε από τις διάφορες έρευνες που γίνονται και σε επιχειρηματικό επίπεδο, φαίνεται ότι οι Έλληνες επιχειρηματίες δεν αντιλαμβάνονται όλο το εύρος των αλλαγών» λέει ο κ. Παπαδόπουλος.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν μείνει πίσω στην «κούρσα» για την υιοθέτηση και χρήση τεχνολογικών τεχνητής νοημοσύνης, με τον κ. Παπαδόπουλο να εξηγεί ότι εν μέρει αυτό οφείλεται και σε διαρθρωτικά ζητήματα της ελληνικής οικονομίας –όπως για παράδειγμα τον μεγάλο αριθμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Προσώρας, οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν έχουν επιδείξει την ωριμότητα που έχουν μεγάλες, διεθνείς επιχειρήσεις και δεν έχουν καν καλύψει την προηγούμενη φάση της ψηφιακής ανάπτυξης, που έχει να κάνει με την αξιοποίηση και οργάνωση δεδομένων.

«Αν κρίνουμε από πρόσφατη έρευνα της KPMG π.χ, οκτώ στους 10 Έλληνες CEOs λένε ότι επενδύουν στην τεχνητή νοημοσύνη. Αν συσχετίσουμε τέτοιες έρευνες, με τα χρήματα που σκοπεύουν να επενδύσουν βλέπουμε ότι δεν μπορούν να γίνουν και τόσο αξιόλογα πράγματα. Πρέπει να καταλάβουν και οι επιχειρήσεις ότι για να μπορέσουν να αξιοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη, οφείλουν να επενδύσουν αρκετά προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε να καρπωθούν και όλα τα οφέλη που μπορούν να έχουν. Είναι σημαντικό ακόμη να σημειώσουμε, ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο ή κυρίως τεχνικό. Βεβαίως, τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα τρέχει με πολύ γρηγορότερα βήματα από άλλες χώρες. Θα πρέπει όμως να ενισχυθούν ακόμη περισσότερο» αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος» αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος.

«Απαραίτητη η θέσπιση νόμων»

Προσώρας, οι περισσότερες εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπουν στους χρήστες να αναλύουν μεγάλο όγκο δεδομένων και να ανιχνεύουν μοτίβα και τάσεις.

Τα αποτελέσματα των αναλύσεων αυτών μπορούν να προβλέψουν μελλοντικές συμπεριφορές στο χρηματιστήριο, στην κίνηση των οχημάτων μιας πόλης ή ακόμη και να βοηθήσουν γιατρούς να ανιχνεύσουν μια νόσο πριν την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.

Όλα αυτά είναι θετικά στοιχεία.

Και δεν λείπουν τα αρνητικά.

Το AI μπορεί, όμως, να θέσει σε κίνδυνο τα προσωπικά μας δεδομένα ή ακόμη και να επηρεάσει δημοκρατικές εκλογές, πλημμυρίζοντας τα κοινωνικά δίκτυα με παραπληροφόρηση.

Και αυτό γιατί οι αλγόριθμοι μαθαίνουν από τους ανθρώπους, τις συμπεριφορές τους και τα πραγματικά δεδομένα του πλανήτη.

Αυτός είναι και ο λόγος που χιλιάδες ειδικοί ανά τον κόσμο επιμένουν ότι μετά από τα πρώτα, δειλά βήματα θα πρέπει να ληφθούν θαρραλέες αποφάσεις για τη θέσπιση νόμων, που θα ρυθμίζουν το πλαίσιο λειτουργίας της τεχνολογίας αυτής.

«Νομίζω ότι είναι απαραίτητη η θέσπιση νόμων, επειδή όμως μιλάμε για μια διεθνή αγορά –όλος ο κόσμος είναι πλέον διασυνδεδεμένος- δεν είναι ένα ζήτημα που μπορεί να λυθεί σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο» εξηγεί ο κ. Παπαδόπουλος, παραλληλίζοντας την κατάσταση με την κλιματική αλλαγή.

«Οι πλούσιες χώρες επηρεάζουν το κλίμα αλλά αυτό καθορίζει και τις αλλαγές της θερμοκρασίας στην Αφρική, που ουσιαστικά δεν έχει καμία ευθύνη ή έστω έχει περιορισμένη ευθύνη σε όλη αυτή τη διαδρομή» αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι η γεωπολιτική αστάθεια που επικρατεί αυτή τη στιγμή στον πλανήτη δυσχεραίνει τη δυνατότητα συνεννόησης των κρατών σε αυτό το επίπεδο.

«Για να πούμε ότι έχει γίνει κάτι σοβαρό, δεν μπορεί να στηρίζεται ούτε στην αυτορρύθμιση των επιχειρήσεων ούτε σε περιφερειακό επίπεδο –όσο αναγκαία και αν είναι αυτά. Το θετικό στοιχείο εδώ είναι ότι διαθέτουμε αρκετή γνώση για να εντοπίσουμε τους κινδύνους, κάτι που θα μας επιτρέψει να προχωρήσουμε σε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο να εγγυάται καλύτερα αποτελέσματα για όλους μας» δηλώνει ο ίδιος.

Ιδιαίτερο καίριο ζήτημα είναι το ποιοι έχουν πρόσβαση στις τεχνολογίες ΑΙ και για ποιους σκοπούς.

«Ένα ζήτημα είναι ποιοι έχουν πρόσβαση σε αυτές τις τεχνολογίες και για ποιους σκοπούς αλλά και πώς μπορεί να επενδυθούν. Ένα παράδειγμα είναι οι στρατιωτικοί σκοποί, δηλαδή τι έκθεση μπορεί να έχει αυτό σε στρατιωτικό επίπεδο ή σε επίπεδο ασφαλείας και παραβίασης της ιδιωτικότητας των ανθρώπων. Ένα άλλο ζήτημα έχει να κάνει με την αυτονομία –που αυτό δεν είναι του παρόντος αλλά μεταγενέστερο- των εν λόγω συστημάτων» αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος.

«Εκεί που θα δούμε εντυπωσιακές αλλαγές είναι με την έλευση κβαντικών υπολογιστών –όταν αυτό συμβεί- αλλά και σε άλλους τομείς, της καθημερινότητας και του πολιτισμού» υπογραμμίζει παράλληλα ο ίδιος, εξηγώντας επίσης πως θα βελτιωθούν και πολλές εφαρμογές που ήδη υπάρχουν ενώ παράλληλα θα μειωθεί και το κόστος τους.

Το τέλος των τεχνών όπως τις ξέρουμε;

Μπορεί κάτι που δεν έχει δημιουργηθεί από άνθρωπο να θεωρηθεί τέχνη; Το φλέγον αυτό ερώτημα απασχόλησε πολύ φέτος την παγκόσμια καλλιτεχνική κοινότητα, που είδε το AI όχι μόνο να συνθέτει μουσική αλλά και να ζωγραφίζει, να γράφει ή να αναμειγνύεται ακόμη περισσότερο στον κινηματογράφο.

Ακόμη και απλοί χρήστες του διαδικτύου ήδη μπορούν να γράψουν κείμενα με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης ή ακόμη και να δημιουργήσουν έναν πίνακα ζωγραφικής –και μάλιστα με μερικά μόνο κλικ.

Απειλεί, τελικά, η ΑΙ την καλλιτεχνική έκφραση;

«Αυτή η συζήτηση θυμίζει αυτό που γινόταν πριν από 150 χρόνια με τη φωτογραφία, όταν έλεγαν ότι θα καταργήσει τη ζωγραφική. Τελικά δεν την κατήργησε τη ζωγραφική, απλά την άλλαξε. Και το προηγούμενο τεχνολογικό κύμα μας χάρισε νέες μορφές τέχνης, για παράδειγμα στον κινηματογράφο» αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος.

Μάλιστα, ο ίδιος τονίζει ότι η τεχνητή νοημοσύνη, για τη μουσική τουλάχιστον, περιορίζεται περισσότερο στην ανάπλαση ή ανασύσταση υφιστάμενων μοτίβων.

Δεν είναι σε θέση ακόμη να φτιάξει κάτι πρωτότυπο.

«Αυτό που λείπει και θα λείπει για πολύ ακόμη είναι η έμπνευση» εξηγεί ο ίδιος, λέγοντας παράλληλα ότι ενδεχομένως ο ρόλος των μουσικών να αλλάξει τα επόμενα χρόνια –να γεννηθούν κάποια νέα επαγγέλματα και να καταργηθούν κάποια άλλα.

«Θα δούμε νέες μορφές τέχνης. Κάτι που είναι ήδη προσιτό είναι κομμάτια που σχετίζονται με την εικονική πραγματικότητα. Μπορεί να συντεθούν καινούργια έργα. Ή κάτι άλλο έχει να κάνει με την είσοδο της αφής στην τέχνη. Δεν μπορεί κάποιος να πει με ακρίβεια “αυτό θα φύγει, αυτό θα μείνει”. Αυτό είναι παρακινδυνευμένο και όποιος έχει προσπαθήσει να μαντέψει το μέλλον έχει αποτύχει. Αν κοιτάξουμε ακόμη και για την ίδια την τεχνητή νοημοσύνη, στις αρχές του αιώνα μας, πολλοί μελλοντολόγοι την είχαν αφαιρέσει από το χάρτη των μεγάλων τεχνολογικών επαναστάσεων που προέβλεπαν» συμπληρώνει ο κ. Παπαδόπουλος.

Rise of the machines?

Κατά τη διάρκεια του 2023 ακούστηκαν και πολλές φωνές ειδικών της τεχνητής νοημοσύνης, που εξέφραζαν την ανησυχία τους για την λεγόμενη «άνοδο των μηχανών» και το ενδεχόμενο τα δημιουργήματα του ανθρώπου να γίνουν εξυπνότερα από εκείνον.

«Η απειλή θεωρώ ότι είναι δυνητικά υπαρκτή. Ίσως είναι νωρίς ακόμη για αυτή την περίοδο, όμως είναι πάρα πολύ σημαντικό να δούμε πώς θα διαμορφωθούν τα κανάλια μέσα στα οποία κυκλοφορεί όλη αυτή η γνώση. Όταν σχηματιστούν οι κοίτες των ποταμών δεν αλλάζουν εύκολα. Το ίδιο πράγμα θα συμβεί και εδώ. Επομένως είναι ιδιαίτερα κρίσιμο αυτό που συζητήσαμε νωρίτερα για την ύπαρξη ρυθμιστικού πλαισίου. Αυτό που δεν συζητείται αρκετά είναι το ότι η τεχνητή νοημοσύνη –τουλάχιστον μέχρι στιγμής- διδάσκεται από τις εμπειρίες και τις συνήθειες των ανθρώπων και είναι πάρα πολύ σημαντικό τι παράδειγμα της δίνουμε» λέει ο κ. Παπαδόπουλος σχετικά.

Και καταλήγει λέγοντας:

«Αν κοιτάξουμε την ιστορία της τεχνολογίας μέχρι σήμερα, πρόκειται για μια ιστορία επινόησης εργαλείων, συστημάτων και τεχνικών, που εξυπηρετούν τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Το καινούργιο στοιχείο εδώ είναι ότι ήδη η τεχνητή νοημοσύνη, δυνητικά τουλάχιστον, μπορεί να επινοήσει εργαλεία για τον εαυτό της, επομένως εάν αφήσουμε το σύστημα ελεύθερο δεν μπορεί κανένας να γνωρίζει τι θα κάνει. Όπως δεν μπορούσαν να προβλέψουν οι μαϊμούδες τι θα κάνουν οι άνθρωποι».