FOCUS

Σαν σήμερα: 11 Οκτωβρίου - Τα 20 χρόνια δράσης και το απρόσμενο τέλος του ΕΛΑ

Σαν σήμερα: 11 Οκτωβρίου - Τα 20 χρόνια δράσης και το απρόσμενο τέλος του ΕΛΑ

 Η 11η Οκτωβρίου είναι η 284η ημέρα του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο και 285η σε δίσεκτα έτη. Στις 11 Οκτωβρίου 2004, ολοκληρώνεται, μετά από 8 μήνες, η δίκη του ΕΛΑ. Για τον Επαναστατικό Λαϊκό Αγώνα, όπως ήταν το πλήρες όνομα της οργάνωσης, είχαν προηγηθεί δύο δεκαετίες δράσης και ακολούθησε ακόμη μια δίκη, με διαφορετική έκβαση. 

Η «17 Νοέμβρη» είναι η γνωστότερη οργάνωση του είδους στην Ελλάδα, όμως ο ΕΛΑ προϋπήρξε και η δράση του ήταν σαφέστατα πιο πολυχσιδής.

Πρωτοεμφανίστηκε με την έλευση της Μεταπολίτευσης, με ένα μπαράζ εμπρησμών που είχαν ως στόχο οκτώ αυτοκίνητα ξένων αποστολών. Τους εμπρησμούς, το βράδυ της 29ης Απριλίου 1975, «υπογράφει» για πρώτη φορά η οργάνωση Επαναστατικός Λαϊκός Αγώνας.

Στα σχεδόν είκοσι χρόνια της δράσης της, η οργάνωση ανέλαβε την ευθύνη για περισσότερες από 250 εκρήξεις βομβών και εμπρησμούς.

Τον Οκτώβριο του 1977 μέλη της Φράξιας Κόκκινος Στρατός (Μπαάντερ-Μάινχοφ, ή RAF) βρίσκονται νεκροί στο κελιά τους. Η γερμανική τρομοκρατική οργάνωση απάντησε εκτελώντας τον βιομήχανο Χανς Μάρτιν Σλέγερ. Μια μέρα μετά, στις 19 Οκτωβρίου, ο ΕΛΑ επιχειρεί να χτυπήσει τα γραφεία της γερμανικής AEG στον Ρέντη.

Η συνέπεια είναι να προκληθεί συμπλοκή μεταξύ αστυνομικών και τεσσάρων αγνώστων κατά την οποία σκοτώθηκε ο Χρήστος Κασσίμης, αντιστασιακός, μέλος στη διάρκεια της χούντας του κινήματος 20 Οκτώβρη και φερόμενος μέχρι σήμερα ως αρχηγός του ΕΛΑ εκείνη την πρώτη του περίοδο.

Σε αντίθεση με τη «17Ν», ο ΕΛΑ απέφευγε την προσωποποίηση των στόχων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρξαν και τέτοιοι:

Στις 31 Ιανουαρίου 1979 δολοφονήθηκε ο αρχιβασανιστής της χούντας Πέτρος Μπάμπαλης και την ευθύνη ανέλαβε η οργάνωση «Ιούνης '78». Έξι χρόνια αργότερα, το 1985 ο ΕΛΑ ανέλαβε την ευθύνη για το χτύπημα αυτό αλλά και ολόκληρη την δράση της οργάνωσης. Το 1983 επιτίθεται στον Σαουδάραβα πρέσβη με τη χρήση για πρώτη φορά τηλεχειριστηρίου σε έκρηξη βόμβας.

Η εικοσαετής πορεία του ΕΛΑ είναι διάσπαρτη από διαφωνίες ανάμεσα στα στελέχη του για την ορθότητα των ενεργειών και των πολιτικών επιλογών της οργάνωσης, κυρίως για το θέμα των δολοφονικών επιθέσεων. Δεν ήταν λίγες οι φορές που η οργάνωση διασπάστηκε σε μικρότερα κομμάτια.

Στροφή στα «προσωποποιημένα χτυπήματα»

Μετά το θάνατο του Κασσίμη, η διαφωνία περιστρέφεται γύρω από τη δολοφονία του Μπάμπαλη, με την οποία κάποιοι φαίνεται ότι συμφωνούν και κάποιοι όχι. Έως τότε ο ΕΛΑ δρούσε πολύ διαφορετικά: Είχε κάνει δεκάδες βομβιστικές ενέργειες, έχει πάρει μέρος σε κινητοποιήσεις σε χώρους εργαζομένων και σπουδαστών και έχει μοιράσει χιλιάδες έντυπα με τις θέσεις του.

Βασικό έντυπο προπαγάνδισης των θέσεων της οργάνωσης ήταν η «Αντιπληροφόρηση», η οποία εκδιδόταν σε πάνω από 15.000 αντίτυπα και διανεμόταν στις γειτονιές της Αθήνας. Διευθυνόμενη από συντακτική επιτροπή εκτός οργάνωσης, δημοσίευε κείμενα δεκάδων συνεργατών τα οποία διέφεραν μεταξύ τους στο ύφος.

Ο ΕΛΑ φαίνεται ότι είχε μεγάλη συμμετοχή και ήταν γεωγραφικά απλωμένος σε όλες τις συνοικίες της Αθήνας, όπου δρούσαν ξεχωριστοί και σχετικά «αυτόνομοι» πυρήνες. Η δράση των πυρήνων αυτών γίνεται συχνά με πολύ ερασιτεχνικό τρόπο· αυτοκίνητο διαφυγής μένει από καύσιμα, ενώ η βόμβα στο ΡΧ (το κατάστημα από το οποίο ψωνίζουν τα μέλη της αμερικανικής αποστολής στην Αθήνα) δεν εκρύγνηται ποτέ.

Η προσπάθεια να μην υπάρξουν θύματα, οδήγησεε τα μέλη της οργάνωσης και στην απόφαση να μην κάνουν ληστείες για τη χρηματοδότηση των ενεργειών τους.

Ο τρόπος με τον οποίο δρα ο ΕΛΑ, σε αντίθεση με τη 17Ν, καθιστά τη δεύτερη «διάσημη» και της χαρίζει όλα τα πρωτοσέλιδα, ενώ ο πρώτος μένει στο παρασκήνιο.

Η πίεση εκ των έσω για να γίνουν γνωστές οι θέσεις του ΕΛΑ και μέσω του λεγόμενου αστικού τύπου, οδήγησε πιθανότατα την οργάνωση και σε δολοφονικά χτυπήματα.

Τον Ιανουάριο του 1979 η οργάνωση έστειλε μια προκήρυξη για τον εμπρησμό ενός αυτοκινήτου έξω από το ΙΣτ´ Αστυνομικό Τμήμα σε όλον τον Τύπο, αλλά ελάχιστοι τη δημοσιεύουν.

Στον απόηχο, τα μέλη του Επαναστατικού Συμβουλίου της οργάνωσης διχάζονται για το αν θα πρέπει να δολοφονηθεί ή όχι ο Πέτρος Μπάμπαλης. Η απόφαση παραπέμπεται σε ψηφοφορία και με μία ψήφο διαφορά αποφασίζεται η δολοφονία.

Όπως ήταν φυσικό, η δολοφονία του Μπάμπαλη παίρνει μεγάλη δημοσιότητα, όμως την ευθύνη δεν αναλαμβάνει ο ΕΛΑ, ο οποίος βγάζει μπροστά την οργάνωση «Ιούνης 78».

Η απόφαση να στραφεί η οργάνωση σε δολοφονικά χτυπήματα, απομακρύνει πολλά από τα μέλη της τα οποία διαφωνούν με αυτήν την πρακτική. Μια ομάδα στην αριστερή πτέρυγα της οργάνωσης με επικεφαλής τον Χρήστο Τσουτσουβή αποχωρεί μαζί με ένα μεγάλο μέρος του οπλοστασίου και μετονομάζεται σε «Αντικρατική Πάλη».

Οι διαφωνίες και το τέλος

Η διάσπαση «απαντάται» από τα εναπομείναντα μέλη με την πυρπόληση των πολυκαταστημάτων «Κατράντζος» και «Μινιόν» με τη χρήση εμπρηστικής ουσίας που έχει εισαχθεί από την Ολλανδία και χρησιμοποιείται για την επιτάχυνση της φωτιάς σε πετρελαιοπηγές.

Οι εμπρησμοί προκαλούν δημόσια κατακραυγή και η οργάνωση κρατάει χαμηλά τους τόνους για ένα διάστημα. Όταν στην κυβέρνηση ανεβαίνει το ΠΑΣΟΚ, η 17Ν αποφασίζει να σταματήσει για λίγο τις ενέργειές της, δίνοντας μια «περίοδο χάριτος» στη νέα τάξη πραγμάτων. Ο ΕΛΑ διαφωνεί και στρέφεται και κατά της 17Ν.

Στις αρχές της δεκαετίας του '90 ο ΕΛΑ είναι πλέον «γερασμένος», δυσκολεύεται να στρατολογήσει νέα μέλη και δρα σπάνια. Εκείνην την εποχή, η οργάνωση «1η Μάη», η οποία είναι αποσχισθέν τμήμα της 17Ν, εισχωρεί στον ΕΛΑ και προσπαθεί να φέρει μαζί της τη λογική της σύνδεσης προκηρύξεων και δολοφονιών.

Παλαιότερα μέλη του ΕΛΑ αποχωρούν από την οργάνωση, ενώ το 1993 η οργάνωση προτείνει στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, που έχει επανέλθει στην εξουσία μετά το «βρώμικο '89» μια συμφωνία: Ο ΕΛΑ θα σταματήσει τις ενέργειες με αντάλλαγμα την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων.

Η συμφωνία δεν κουβεντιάζεται καν και ένα χρόνο αργότερα η φράξια του ΕΛΑ που θέλει να συνεχιστεί η δράση ττης οργάνωσης βάζει τη βόμβα στον Περισσό. Στην ενέργεια, που είναι κατ' ουσίαν η τελευταία της οργάνωσης, σκοτώνεται ο αστυνομικός υποδιευθυντής Απόστολος Βέλλιος.

Τον Ιανουάριο του 1995 η οργάνωση ανακοίνωσε την παύση της δράσης της. Το τέλος της προέκυψε όχι λόγω της εξάρθρωσής της από τις διωκτικές αρχές αλλά ήταν προϊόν λήψης πολιτικής απόφασης εκ μέρους των μελών της.

Από το 2001 ο ΕΛΑ δεν συμπεριλαμβάνεται από τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές αρχές στον κατάλογο με τις ενεργείς τρομοκρατικές οργανώσεις.

Για τη δράση του ΕΛΑ έγιναν 6 συλλήψεις, που εν πολλοίς βασίστηκαν σε πληροφορίες που αντλήθηκαν από τα αρχεία της Στάζι. Εκεί, διεφάνη ότι κάποιο διάστημα υπήρξε σχέση του ΕΛΑ με τον περίφημο τρομοκράτη Κάρλος, τον οποίο φυσικά παρακολουθούσαν οι Ανατολικογερμανοί, όπως εξάλλου και όλες οι μυστικές υπηρεσίες του πλανήτη.

Σε πρώτο βαθμό, στη δίκη που τελείωσε σαν σήμερα, καταδικάστηκαν με 25 χρόνια φυλάκισης έκαστος, πλην ενός που κρίθηκε αθώωος.

Άπαντες αθωώθηκαν, ένα χρόνο αργότερα σε δεύτερο βαθμό.

Σαν σήμερα: Η 11η Οκτωβρίου στην Ιστορία

1938, Χάιφα. Βρετανοί στρατιώτες αποβιβάζονται στο λιμάνι της Χάιφα, στην Παλαιστίνη, για να αντιμετωπίσουν την αραβική εξέγερση. Μετά από μήνες επιθέσεων, τρομοκρατίας και την απώλεια πολλών εκατομμυρίων, η Βρετανία αποφάσισε να δώσει ένα τέλος στην αναταραχή που κυριαρχεί στην περιοχή.

1939, Λονδίνο. Αφού είδαν τις ζημιές που έκαναν στο υπόγειο σιδηροδρομικό σύστημα στην Πολωνία οι γερμανικές βόμβες, οι Βρετανοί αποφάσισαν να ενισχύσουν τον υπόγειο του Λονδίνου με ειδικές σιδερένιες πόρτες, οι οποίες θα προστατεύσουν τα τούνελ από ενδεχόμενες πλημμύρες, εάν πληγεί το σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης.

1945, Ρώμη. Οι κάτοικοι της Ρώμης έχουν πολλά προβλήματα μετά το τέλος του πολέμου και ένα από αυτά είναι η μετακίνησή τους ανάμεσα στους περίφημους επτά λόφους της πόλης. Οι Γερμανοί έχουν επιτάξει όλα τα λεωφορεία και οι σύμμαχοι όλα τα ταξί και τα ιδιωτικά αυτοκίνητα, οπότε οι επιλογές των Ρωμαίων είναι εξαιρετικά περιορισμένες...

1955, Νέα Υόρκη. Ο Έλληνας μαέστρος, πιανίστας και συνθέτης Δημήτρης Μητρόπουλος, κατά τη διάρκεια πρόβας με τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Ο Μητρόπουλος ήταν μαέστρος της Φιλαρμονικής από το 1951 ως το 1957.

1961, Χόλιγουντ. Η 20χρονη Νάνσυ, κόρη του Φρανκ Σινάτρα, ηχογραφεί τον πρώτο της δίσκο.

1962, Βατικανό. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι κρατούν πυρσούς και περιμένουν την εμφάνιση του πάπα Ιωάννη ΧΧΙΙ, ο οποίος θα βγει στο μπαλκόνι για να τους ευλογήσει.

1971, Ντάλας. Ο πρίγκιπας Ρενιέ και η πριγκίπισσα Γκρέις του Μονακό στα εγκαίνια του φεστιβάλ λουλουδιών στο Ντάλας του Τέξας.

1977, Νέα Υόρκη. Ο Βρετανός τραγουδιστής Έλτον Τζον στο κλαμπ Studio 54.

1985, Πορτ Σάιντ. Οι τελευταίοι έξι Αμερικανοί όμηροι αποβιβάζονται από το ιταλικό κρουαζιερόπλοιο Ακίλε Λάουρο, στο λιμάνι του Πορτ Σάιντ της Αιγύπτου. Πέντε μέρες νωρίτερα, το πλοίο είχε πέσει στα χέρια ένοπλων Αράβων που το κατέλαβαν.

1985, Νέα Υόρκη. Ο Χάρισον Φορντ και ο Ρόμπερτ Μίτσαμ, εκπρόσωποι δύο γενεών υποκριτικής, σε πάρτι στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης.

1992, Ουάσινγκτον. Χιλιάδες άνθρωποι, κρατώντας κεριά, περνούν μπροστά από το Λευκό Οίκο στην Ουάσινγκτον, τιμώντας τη μνήμη των ανθρώπων που πέθαναν από AIDS.

ΔΗΜΟΦΙΛΗ