Κορωνοϊός - Η επόμενη ημέρα: Οι κίνδυνοι από την συγκέντρωση εξουσιών

Το άρθρο έχει τίτλο: «For Autocrats, and Others, Coronavirus Is a Chance to Grab Even More Power», δηλαδή «Μήπως ο κορονοϊός είναι ευκαιρία για «αυταρχικούς ηγέτες» και άλλους να αποκτήσουν περισσότερη δύναμη»;

Όπως αναφέρει η αρθρογράφος Selam Gebrekidan «οι ηγέτες σε όλο τον κόσμο έχουν εγκρίνει διατάγματα έκτακτης ανάγκης και νομοθεσίες που επεκτείνουν την εμβέλειά τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας» και αναφέρει χαρακτηριστικά παραδείγματα:

«Στην Ουγγαρία, ο πρωθυπουργός μπορεί τώρα να αποφασίζει με ένα… διάταγμα. Στη Βρετανία, οι υπουργοί έχουν αυτό που ένας αναλυτής ονομάζει «eye watering», τη δύναμη δηλαδή να διατάζουν την κράτηση ανθρώπων και να κλείνουν τα σύνορα. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ έχει κλείσει τα δικαστήρια και έχει αρχίσει μια επιθετική παρακολούθηση των πολιτών. Η Χιλή έστειλε το στρατό σε δημόσιες πλατείες μήπως και καταληφθούν από διαδηλωτές. Η Βολιβία έχει αναβάλει τις εκλογές».

Καθώς η πανδημία του κοροναϊού φέρνει τον κόσμο σε αδιέξοδο και οι πολίτες απαιτούν δράση, οι ηγέτες σε ολόκληρο τον κόσμο επικαλούνται εκτελεστικές εξουσίες και καταχρώνται ουσιαστικά «δικτατορικές» εξουσίες με ελάχιστη αντίσταση, αναφέρει εύστοχα το άρθρο και προσθέτει:

«Οι κυβερνήσεις και οι ομάδες δικαιωμάτων συμφωνούν ότι αυτές οι έκτακτες περίοδοι απαιτούν έκτακτα μέτρα. Τα κράτη χρειάζονται νέες εξουσίες για να κλείσουν τα σύνορά τους, να επιβάλουν καραντίνα και να παρακολουθήσουν τους μολυσμένους από τον κορονοϊό ανθρώπους. Πολλές από αυτές τις ενέργειες προστατεύονται βάσει διεθνών κανόνων, λένε οι συνταγματολόγοι και δικηγόροι. Αλλά οι επικριτές λένε ότι κάποιες κυβερνήσεις χρησιμοποιούν την κρίση της δημόσιας υγείας ως κάλυψη για να εκμεταλλευτούν νέες εξουσίες που δεν έχουν να κάνουν με το ξέσπασμα, αλλά με διασφαλίσεις για να μην καταστραφεί η νέα τους εξουσία».

Το άρθρο των New York αναφέρει:

«Οι νόμοι υιοθετούν γρήγορα ένα ευρύ φάσμα πολιτικών συστημάτων - σε αυταρχικά κράτη όπως η Ιορδανία, παραπαίουσες δημοκρατίες όπως η Ουγγαρία και παραδοσιακές δημοκρατίες όπως η Βρετανία. Και υπάρχουν μόνο λίγες διατάξεις, κάτι σαν «ηλιοβασίλεμα», για να διασφαλιστεί ότι οι δυνάμεις θα ακυρωθούν μόλις περάσει η απειλή».

Λίγες διατάξεις δηλαδή που δεν εξασφαλίζουν απολύτως τίποτα για την επόμενη μέρα δυστυχώς.

«Θα μπορούσαμε να έχουμε μια παράλληλη επιδημία αυταρχικών και κατασταλτικών μέτρων μετά από την τόσο στενή, αν όχι σε τακτά χρονικά διαστήματα, υγειονομική επιδημία», δήλωσε ο Fionnuala Ni Aolain, ειδικός εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και τα ανθρώπινα δικαιώματα», αναφέρει το δημοσίευμα.

Η αγωνιώδης έκκληση 13 χωρών της ΕΕ

Σε αυτό το σημείο αξίζει να προσθέσουμε ότι το όλον ζήτημα έχει δημιουργήσει τεράστιο πονοκέφαλο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση που αναγκάστηκε να εκδώσει σχετική ανακοίνωση.

Τι αναφέρει η ανακοίνωση αυτή;

Υπήρξε λοιπόν την Τετάρτη 1 Απριλίου 2020 κοινή δήλωση Ελλάδας, Βελγίου, Δανίας, Φινλανδίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Ιρλανδίας, Ιταλίας, Λουξεμβούργου, Ολλανδίας, Πορτογαλίας, Ισπανίας και Σουηδίας η οποία αναφέρει τα ακόλουθα:

«Σε αυτήν την άνευ προηγουμένου κατάσταση, είναι θεμιτό τα κράτη μέλη να λάβουν έκτακτα μέτρα για την προστασία των πολιτών τους και την αντιμετώπιση της κρίσης. Είμαστε, ωστόσο, βαθιά προβληματισμένοι για τον κίνδυνο παραβίασης των αρχών του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων που απορρέουν από την έγκριση ορισμένων επειγόντων μέτρων. Τα μέτρα έκτακτης ανάγκης πρέπει να περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα, να είναι αναλογικά και προσωρινά, να υπόκεινται σε τακτικό έλεγχο και να τηρούν τις προαναφερόμενες αρχές και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο. Δεν πρέπει να περιορίζουν την ελευθερία έκφρασης ή την ελευθερία του Τύπου. Συνεπώς, υποστηρίζουμε την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την παρακολούθηση της εφαρμογής των έκτακτων μέτρων για την εξασφάλιση των θεμελιωδών αξιών της Ένωσης και καλούμε το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων να εξετάσει το ζήτημα, όταν αυτό είναι απαραίτητο». Γίνεται αντιληπτό λοιπόν ότι υπάρχει ζήτημα και μάλιστα πολύ σοβαρό.

Επιστρέφοντας στο άρθρο των New York Times διαβάζουμε τα ακόλουθα:

«Καθώς οι νέοι νόμοι διευρύνουν την κρατική επιτήρηση, επιτρέπουν στις κυβερνήσεις να κρατούν επ’ αόριστον ανθρώπους και να παραβιάζουν τις ελευθερίες συναθροίσεως και έκφρασης, θα μπορούσαν επίσης να διαμορφώσουν τη ζωή του πολίτη, την πολιτική και τις οικονομίες για τις επόμενες δεκαετίες.

Η πανδημία ήδη επαναπροσδιορίζει τους κανόνες. Τα επεμβατικά συστήματα επιτήρησης στη Νότια Κορέα και τη Σιγκαπούρη, τα οποία υπό κανονικές συνθήκες θα είχαν προκαλέσει αντιδράσεις, έχουν επαινεθεί για την επιβράδυνση των λοιμώξεων. Κυβερνήσεις που αρχικά επέκριναν την Κίνα για το γεγονός ότι έθεσαν σε κίνδυνο εκατομμύρια πολίτες της, τώρα ακολουθούν πιστά την ίδια λογική».

Έκλεισαν τα δικαστήρια στο Ισραήλ

Όπως μάλιστα αναφέρει το άρθρο, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου προχώρησε στο κλείσιμο των δικαστηρίων του Ισραήλ:

«Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, έχει εξουσιοδοτήσει την υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας της χώρας του να παρακολουθεί τους πολίτες με τη χρήση μυστικών δεδομένων δεδομένων κινητής τηλεφωνίας που έχουν αναπτυχθεί για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Με τον εντοπισμό των κινήσεων των ανθρώπων, η κυβέρνηση μπορεί να τιμωρήσει εκείνους που αψηφούν παραγγελίες απομόνωσης με φυλάκιση έως και έξι μήνες. Και διατάζοντας το κλείσιμο των εθνικών δικαστηρίων , ο κ. Netanyahu καθυστέρησε την προγραμματισμένη του εμφάνιση για να αντιμετωπίσει κατηγορίες διαφθοράς.

Σε ορισμένα μέρη του κόσμου, οι νέοι νόμοι έκτακτης ανάγκης έχουν αναβιώσει τους παλιούς φόβους στρατιωτικών νόμων.

Το Κογκρέσο των Φιλιππίνων ψήφισε την περασμένη εβδομάδα νομοθεσία που έδωσε στον Πρόεδρο Rodrigo Duterte εξουσίες έκτακτης ανάγκης και 5,4 δισεκατομμύρια δολάρια για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Οι νομοθέτες κατέστρεψαν ένα προηγούμενο νομοσχέδιο που θα επέτρεπε στον πρόεδρο να αναλάβει private business. "Αυτή η απεριόριστη χορήγηση έκτακτης εξουσίας ισοδυναμεί με αυτοκρατορία", δήλωσε η ομάδα δικαιωμάτων των Φιλιππίνων και οι επίσημοι δικηγόροι για τις πολιτικές ελευθερίες. Οι δικηγόροι σημείωσαν ότι ο κ. Duterte είχε κάποτε συγκρίνει το Σύνταγμα της χώρας με ένα "παλιό χαρτί υγείας".

Κάποια κράτη χρησιμοποιούν την πανδημία για να σπάσουν/φιμώσουν τις διαφορετικές γνώμες. Στην Ιορδανία, μετά από έναν «αμυντικό νόμο» έκτακτης ανάγκης που δίνει μεγάλα περιθώρια κινήσεων στον ίδιο, ο πρωθυπουργός Omar Razzaz δήλωσε ότι η κυβέρνησή του θα «αντιμετωπίσει σκληρά» όποιον διαδίδει «φήμες, κατασκευές και ψευδείς ειδήσεις που σπέρνουν πανικό». Ο πρωθυπουργός Prayuth Chan-ocha της Ταϊλάνδης έχει αναλάβει την εξουσία να επιβάλλει απαγορεύσεις κυκλοφορίας και να λογοκρίνει τα μέσα ενημέρωσης. Μάλιστα σε δημοσιογράφους έχουν απαγγελθεί μηνύσεις και εκφοβισμοί για την κριτική που ασκούν στους χειρισμούς της κυβέρνησης για την πανδημία. Ενώ ο ίδιος ο ιός μπορεί να έχει βάλει στην κατάψυξη τη βούληση των διαδηλωτών να διαδηλώσουν σε δημόσιες πλατείες, η διακήρυξη της Χιλής για μια "κατάσταση καταστροφής" και η παρουσία στρατιωτικών στους δρόμους της πόλης έχει σβήσει την έντονη διαφωνία που έπληξε το έθνος για μήνες.

Η πανδημία έχει επίσης διαταράξει τις προγραμματισμένες εκλογές. Αυτό το μήνα, η Βολιβία ανέστειλε τις πολυαναμενόμενες προεδρικές εκλογές που είχαν προγραμματιστεί για τις αρχές Μαΐου. Η αμφισβητούμενη εκλογική διαδικασία πέρυσι προκάλεσε βίαιες διαμαρτυρίες και ανάγκασε τον Πρόεδρο Evo Morales να παραιτηθεί. Ο προσωρινός πρόεδρος, ο οποίος υποσχέθηκε να υπηρετήσει μόνο ως υπηρεσιακός θεματοφύλακας, έχει από τότε την ενοποιημένη εξουσία και ανακοίνωσε το σχέδιό του να τρέξει κάποια στιγμή νέες εκλογές. Το εκλογικό δικαστήριο της χώρας δήλωσε την Πέμπτη ότι θα διεξάγει τις εκλογές κάποια στιγμή μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το υπουργείο Δικαιοσύνης ζήτησε από το Κογκρέσο νέες εξουσίες, συμπεριλαμβανομένου ενός σχεδίου για την εξάλειψη των νομικών προστασιών για τους αιτούντες άσυλο και την κράτηση ανθρώπων επ’ αόριστον χωρίς δίκη . Αφού οι Ρεπουμπλικανοί και οι Δημοκράτες διαφώνησαν, το υπουργείο αναδιπλώθηκε και υπέβαλε μια πιο μετριοπαθή πρόταση. Οι ομάδες/ακτιβιστές των δικαιωμάτων λένε ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να συνεχίσουν να απορροφούν περισσότερη δύναμη, την ώρα που η πανδημία αποσπά την προσοχή των πολιτών. Ανησυχούν ότι οι άνθρωποι μπορεί να μην αναγνωρίζουν τα δικαιώματα που έχουν παραχωρήσει μέχρις ότου είναι πολύ αργά για να τα διεκδικήσουν. Κάποια νομοθετήματα έκτακτης ανάγκης έγιναν τόσο γρήγορα ώστε οι νομοθέτες, οι δικηγόροι και οι ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είχαν χρόνο να τις μελετήσουν, πόσο μάλλον να συζητήσουν την αναγκαιότητά τους.

Περιμένουν την ευκαιρία της κρίσης για να αναλάβουν διευρυμένες εξουσίες

Οι υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αμφισβήτησαν επίσης την ταχύτητα με την οποία τα κράτη έχουν συντάξει τέτοιες νομοθεσίες. Ορισμένες κυβερνήσεις έχουν ήδη έτοιμες μια σειρά από διευρυμένες εξουσίες "έτοιμες να τις εφαρμόσουν" σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ή κρίσης, δήλωσε η κυρία Aolain, ειδική εισηγήτρια των Ηνωμένων Εθνών. Σχεδιάζουν εκ των προτέρων νόμους και περιμένουν "για την ευκαιρία της κρίσης να παρουσιαστεί", είπε χαρακτηριστικά. Δεν είναι καθόλου σαφές τι θα γίνει με τους νόμους έκτακτης ανάγκης όταν περάσει η κρίση. Στο παρελθόν, νόμοι που θεσπίστηκαν υπό καθεστώς βιασύνης, όπως ο νόμος Patriot που ακολούθησε τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, έχουν ξεπεράσει τις κρίσεις που επρόκειτο να αντιμετωπίσουν και παραμένουν. Με την πάροδο του χρόνου, τα διατάγματα έκτακτης ανάγκης διαπερνούν τις νομικές δομές και γίνονται καθεστώς, δήλωσε ο Ντάγκλας Ρούτσεν, πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου για τις ΜΚΟ στην Ουάσινγκτον, ο οποίος παρακολουθεί τις νέες νομοθεσίες και τα διατάγματα κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Απόλυτη εξουσία στον Όρμπαν

"Είναι πολύ εύκολο να οικοδομήσουμε εξουσίες έκτακτης ανάγκης", δήλωσε ο κ.Ρούτσεν. "Είναι όμως πραγματικά δύσκολο να τις αποικοδομήσουμε". Ο πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν της Ουγγαρίας, προσπάθησε να παρακάμψει το Κοινοβούλιο και να κερδίσει τη δυνατότητα να αναστείλει ορισμένους νόμους. Η πανδημία μπορεί να είναι «ευλογία» για τις κυβερνήσεις που ρέπουν προς τον αυταρχισμό. Στην Ουγγαρία, ένας νέος νόμος έχει δώσει στον πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπάν την εξουσία να παρακάμπτει το Κοινοβούλιο και να αναστέλλει τους υφιστάμενους νόμους. Ο κ.Ορμπάν, ο οποίος κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης αυτό το μήνα, έχει τώρα τη μόνη εξουσία να τερματίσει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Το Κοινοβούλιο, όπου τα δύο τρίτα των εδρών ελέγχεται από το κόμμα του, ενέκρινε τη νομοθεσία τη Δευτέρα.

Οι επικριτές αναφέρουν ότι η νέα νομοθεσία θα μπορούσε να επιτρέψει στην κυβέρνηση Ορμπάν να διαβρώσει περαιτέρω τους δημοκρατικούς θεσμούς και να διώξει νομικά και ποινικά δημοσιογράφους και μέλη της αντιπολίτευσης. Ο νόμος θα τροποποιήσει μόνιμα δύο άρθρα του ποινικού κώδικα που θα περιορίσουν περαιτέρω την ελευθερία της έκφρασης και θα τιμωρήσουν τους ανθρώπους για παραβίαση εντολών απομόνωσης. Θα αναστείλει επίσης όλες τις εκλογές και τα δημοψηφίσματα. Οποιοσδήποτε διαδίδει πληροφορίες που θα μπορούσαν να εμποδίσουν τις ενέργειες της κυβέρνησης στην επιδημία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μέχρι πέντε χρόνια φυλάκισης. Η νομοθεσία παρέχει ένα ευρύ περιθώριο ερμηνείας στον εισαγγελέα για να καθορίζει ποιες είναι οι «παραμορφώσεις» ή οι ψευδείς πληροφορίες.

"Το νομοσχέδιο είναι ανησυχητικό", δήλωσε ο Ντάνιελ Καρσάι, δικηγόρος στη Βουδαπέστη, ο οποίος ανέφερε ότι η νέα νομοθεσία έχει δημιουργήσει "μεγάλο φόβο" μεταξύ των Ούγγρων ότι "η διοίκηση του Orban θα είναι μια πραγματική δικτατορία". "Δεν υπάρχει αρκετή εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση από αυτή την άποψη", είπε».