Το παρασκήνιο μιας συμφωνίας: Οι τσακωμοί, οι κατ' ιδίαν συναντήσεις και... η σοκολάτα της Μέρκελ

Την Παρασκευή το πρωί, η Άνγκελα Μέρκελ και ο Εμανουέλ Μακρόν έπιναν μεταλλικό νερό σε μια ηλιόλουστη βεράντα με θέα τις Βρυξέλλες καθώς ξεκινούσαν οι διαπραγματεύσεις για το πακέτο ύψους 750 δισεκ. ευρώ που είχαν σχεδιάσει δύο μήνες νωρίτερα.

Μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας, οι ηγέτες της Γερμανίας και της Γαλλίας κατανάλωναν συνεχώς πατατάκια και κρασί καθώς πάσχιζαν για να ολοκληρώσουν τις συνομιλίες. «Ήρθε η ώρα», είπε ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, καθώς τους μάζεψε για άλλη μία συνάντηση με τον Ιταλό Τζουζέπε Κόντε και την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Με την οικονομία να μετρά τις πληγές της από τις συνέπειες της πανδημίας και τους επενδυτές να αναζητούν μια απάντηση, το σχέδιο που είχαν προτείνει η Μέρκελ και ο Μακρόν θα αποτελούσε ένα ιστορικό βήμα προς τα εμπρός για το ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Αυτή ήταν η στιγμή που άρχισε τελικά να παίρνει μορφή.

Σπάνια μια συνάντηση των 27 ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκθέτει τόσο δραματικά τις μεταξύ τους διαφορές. Παρόλα αυτά κατάφεραν στο τέλος να καταλήξουν σε μια συμφωνία που μπορεί να θεωρηθεί ένα μεγάλο βήμα στη μακρά, αβέβαιη πορεία της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης.

Αυτός ο απολογισμός, μιας από τις πιο δύσκολες διαπραγματεύσεις στην 63ετή ιστορία της ΕΕ, βασίζεται σε αναφορές αξιωματούχων που θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.

Καθώς οι ηγέτες συγκεντρώθηκαν την Παρασκευή για να συζητήσουν για πρώτη φορά από κοντά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, γνώριζαν ήδη πού βρίσκονταν οι διαχωριστικές γραμμές.

Το αποτέλεσμα της Συνόδου Κορυφής θα αποτελούσε συνάρτηση του κατά πόσο θα μπορούσε να πειστεί ο Ρούτε και οι σύμμαχοί του από την Αυστρία, τη Δανία και τη Σουηδία να αποδεχθούν μια άνευ προηγουμένου μεταφορά πόρων στις νότιες οικονομίες που επλήγησαν περισσότερο από το ξέσπασμα του κορωνοϊού.

Η αρχική πρόταση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ αφορούσε στη διάθεση 500 δισ. ευρώ για να αποφευχθεί η συσσώρευση περισσότερου χρέους στους ήδη επιβαρυμένους ισολογισμούς.

Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, η συμφωνία χρειαζόταν ομοφωνία.

Επίθεση στην Κομισιόν

Αλλά οι ευχάριστες συνομιλίες του πρωινού της Παρασκευής κατέληξαν σε έναν «πόλεμο» λέξεων μέχρι την Παρασκευή το βράδυ, καθώς ο Ρούτε επιτέθηκε στην Επιτροπή για το καθήκον της, να διασφαλίζει ότι τα κράτη - μέλη διαχειρίζονται τα οικονομικά τους.

H Φον ντερ Λάιεν, η επικεφαλής της Κομισιόν, κάθισε σιωπηλά καθώς ο Ρούτε υπενθύμισε στην ομάδα των ηγετών περιπτώσεις που η Κομισιόν δεν είχε επιβάλει τους δημοσιονομικούς κανόνες. Οι ηγέτες αναρωτήθηκαν γιατί στην ευχή δεν υπερασπίστηκε τον θεσμό του οποίου ηγείται από τον Δεκέμβριο.

Ο Ολλανδός πρωθυπουργός χαρακτήρισε εκείνη την στιγμή την ατμόσφαιρα «αλλόκοτη», ενώ η Μέρκελ, γιόρτασε τα 66α γενέθλιά της την πρώτη ημέρα των συνομιλιών. Η Γερμανίδα καγκελάριος βρίσκεται μπροστά από μία νέα κρίση καθώς πλησιάζει το τέλος της θητείας της.

Το Σάββατο το πρωί, με τον Ρούτε και τους συμμάχους του να αρνούνται να δεχτούν το ποσό των 500 δισεκ., ο Μισέλ εξέδωσε μια νέα πρόταση, αυτή τη φορά ζητώντας επιχορηγήσεις 450 δισεκατομμυρίων ευρώ. Εκείνο το βράδυ η Μέρκελ και ο Μακρόν συναντήθηκαν με τον Ρούτε σε μια προσπάθεια να βρουν κοινή λύση αλλά οι προσπάθειες διακόπηκαν απότομα, αφού χτύπησαν σε τοίχο.

«Εκβιασμός»

Μέχρι το μεσημέρι της Κυριακής, η ατμόσφαιρα είχε γίνει τόσο άσχημη που οι ηγέτες από όλες τις πλευρές προειδοποιούσαν ότι οι συνομιλίες θα μπορούσαν να καταρρεύσουν ανά πάσα στιγμή, μια καταστροφική αποτυχία που θα μπορούσε να προκαλέσει αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

«Η Ευρώπη εκβιάζεται», δήλωσε ο Κόντε σε δημοσιογράφους.

Ο Κόντε και ο Ρούτε συγκρούστηκαν εκείνο το απόγευμα. Αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο Κόντε είπε στον Ρούτε ότι η αδιαλλαξία του μπορεί να τον κάνει ήρωα για μια μέρα στη χώρα του, αλλά θα είχε υψηλό κόστος για την Ευρώπη μακροπρόθεσμα.

Η επόμενη πρόταση του Μισέλ αφορούσε σε επιχορηγήσεις 400 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο Ρούτε και οι σύμμαχοί του δήλωσαν ότι θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε 350 δισεκατομμύρια.

Μπρα-ντε-φέρ

Το μενού του δείπνου την Κυριακή είχε κρέας και σαλάτα περίπου στις 7 μ.μ. Η φον ντερ Λάιεν απάντησε στην κριτική του Ρούτε και δέχτηκε χειροκροτήματα από τους άλλους ηγέτες. Ο Μακρόν θυμωμένος κατηγόρησε όσους παρακωλύουν την επίτευξη συμφωνίας ότι αγνοούν την οικονομική πραγματικότητα και, στη συνέχεια, επέπληξε τον αυστριακό Σεμπάστιαν Κούρτς επειδή σηκώθηκε από το τραπέζι για να μιλήσει στο τηλέφωνο.

«Διαπραγματευτήκαμε για 20 ώρες», είπε αργότερα ο Κουρτς. «Θεωρώ ότι το να βγαίνεις έξω είναι μερικές φορές αρκετά φυσιολογικό». «Καταλαβαίνω ότι κάποιοι, αν κοιμηθούν λίγο, χάνουν την ψυχραιμία τους», πρόσθεσε.

Καθώς το ρολόι έδειχνε μετά τα μεσάνυχτα στην τέταρτη ημέρα των διαβουλεύσεων, οι συζητήσεις φούντωναν. Ο Πορτογάλος Αντόνιο Κόστα ξάπλωσε σε έναν καναπέ καθώς περίμενε να μαζευτούν ξανά όλοι οι ηγέτες. Οι επιτελείς τους κοιμόνταν στους διαδρόμους.

Η Μέρκελ και ο Μακρόν συναντήθηκαν με τον Κοντέ και τον φον ντερ Λάιεν πριν καλέσουν τον Ρούτε στη σύσκεψη.

Επιτέλους, πρόοδος

Εκείνο ήταν το σημείο στο οποίο βρήκαν τη σωστή διατύπωση για τις παροχές του Ταμείου Ανάκαμψης η οποία θα γινόταν αποδεκτή τόσο από την Ιταλία όσο και από την Ολλανδία. Ο Ρούτε αποχώρησε από τη συνάντηση λέγοντας στους Ιταλούς αξιωματούχους ότι η νέα διατύπωση σήμαινε ότι δεν υπάρχει βέτο. Έτσι η συναίνεση άρχισε να κλείνει στα 390 δισεκατομμύρια ευρώ δανείων.

Μέχρι τη στιγμή που οι ηγέτες έφυγαν από το κτίριο Europa λίγο μετά το ξημέρωμα, αξιωματούχοι από το σκληρό στρατόπεδο έλεγαν ότι θα μπορούσαν να κάνουν μια συμφωνία.

Την Δευτέρα θα συμπληρώνονταν οι τελικές λεπτομέρειες καθώς οι αξιωματούχοι ήδη έψαχναν στις Βρυξέλλες να αγοράσουν καινούργια εσώρουχα και μάσκες προσώπου.

Η Μέρκελ είχε έρθει σε σύγκρουση με την πρωθυπουργό της Δανίας Φρέντρικσεν την Κυριακή. Για να επανορθώσει, αγόρασε σοκολάτες και τις μοιράστηκε μαζί της στο περιθώριο των συνομιλιών.

Μέχρι το δείπνο – σούπα καρότου, μπακαλιάρος και κέικ λεμονιού – και οι 27 ηγέτες ήταν ικανοποιημένοι, αλλά πίεζαν για περισσότερα, καθώς έκλειναν και οι τελευταίες λεπτομέρειες.

Ακόμα και τότε, οι ηγέτες έπρεπε να περιμένουν αρκετές ώρες για να ολοκληρωθεί η γραφειοκρατία. Δανοί αξιωματούχοι μίλησαν για ταινίες, οι Λιθουανοί έπαιξαν σκάκι, ο Κουρτς επέστρεψε στην αυστριακή αίθουσα αντιπροσωπείας με την ομάδα του πίνοντας Coca Cola.

Λίγο μετά τις 5 π.μ. την Τρίτη, οι 27 ηγέτες συγκεντρώθηκαν για τελευταία φορά στον πέμπτο όροφο του κτιρίου Europa. Στη συνέχεια, ο Ρούτε αστειεύτηκε ότι βρισκόταν σε μικρή απόσταση από την μεγαλύτερη σε διάρκεια Σύνοδο από το 2000. Αλλά το πιο σημαντικό ήταν ότι είχαν καταλήξει σε συμφωνία.

«Όταν γίνονται διαπραγματεύσεις τόσο έντονες όσο αυτές, προκαλούνται συναισθήματα εκ μέρους όλων των συμμετεχόντων, και απελευθερώνεται αδρεναλίνη», θα δηλώσει λίγο αργότερα ο Σαρλ Μισέλ. «Μερικές φορές υπάρχει η αίσθηση ότι δεν πρόκειται να βρεθεί λύση, μερικές φορές αισθάνεσαι ότι ίσως χρειαστεί να εγκαταλείψεις τις προσπάθειες, μερικές φορές αισθάνεσαι ότι πρέπει απλά να σηκώσεις τα μανίκια και να ξεκινήσεις».