«Jack-in-the-box»: Το κατασκευαστικό λάθος των ρωσικών τανκς

Επιμέλεια: Εύα Σεϊντή

Τα αναποδογυρισμένα ρωσικά άρματα μάχης είναι απλώς το τελευταίο σημάδι ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν πηγαίνει σύμφωνα με το σχέδιο.

Εκατοντάδες ρωσικά τανκς πιστεύεται ότι έχουν καταστραφεί από τη στιγμή που η Μόσχα ξεκίνησε την επίθεσή της, με τον Βρετανό υπουργό Άμυνας Μπεν Γουάλας τη Δευτέρα να κάνει λόγο έως και για 580.

Όμως τα προβλήματα της Μόσχας είναι περισσότερα από τον τεράστιο αριθμό των τανκς που έχει χάσει. Οι ειδικοί λένε ότι οι εικόνες από το πεδίο μάχης δείχνουν ότι τα ρωσικά τανκς πάσχουν από ένα ελάττωμα που οι δυτικοί στρατοί γνώριζαν εδώ και δεκαετίες και το αναφέρουν ως «φαινόμενο jack-in-the-box» (σ.σ. το παιδικό παιχνίδι με τον κλόουν που πετάγεται από ένα κουτί). Η Μόσχα, συνεχίζουν, θα έπρεπε να είχε προβλέψει το πρόβλημα.

Το πρόβλημα έχει να κάνει με τον τρόπο αποθήκευσης των πυρομαχικών. Σε αντίθεση με τα σύγχρονα δυτικά άρματα μάχης, τα ρωσικά φέρουν πολλαπλές οβίδες στους πυργίσκους τους. Αυτό τα καθιστά εξαιρετικά ευάλωτα καθώς ακόμη και ένα έμμεσο χτύπημα μπορεί να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση με συνέπεια να εκραγεί ολόκληρο το απόθεμα πυρομαχικών (έως και 40 οβίδες).

Το ωστικό κύμα που προκύπτει μπορεί να είναι αρκετό για να ανατινάξει τον πυργίσκο του τανκ στο ύψος ενός διώροφου κτηρίου, όπως φαίνεται σε ένα πρόσφατο βίντεο που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Αυτό που βλέπουμε με τα ρωσικά τανκς είναι ένα σχεδιαστικό ελάττωμα», λέει ο Σαμ Μπέντετ, σύμβουλος του Προγράμματος Ρωσικών Σπουδών στο «Κέντρο για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια».

«Οποιοδήποτε επιτυχημένο χτύπημα... γρήγορα αναφλέγει τα πυρομαχικά προκαλώντας μια τεράστια έκρηξη και ο πυργίσκος κυριολεκτικά εκτοξεύεται».

Το ελάττωμα σημαίνει ότι το πλήρωμα του τανκ -συνήθως δύο άνδρες στον πυργίσκο και ένας τρίτος οδηγεί-- είναι εύκολη λεία, λέει ο Νίκολας Ντράμοντ, αναλυτής της αμυντικής βιομηχανίας που ειδικεύεται στον πόλεμο ξηράς και πρώην αξιωματικός του βρετανικού στρατού.

«Αν δεν βγεις έξω μέσα στο πρώτο δευτερόλεπτο, έχεις καεί».

Το φαινόμενο «jack-in-the-box»

Ο Ντράμοντ λέει ότι η έκρηξη των πυρομαχικών προκαλεί προβλήματα σε όλα σχεδόν τα τεθωρακισμένα οχήματα που χρησιμοποιεί η Ρωσία στην Ουκρανία. Έδωσε το παράδειγμα του οχήματος μάχης πεζικού BMD-4, που συνήθως επανδρώνεται από έως και τρία άτομα πλήρωμα και μπορεί να μεταφέρει άλλους πέντε στρατιώτες, τονίζοντας ότι το BMD-4 ήταν ένα «κινητό φέρετρο» που «απλώς εξαφανίστηκε» όταν χτυπήθηκε από πύραυλο.

Το σχεδιαστικό ελάττωμα των τανκς θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα οδυνηρό για τη Μόσχα, μιας και το θέμα έχει πάρει διαστάσεις.

Η πρώτη φορά που εντοπίστηκε από τα δυτικά στρατεύματα ήταν κατά τη διάρκεια των πολέμων του Κόλπου κατά του Ιράκ το 1991 και το 2003, όταν μεγάλος αριθμός αρμάτων μάχης T-72 του ιρακινού στρατού, ρωσικής κατασκευής, είχαν την ίδια μοίρα - εκρήξεις πυργίσκων μετά από χτυπήματα.

Ο Ντράμοντ λέει ότι η Ρωσία δεν έχει πάρει τα μαθήματα από το Ιράκ και ότι, κατά συνέπεια, πολλά από τα άρματα μάχης της στην Ουκρανία παρουσιάζουν παρόμοια σχεδιαστικά ελαττώματα με τα πυραυλικά συστήματα αυτόματης φόρτωσης.

Όταν η σειρά T-90 -ο διάδοχος του T-72- τέθηκε σε λειτουργία το 1992, η θωράκισή της αναβαθμίστηκε αλλά το σύστημα φόρτωσης πυραύλων παρέμεινε παρόμοιο με αυτό του προκατόχου της, αφήνοντάς το εξίσου ευάλωτο, λέει ο Ντράμοντ. Το T-80, ένα άλλο ρωσικό τανκ που βλέπει δράση στην εισβολή στην Ουκρανία, έχει παρόμοιο σύστημα φόρτωσης πυραύλων.

Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να γνωρίζουμε πόσα ρωσικά τανκς έχουν καταστραφεί στην Ουκρανία. Ο ιστότοπος παρακολούθησης πληροφοριών Oryx ανέφερε στις 28 Απριλίου ότι τουλάχιστον 300 ρωσικά τανκς έχουν καταστραφεί, ενώ άλλα 279 είτε έχουν υποστεί βλάβες είτε έχουν εγκαταλειφθεί.

Ωστόσο, ο ιστότοπος μετράει μόνο περιπτώσεις για τις οποίες έχει οπτικά στοιχεία, επομένως οι ρωσικές απώλειες θα μπορούσαν να είναι πολύ μεγαλύτερες.

Και αυτές οι απώλειες δεν αφορούν μόνο εξοπλισμό. Όταν ο Γουάλας, ο Βρετανός υπουργός Άμυνας, έδωσε την εκτίμησή του για 580 χαμένα τανκς στη Βουλή των Κοινοτήτων, είπε επίσης ότι περισσότεροι από 15.000 Ρώσοι στρατιωτικοί σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της εισβολής της.

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πόσα από αυτά είναι πλήρωμα δεξαμενών, αλλά αυτό που δεν αμφισβητείται είναι ότι τα πληρώματα δεν είναι εύκολο να αντικατασταθούν.

Η εκπαίδευση ενός πληρώματος τανκ μπορεί να διαρκέσει έως και 12 μήνες, λέει ο Αλέκσι Ροϊνίλα, πρώην μέλος του πληρώματος τανκς στις Φινλανδικές Αμυντικές Δυνάμεις, «και αυτό θεωρείται γρήγορο».

Και το να αντικαταστήσει η Ρωσία εκατοντάδες μέλη του πληρώματος σε αυτό το σημείο του πολέμου θα ήταν κίνηση υψηλών απαιτήσεων - ειδικά όταν τα τανκς που αναμένεται να χρησιμοποιήσουν είναι τόσο ελαττωματικά.

Russia's tanks in Ukraine have a 'jack-in-the-box' design flaw. And the West has known about it since the Gulf war, by Brad Lendon, CNN