Γερμανικά ρομπότ καθαρίζουν τις θάλασσες από βόμβες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Ένα ρομποτικό όχημα με ερπύστριες σέρνεται στον πυθμένα της θάλασσας στα ανοικτά της βόρειας Γερμανίας, απλώνει μια μεταλλική δαγκάνα μέσα στα θολά νερά και περισυλλέγει τον στόχο του: μια σκουριασμένη χειροβομβίδα, που πετάχτηκε στη θάλασσα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Την ίδια στιγμή ένα άλλο ρομπότ κολυμπά στην επιφάνεια, σαρώνοντας τον βυθό για περισσότερα πυρομαχικά. Περισσότερες ρομποτικές δαγκάνες μπαίνουν στο νερό και ανασύρουν βόμβες και νάρκες από τον πυθμένα.

Ένα πιλοτικό πρόγραμμα που υποστηρίζεται από τη γερμανική κυβέρνηση θα αναπτύξει αυτές και άλλες τεχνολογίες στον κόλπο του Λούμπεκ στη Βαλτική Θάλασσα αυτό το καλοκαίρι, για να δοκιμάσει μια γρήγορη, βιομηχανικής κλίμακας διαδικασία για τον καθαρισμό των απορριφθέντων πυρομαχικών που μολύνουν τη Βόρεια και τη Βαλτική Θάλασσα.

Τοξική κληρονομιά

Το έργο αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος ύψους 100 εκατ. ευρώ της γερμανικής κυβέρνησης που αποσκοπεί στην ανάπτυξη ενός τρόπου ασφαλούς απομάκρυνσης και καταστροφής των πυρομαχικών που ρυπαίνουν τα γερμανικά τμήματα της Βόρειας Θάλασσας και της Βαλτικής – μια τοξική κληρονομιά που εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 1,6 εκατομμύρια τόνους πεταμένων εκρηκτικών και όπλων.

«Το πρόβλημα είναι ότι σε κάθε θαλάσσια περιοχή όπου έγινε ή γίνεται πόλεμος, υπάρχουν πυρομαχικά στη θάλασσα. Και όταν βρίσκονται εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να απελευθερώσουν καρκινογόνες ουσίες και άλλα τοξικά υλικά», λέει ο Jens Greinert, καθηγητής παρακολούθησης βαθιάς θάλασσας στο Πανεπιστήμιο Christian-Albrecht στο Κίελο της Γερμανίας, που συμμετέχει στο έργο.

«Αυτά τα πυρομαχικά σκουριάζουν και η έρευνά μας έχει δείξει ότι με την πάροδο του χρόνου απελευθερώνουν όλο και περισσότερες καρκινογόνες και άλλες τοξικές ουσίες, ίχνη των οποίων έχουν βρεθεί σε ψάρια και μύδια», λέει ο Greinert. «Όσο περισσότερο περιμένουμε, τόσο περισσότερο θα σκουριάζουν και η συγκέντρωση των βλαβερών ουσιών στο νερό θα αυξάνεται. Επομένως, τώρα είναι η στιγμή να σκεφτούμε τι θα κάνουμε με αυτά τα πράγματα, όσο τα πυρομαχικά είναι ακόμα αρκετά άθικτα ώστε να τα ανασύρουμε».

Ρομποτικά οχήματα και «έξυπνες δαγκάνες»

Για να μην κινδυνεύουν οι δύτες, στην ανάσυρση χρησιμοποιούνται κυρίως κολυμβητικά ή καταδυτικά τηλεχειριζόμενα οχήματα (ROV), τα οποία λειτουργούν εξ αποστάσεως μέσω ενός καλωδίου βαθέων υδάτων συνδεδεμένου με ένα πλοίο, και τηλεχειριζόμενα οχήματα βαθέων υδάτων, που κυλούν στο βυθό με ερπύστριες και μπορούν να εξοπλιστούν με διάφορους τύπους αισθητήρων, καμερών και δαγκάνων.

H SeaTerra είναι μια από τις εταιρείες έρευνας και καθαρισμού μη ανατιναγμένων πυρομαχικών που συμμετέχουν στο πιλοτικό πρόγραμμα. Χρησιμοποιεί τα παραπάνω τηλεχειριζόμενα οχήματα, καθώς και «έξυπνες δαγκάνες», εξοπλισμένες με αισθητήρες, που είναι προσαρτημένες σε γερανούς σε ένα πλοίο και βουτούν στο νερό ανασύροντας απαλά και σταθερά τα πυρομαχικά.

Σε μια μεταγενέστερη φάση του έργου, τα πυρομαχικά θα μεταφερθούν σε έναν σχεδιαζόμενο θάλαμο πυροδότησης – μια τεράστια συσκευή, σαν φούρνος, πάνω σε μια υπεράκτια πλατφόρμα – όπου θα καούν.

Και στα ρηχά νερά

Το πρόβλημα των πεταμένων πυρομαχικών δεν περιορίζεται στον πυθμένα της βαθιάς θάλασσας. Παιδιά και παραθεριστές έχουν περιστασιακά μαζέψει φαινομενικά αθώες πέτρες που αποδείχθηκε ότι ήταν εκρηκτικά, ή κομμάτια κεχριμπαριού που αποδείχθηκε ότι ήταν λευκός φώσφορος από βόμβες – ο οποίος μπορεί ξαφνικά να πάρει φωτιά όταν θερμανθεί, για παράδειγμα μέσα σε μια ανθρώπινη χούφτα ή στην τσέπη ενός παντελονιού. Παραθεριστές, δύτες και αλιείς στην Ευρώπη βρίσκουν εκατοντάδες παλιά πυρομαχικά κάθε χρόνο, περιστατικά που καταγράφονται από την Επιτροπή OSPAR, αρμόδια για την παρακολούθηση του θέματος.