Σε δύο «στρατόπεδα» το ΝΑΤΟ για την αντιμετώπιση των ρωσικών παραβιάσεων: Κατάρριψη ή αυτοσυγκράτηση

Ορισμένες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής, δηλώνουν ότι μελλοντικές παραβιάσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τη χρήση βίας, ενώ άλλες, όπως η Γερμανία, προτρέπουν σε μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση.

Το ζήτημα έφτασε σε κρίσιμο σημείο κατά τη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης του Συμβουλίου του Βορείου Ατλαντικού την Τρίτη (23.09.25), η οποία συγκλήθηκε από την Εσθονία μετά την παραβίαση του εναέριου χώρου της από τρία ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη για 12 λεπτά την περασμένη εβδομάδα.

• Διαβάστε αναλυτικά: Εσθονία: Ρωσικά αεροσκάφη πραγματοποίησαν χαμηλή διέλευση πάνω από πλατφόρμα στη Βαλτική

Σύμφωνα με δύο αξιωματούχους του ΝΑΤΟ που επικαλείται το CNNi, εκπρόσωποι από διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας και της Εσθονίας, ήθελαν η κοινή δήλωση να καταστήσει σαφές ότι τυχόν επιπλέον παραβιάσεις από τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, θα αντιμετωπίζονται με τη χρήση βίας κάτι που το ΝΑΤΟ έχει την εξουσία να κάνει, εάν είναι απαραίτητο.

Ωστόσο, η Γερμανία και ορισμένες χώρες της νότιας Ευρώπης πίεσαν για να αφαιρεθεί αυτή η διατύπωση από τη δήλωση, σύμφωνα με τους αξιωματούχους του ΝΑΤΟ, φοβούμενοι ότι θα οδηγούσε σε κλιμάκωση.

Ο Ανώτατος Στρατιωτικός Διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη (SACEUR) Αλέξους Γκρίνκεβιτς έσπευσε να αποκλιμακώσει την κατάσταση δηλώνοντας στην σύσκεψη ότι η είσοδος των ρωσικών μαχητικών στον εναέριο χώρο της Εσθονίας, ήταν τυχαίος, δεδομένης της απειρίας και της ανεπαρκούς εκπαίδευσης των Ρώσων πιλότων, σύμφωνα με το CNNi.

Η τελική δήλωση, που εγκρίθηκε από τα 32 κράτη μέλη, κατέληξε κάπου στη μέση.

«Το ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοι θα χρησιμοποιήσουν, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όλα τα απαραίτητα στρατιωτικά και μη στρατιωτικά μέσα για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και να αποτρέψουν όλες τις απειλές από όλες τις κατευθύνσεις. Θα συνεχίσουμε να ανταποκρινόμαστε με τον τρόπο, το χρονοδιάγραμμα και τον τομέα της επιλογής μας», ανέφεραν στην δήλωσή τους.

• Διαβάστε αναλυτικά: ΝΑΤΟ για ρωσικές παραβιάσεις: Η απάντηση θα είναι σθεναρή - Σταθερή η δέσμευση στο άρθρο 5

Ο τρόπος και κυρίως οι διεργασίες που οδήγησαν στην έκδοση του ανακοινωθέντος υπογραμμίζουν πόσο δύσκολο θα είναι να επιτευχθεί συναίνεση επί του θέματος, ανέφεραν αξιωματούχοι, ακόμη και καθώς η Ρωσία συνεχίζει να επεκτείνει τις επιθέσεις της κατά της Ουκρανίας, οι οποίες επανειλημμένα έχουν εισέλθει σε έδαφος του ΝΑΤΟ και την ανάπτυξη των στρατιωτικών της δυνάμεων κοντά στην Ευρώπη.

Ακόμη και ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος από καιρό προσπαθεί να δώσει στη Ρωσία το πλεονέκτημα της αμφιβολίας, έλαβε θέση την Τρίτη, απαντώντας «Πιστεύω πως ναι» όταν ρωτήθηκε αν θεωρεί ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να καταρρίψει ρωσικά αεροσκάφη που παραβιάζουν τον εναέριο χώρο του.

«Σας προειδοποιήσαμε»

Μόνο τις τελευταίες δύο εβδομάδες, η Ρωσία εκτόξευσε 21 drones στην Πολωνία, μερικά από τα οποία καταρρίφθηκαν από μαχητικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ. Ένα ρωσικό drone επίθεσης πέταξε στη Ρουμανία, τρία ρωσικά αεροσκάφη πέταξαν πάνω από την Εσθονία χωρίς άδεια και με τους αναμεταδότες τους απενεργοποιημένους, ενώ ένα ρωσικό στρατιωτικό αεροσκάφος πέταξε σε χαμηλό ύψος πάνω από μια φρεγάτα του γερμανικού ναυτικού στη Βαλτική Θάλασσα το περασμένο Σαββατοκύριακο, όπως αποκάλυψε την Τετάρτη ο υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Μπόρις Πιστόριους.

Η Νορβηγία ανακοίνωσε επίσης τη Δευτέρα ότι η Ρωσία είχε παραβιάσει τον εναέριο χώρο της τρεις φορές μόνο φέτος: Δύο φορές πάνω από τη θάλασσα κοντά στο Βάρντο, στην άκρη της βορειοανατολικής Νορβηγίας, και μία φορά πάνω από μια ακατοίκητη περιοχή στη βορειοανατολική κομητεία Φινμάρκ.

Δεν είναι ακόμη σαφές εάν όλα αυτά τα περιστατικά ήταν σκόπιμα. Αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και της Ευρώπης εξακολουθούν να εξετάζουν το ενδεχόμενο ότι η εισβολή των drones στην Πολωνία, για παράδειγμα, ήταν αποτέλεσμα ηλεκτρονικής παρεμβολής από την Ουκρανία που τους έβγαλε εκτός πορείας, σύμφωνα με το CNNi.

Ένας άλλος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ δήλωσε στο CNNi ότι δεν θεωρούν τα σχόλια του Τραμπ ως πίεση προς το ΝΑΤΟ να αλλάξει την πολιτική του, και υποστήριξε ότι το ΝΑΤΟ δεν πρέπει να το πράξει. «Είναι η στιγμιαία εκρηκτική αντίδρασή του», είπε ο αξιωματούχος για τη δήλωση του Τραμπ. «Από την πλευρά μας, ανταποκριθήκαμε στις εισβολές με ικανότητα, ενώ από την πλευρά της Ρωσίας, με ανικανότητα. Γιατί λοιπόν να τα καταρρίψουμε;».

Ωστόσο, για αρκετές χώρες του ΝΑΤΟ, ιδίως εκείνες που βρίσκονται στην ανατολική πτέρυγα της συμμαχίας και είναι πιο κοντά στη Ρωσία, η πρόθεση δεν έχει σημασία — πιστεύουν ότι η Μόσχα πρέπει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της όλο και πιο απερίσκεπτης και επικίνδυνης συμπεριφοράς της.

«Αν άλλος πύραυλος ή αεροσκάφος εισέλθει στον εναέριο χώρο μας χωρίς άδεια – σκόπιμα ή «κατά λάθος» – και καταρριφθεί, και τα συντρίμμια πέσουν σε έδαφος του ΝΑΤΟ, παρακαλώ μην έρθετε εδώ να κλαψουρίζετε», δήλωσε ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών Ράντεκ Σικόρσκι τη Δευτέρα κατά τη διάρκεια έκτακτης συνάντησης στα Ηνωμένα Έθνη. «Σας προειδοποιήσαμε», είπε.

«Η σύνεση δεν είναι δειλία»

Ο Τσέχος πρόεδρος Πιοτρ Πάβελ δήλωσε επίσης την Τρίτη ότι «πρέπει να ανταποκριθούμε κατάλληλα, συμπεριλαμβανομένης της πιθανής κατάρριψης ρωσικών αεροσκαφών. Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών στην Πολωνία και την Εσθονία, καθώς και όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία εδώ και τέσσερα χρόνια, μας αφορούν όλους. Αν δεν παραμείνουμε ενωμένοι, αργά ή γρήγορα θα συμβεί και σε εμάς».

Ένας ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ δήλωσε στο CNNi ότι πιστεύει ότι η Ρωσία διερευνά τα αδύνατα σημεία της άμυνας του ΝΑΤΟ και συλλέγει πληροφορίες σχετικά με το πόσο μακριά είναι διατεθειμένη να φτάσει η συμμαχία για να προστατεύσει τον εναέριο χώρο της, μια ανησυχία που επανέλαβε την Τρίτη ο υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Μπόρις Πιστόριους.

«Η εισβολή ρωσικών drones και πολεμικών αεροσκαφών βαθιά στον εναέριο χώρο της Πολωνίας και της Εσθονίας και η πτήση πάνω από μια γερμανική φρεγάτα στη Βαλτική Θάλασσα μέσα σε λίγες ημέρες καθιστούν σαφές ότι η Ρωσία δοκιμάζει κυριολεκτικά τα σύνορα, συμπεριλαμβανομένων των κρατών του ΝΑΤΟ, με αυξανόμενη συχνότητα και ένταση», δήλωσε ο Πιστόριους.

Ωστόσο, ο Πιστόριους αντιτάχθηκε έντονα στο να παρασυρθεί η Γερμανία στην «παγίδα της κλιμάκωσης» της Ρωσίας και προέτρεψε σε ηρεμία στην απάντηση του ΝΑΤΟ.

«Οι επιπόλαιες απαιτήσεις να καταρριφθεί κάτι» δεν βοηθούν, δήλωσε ο Πιστόριους την Τετάρτη. «Η σύνεση δεν είναι δειλία, αλλά ευθύνη απέναντι στη χώρα σου και στην ειρήνη στην Ευρώπη».

Ο Φινλανδός πρόεδρος Αλεξάντερ Στουμπ προέτρεψε επίσης σε προσοχή, συμβουλεύοντας τους συμμάχους την Τρίτη σε συνέντευξή του στο Bloomberg «να μην αντιδράσουν υπερβολικά, αλλά να είναι αρκετά αποφασιστικοί, γιατί το μόνο πράγμα που καταλαβαίνει η Ρωσία είναι η δύναμη».

«Υψηλότερος κίνδυνος κλιμάκωσης»

Ο στρατηγός Γκρινκέβιτς, δήλωσε την Τετάρτη στη γαλλική εφημερίδα Le Monde ότι η κατάρριψη ενός μαχητικού αεροσκάφους είναι πολύ πιο επικίνδυνη από την κατάρριψη ενός drone.

«Είναι πολύ πιο εύκολη απόφαση να καταρρίψεις ένα μη επανδρωμένο drone που εισέρχεται στον εναέριο χώρο», είπε. «Πρέπει να λάβουμε υπόψη παράγοντες όπως: πού βρίσκεται, τι υπάρχει από κάτω του όταν το καταρρίπτουμε, ποιος είναι ο κίνδυνος για τον πληθυσμό από την εμπλοκή του και τι απειλεί».

Ωστόσο, η κατάρριψη επανδρωμένων αεροσκαφών όπως μαχητικά αεροσκάφη ενέχει σαφώς «υψηλότερο κίνδυνο κλιμάκωσης, εάν η εμπλοκή έχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο ατόμων και από τις δύο πλευρές», δήλωσε ο Γκρίνκεβιτς.

«Μπορώ να πω ότι αν υπάρχει πραγματική απειλή από οποιοδήποτε αντικείμενο στον αέρα, επανδρωμένο ή μη επανδρωμένο κ.λπ., είμαστε έτοιμοι να λάβουμε οποιαδήποτε μέτρα είναι απαραίτητα για την υπεράσπιση του πληθυσμού μας» είπε.

Ο Γκρίνκεβιτς αναγνώρισε τις διαφορετικές προσεγγίσεις εντός του ΝΑΤΟ σε αυτό το ζήτημα, λέγοντας στη Le Monde ότι κάθε χώρα εντός της συμμαχίας έχει διαφορετικές προσδοκίες σχετικά με το πότε και πώς πρέπει να παρεμβαίνουν τα μέσα του ΝΑΤΟ. Ορισμένες χώρες, όπως η Πολωνία, επιθυμούν «μια πολύ ευρεία εφαρμογή» των πόρων του ΝΑΤΟ για την αντιμετώπιση πιθανών απειλών, είπε, αλλά «άλλες χώρες έχουν διαφορετική άποψη».

«Συνεργαζόμαστε μαζί τους για να καθορίσουμε τους παράγοντες που θα θέλαμε να λάβουν υπόψη και πότε θα ήθελαν να αναλάβουν δράση σε εθνικό επίπεδο έναντι δράσης του ΝΑΤΟ», δήλωσε. «Δεν είναι το ίδιο σε κάθε χώρα, αλλά συνεργαζόμαστε στενά μαζί τους για να διασφαλίσουμε ότι περιορίζουμε τον αριθμό των περιορισμών όσο το δυνατόν περισσότερο, επειδή αυτό μας δίνει τη μεγαλύτερη τακτική ευελιξία».

Πηγή: NATO divided on how to respond to repeated Russian incursions, byNatasha Bertrand, Kylie Atwood.