Είναι επίσημο: Έχουμε εντοπίσει 6.000 πλανήτες πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, ανακοίνωσε η NASA

Ο αριθμός αυτός, αν και εντυπωσιακός, παραμένει αμελητέος μπροστά στα εκατό δισεκατομμύρια πλανήτες που εκτιμάται ότι υπάρχουν μόνο στον Γαλαξία μας. Παρ’ όλα αυτά, πρόκειται για ένα ορόσημο που σηματοδοτεί τη ραγδαία πρόοδο της αστρονομίας τις τελευταίες δεκαετίες, αναφέρει το LiveScience.

Η εποχή των εξωπλανητών ξεκίνησε το 1992, όταν οι αστρονόμοι εντόπισαν ένα ζεύγος πλανητών που περιφέρονταν γύρω από ένα πάλσαρ (αστέρας νετρονίων με ισχυρό μαγνητικό πεδίο). Τρία χρόνια αργότερα, εντοπίστηκε ο πρώτος εξωπλανήτης γύρω ένα άστρο κύριας ακολουθίας. Με την έναρξη των αποστολών Kepler και TESS της NASA, ο αριθμός των επιβεβαιωμένων εξωπλανητών συνέχισε να αυξάνεται.

Το 2015 η NASA ανακοίνωσε ότι το Kepler είχε ανακαλύψει τον 1000ό εξωπλανήτη. Το 2016 μόνο προστέθηκαν σχεδόν 1.500, και ο συνολικός αριθμός έφτασε τους 5.000 το 2022. Και ερχόμαστε στο σήμερα, με τη NASA να ανακοινώνει ότι υπάρχουν 6.000 επιβεβαιωμένοι εξωπλανήτες.

Εντελώς διαφορετικοί κόσμοι

Πολλοί από τους εξωπλανήτες που έχουμε ανακαλύψει δεν μοιάζουν με τίποτα από το δικό μας ηλιακό σύστημα. Υπάρχουν «θερμοί Δίες», τεράστιοι γίγαντες αερίου που περιφέρονται γύρω από τα άστρα τους σε λίγες ημέρες· πλανήτες με τόσο σύντομη τροχιά ώστε να ολοκληρώνουν έναν κύκλο σε λίγες ώρες· και πλανήτες παλιρροϊκά «κλειδωμένοι» με τα άστρα τους, με μία πλευρά μόνιμα καυτή και την άλλη παγωμένη.

Άλλοι έχουν τόσο ακραίες θερμοκρασίες, πιέσεις και χημικά συστατικά, που μπορεί να βρέχει σίδηρο. Άλλοι έχουν πυκνότητες μικρότερες κι από του φελιζόλ. Κάποιοι φαίνεται να καλύπτονται από τεράστιους ωκεανούς, ενώ άλλοι είναι τυλιγμένοι σε τοξικά αέρια.

Πώς ανιχνεύουμε εξωπλανήτες

Η ανίχνευση αυτών των κόσμων δεν είναι εύκολη υπόθεση εξαιτίας των τεράστιων αποστάσεων από εμάς, της εκτυφλωτικής λάμψης των άστρων τους και της μικρής φωτεινότητας των πλανητών. Η συντριπτική πλειονότητα των ανιχνεύσεων εξωπλανητών είναι έμμεσες. H μέθοδος διέλευσης (όπου μετράται η μείωση της φωτεινότητας ενός άστρου όταν το διασχίζει ο πλανήτης), την οποία χρησιμοποιεί το Kepler και το TESS έχει δώσει σχεδόν 4.500 ανακαλύψεις. Η μέθοδος ακτινικής ταχύτητας (που καταγράφει τις μικρές «ταλαντώσεις» που προκαλεί η βαρυτική έλξη ενός πλανήτη στο άστρο του) έχει δώσει περίπου 1.140 ανακαλύψεις. Άλλες μέθοδοι με μικρότερη συμβολή είναι η αστρομετρία (που ανιχνεύει μικροσκοπικές κινήσεις) και ο βαρυτικός φακός (όπου η παρουσία ενός πλανήτη εισάγει ανωμαλίες στο παρατηρούμενο φως).

Αν και αποτελεσματικές, οι παραπάνω μέθοδοι είναι έμμεσες. Μόνο η άμεση απεικόνιση μπορεί να μετρήσει τη χημεία των ατμοσφαιρών των εξωπλανητών και δεν απαιτεί συγκεκριμένες τροχιακές ευθυγραμμίσεις ή προσανατολισμούς. Αλλά είναι δύσκολη, γι΄αυτό και λιγότεροι από 100 εξωπλανήτες έχουν απεικονιστεί άμεσα.

Πέρα από τους 6.000 επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες, υπάρχουν χιλιάδες άλλοι υποψήφιοι, αλλά χρειάζεται πολλή δουλειά για να επιβεβαιωθούν. Τα δεδομένα μπορεί να παραπλανήσουν. Για παράδειγμα, μια ηλιακή έκλαμψη ή ένα σφάλμα μέτρησης μπορεί να μιμηθεί την παρουσία πλανήτη. Έτσι, κάθε υποψήφιος πρέπει να παρατηρηθεί ξανά με διαφορετικά όργανα. Ενδεικτικά, από τον Ιούλιο του 2025 το TESS έχει καταγράψει περισσότερους από 7.600 πιθανούς εξωπλανήτες, αλλά μόλις λίγο περισσότεροι από 600 έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι στιγμής.