Η φυσικοθεραπεία εργαλείο πρόληψης και στήριξης των δομών υγείας

Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, το 2024, το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών ανήλθε στο 23,3% του συνολικού πληθυσμού ενώ έως το 2070 αναμένεται να αυξηθεί σταδιακά στο 33,1%, οδηγώντας σε αυξημένες ανάγκες για δαπάνες υγείας και φαρμάκου λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.

Ταυτόχρονα, το αρνητικό φυσικό ισοζύγιο (γεννήσεις - θάνατοι) οδηγεί σε σταδιακή μείωση του συνολικού πληθυσμού στα 8 εκατ. μέχρι το 2070. Επιπρόσθετα, το 2024, το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω με χρόνιο πρόβλημα υγείας αντιστοιχεί στο 24,5%, ενώ στην ηλικιακή κατηγορία άνω των 65 ετών ξεπερνά το 60%, δημιουργώντας μεγαλύτερη πίεση στις δαπάνες υγείας.

Ο χαμηλός δημόσιος προϋπολογισμός αποτελεί ένας ακόμη εμπόδιο για την καθιέρωση της φυσικοθεραπείας ως μέσο πρόληψης και μη επεμβατικής θεραπείας, καθώς στην Ελλάδα αναλογούν περίπου 80 εκατ. ευρώ, ενώ στο Βέλγιο, χώρα με τον ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα, ο δημόσιος προϋπολογισμός ξεπερνά το ένα δισ. ευρώ.

Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής Κώστας Αθανασάκης, παρουσιάζοντας μελέτη την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου για λογαριασμό του Πανελληνίου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών, με παρόντες τον υπουργό Υγείας Άδωνι Γεωργιάδη και τη διοικήτρια του ΕΟΠΥΥ Θεανώ Καρποδίνη, τόνισε μεταξύ άλλων:

«Σε ένα περιβάλλον σύνθετων αναγκών υγείας, όπως αυτές ανακύπτουν από τη χρόνια νοσηρότητα και την πολυνοσηρότητα, σε συνδυασμό με τη δημογραφική γήρανση του πληθυσμού, είναι ανάγκη να δούμε την φροντίδα υγείας -τη φροντίδα των πασχόντων- σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Το πλαίσιο αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει διεπιστημονικές προσεγγίσεις και την συμμετοχή επαγγελματιών υγείας από διαφορετικά πεδία, ώστε να καλύπτονται με βέλτιστο τρόπο οι ανάγκες των πασχόντων. Στην ομάδα αυτή, καίρια θέση κατέχει η φυσικοθεραπεία, η οποία μπορεί να συνδράμει με αποδοτικό τρόπο, σύμφωνα και με τα ευρήματα της μελέτης, τόσο στην αποκατάσταση μετά από ένα πρόβλημα υγείας όσο και -και ενδεχομένως αυτό να είναι σημαντικότερο, αν και λιγότερο γνωστό- στην πρόληψη της εμφάνισης ή της εξέλιξης ενός προβλήματος υγείας.

Σε ένα περιβάλλον όπου η βελτίωση της ποιότητας ζωής αλλά και παραμέτρων όπως η παραγωγικότητα και η συμμετοχή στην κοινωνική ζωή είναι βασικά ζητούμενα, η φυσικοθεραπεία, στο πλαίσιο μιας διεπιστημονικής προσέγγισης των αναγκών υγείας, μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο. Για να συμβεί, όμως, αυτό, χρειάζεται μια ανανεωμένη θεώρηση του μοντέλου φροντίδας, ένα πλαίσιο συμμετοχής των συναφών ειδικοτήτων αλλά και ένα πλαίσιο κινήτρων ώστε οι υπηρεσίες αυτές να μπορούν να αναπτυχθούν».

Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών, κος Πέτρος Λυμπερίδης, ανέφερε: «Στον Πανελλήνιο Σύλλογο Φυσικοθεραπευτών, έχουμε προτάσεις που, εάν τις εφαρμόσουμε σήμερα, μπορούμε σε πολύ λίγα χρόνια από τώρα να έχουμε απτά αποτελέσματα και στην κατεύθυνση εξοικονόμισης πόρων αλλά και της βελτίωσης της υγείας των πολιτών της χώρας. Με δεδομένο την καθοριστική συμβολή της επιστήμης της φυσικοθεραπείας στην πρόληψη και τη βελτίωση της υγείας, της κινητικότητας, της αυτονομίας και της αναβάθμισης της ποιότητας ζωής των ανθρώπων όλων των ηλικιών και καθώς ο πληθυσμός της χώρας γερνά και δυνητικά θα μεγαλώσει η ανάγκη παροχής φυσικοθεραπευτικών υπηρεσιών, υλοποιήσαμε αυτή την μελέτη για την συνεισφορά του Κλάδου στην Υγεία. Την παραδίδουμε σήμερα (22 Οκτωβρίου 2025) στο Υπουργείο Υγείας και τους αρμόδιους φορείς, με γνώμονα τη μέριμνα για την ελάφρυνση του Συστήματος Υγείας της χώρας μας και συνεπακολούθως την προσπάθεια για την ενίσχυση και την αναγνώριση του ρόλου του σύγχρονου φυσικοθεραπευτή σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του ανθρώπου, στην καθημερινότητά του.

Η μελέτη

Τα αποτελέσματα της μελέτης, αναδεικνύουν με τεκμηριωμένο τρόπο την πολυδιάστατη αξία της φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης, τόσο στον τομέα της πρόληψης όσο και της θεραπευτικής αποκατάστασης, επιβεβαιώνοντας ότι η φυσικοθεραπεία συμβάλλει ουσιαστικά στη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής των πολιτών, ενώ παράλληλα προσφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη στα συστήματα υγείας μέσω της μείωσης του κόστους νοσηλείας, της πρόληψης χρόνιων παθήσεων και της ταχύτερης αποκατάστασης των ασθενών.

Η συμβολή της Φυσικοθεραπείας στην Υγεία του πληθυσμού και την εξοικονόμηση πόρων στο Σύστημα Υγείας

Τα οφέλη που προκύπτουν για την υγεία και σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα των φυσικοθεραπευτικών παρεμβάσεων είναι επαρκώς τεκμηριωμένα στη διεθνή βιβλιογραφία. Επειδή τις περισσότερες φορές όμως οι παρεμβάσεις, εκτός από το να είναι κλινικά αποτελεσματικές, αποφέρουν και οικονομικά οφέλη (η βελτίωση της ποιότητας ζωής υπερβαίνει το κόστος της θεραπείας) η ευεργετική διάσταση της φυσικοθεραπείας επεκτείνεται και στον τομέα της οικονομίας (APA, 2021).

Η αύξηση της μέσης συνολικής δαπάνης για την παροχή φυσικοθεραπευτικών υπηρεσιών έχει συνδεθεί θετικά με την καθαρή αύξηση του μέσου καθαρού οικονομικού οφέλους τόσο για τους ασθενείς όσο και για το σύστημα υγείας συνολικά (Andrews, et al., 2015; Fritz et al., 2017; APA, 2021).

Η φυσικοθεραπεία ως κρίσιμο μέσο πρόληψης

Ουσιαστικά, το καθαρό οικονομικό όφελος προέρχεται από την ποιοτική αναβάθμιση της καθημερινότητας και από την εξοικονόμηση που προκύπτει από τη μείωση του κόστους που θα εμπεριείχαν άλλες πιο δαπανηρές θεραπείες εάν είχαν προκριθεί σε βάρος της φυσικοθεραπείας.

Πιο συγκεκριμένα, η φυσικοθεραπεία οδηγεί σε μείωση τόσο του άμεσου όσο και του έμμεσου κόστους των καταστάσεων/νοσημάτων:

• Στην πλευρά του άμεσου κόστους περιλαμβάνονται οι χειρουργικές επεμβάσεις ή και η φαρμακευτική αγωγή που ένας ασθενής ενδεχομένως θα χρειαζόταν αν η πάθησή του δεν είχε αντιμετωπιστεί με την φυσικοθεραπεία
• Στο έμμεσο κόστος συγκαταλέγεται η απώλεια παραγωγικότητας των ατόμων λόγω του πόνου ή και της αναπηρίας που συνδέεται με μια πάθηση, η ανάγκη για αναρρωτικές άδειες ή και η πρόωρη συνταξιοδότηση σε κάποιες περιπτώσεις (Stewart et al., 2003; Guo et al., 2011).

Η φυσικοθεραπεία έχει αποδειχθεί πως, για ένα μεγάλο εύρος ασθενειών που περιλαμβάνει από μυοσκελετικές παθήσεις και τραυματισμούς μέχρι νευρολογικές παθήσεις, αποτελεί την πιο οικονομικά αποδοτική θεραπευτική προσέγγιση συγκριτικά με άλλες πιο δαπανηρές (και ίσως λιγότερο αποτελεσματικές) παρεμβάσεις, όπως οι επεμβάσεις ή η μακροχρόνια χρήση φαρμακευτικής αγωγής (McCarthy, 2006).

Η οικονομική συνεισφορά της φυσικοθεραπείας

Καρκίνος (*1): Το μέσο καθαρό όφελος της αποθεραπείας του καρκίνου με βάση τη φυσικοθεραπεία εκτιμάται ότι είναι 3.514 δολάρια ανά επεισόδιο φροντίδας. Το κόστος ανά QALY που αποκτάται σε σχέση με άλλες μορφές φροντίδας κινείται σε οικονομικά αποδοτικά επίπεδα.

Οστεοαρθρίτιδα (γόνατο, *1): Το μέσο καθαρό όφελος από τη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος με βάση την φυσικοθεραπεία εκτιμάται ότι είναι 13.981 $ ανά επεισόδιο φροντίδας. Το κόστος ανά QALY που κερδίζεται μέσω της φυσικοθεραπείας σε σχέση με άλλες θεραπευτικές επιλογές, (ενδοαρθρικών ενέσεων γλυκοκορτικοειδών) εκτιμάται ότι είναι 51.906 δολάρια.

Επικονδυλίτιδα (*1): Το μέσο καθαρό όφελος από τη θεραπεία της επικονδυλίτιδας με φυσικοθεραπεία εκτιμάται ότι είναι 10.739 δολάρια ανά επεισόδιο φροντίδας. Το κόστος ανά QALY που κερδίζεται μέσω της φυσικοθεραπείας σε σχέση με άλλες θεραπευτικές επιλογές, όπως η φαρμακοθεραπεία, εκτιμάται στα 23.141 δολάρια.

Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα (*1): Το μέσο καθαρό όφελος από τη θεραπεία του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα με φυσικοθεραπεία εκτιμάται ότι είναι 39.533 δολάρια ανά επεισόδιο φροντίδας. Το κόστος ανά QALY που κερδίζεται σε σχέση με την εναλλακτική επιλογή (χειρουργική επέμβαση) εκτιμάται ότι είναι 41.206 δολάρια.

Χρόνιος πόνος στον αυχένα (*2): Το μέσο καθαρό όφελος από τη θεραπεία του χρόνιου πόνου στον αυχένα με φυσικοθεραπεία εκτιμάται ότι είναι 3.416 δολάρια ανά επεισόδιο φροντίδας. Το κόστος ανά QALY που κερδίζεται μέσω της φυσικοθεραπείας σε σχέση με άλλες θεραπευτικές επιλογές, εκτιμάται σε 79.242 δολάρια.

Πρόληψη πτώσεων ηλικιωμένων (*1): Το μέσο καθαρό όφελος από την φυσικοθεραπεία αναφορικά με την πρόληψη πτώσεων εκτιμάται ότι είναι 2.144 δολάρια ανά επεισόδιο φροντίδας. Το κόστος ανά QALY που κερδίζεται σε σχέση με άλλες επιλογές φροντίδας που εκτιμήθηκαν στη μελέτη υπολογίζεται σε 13.425 δολάρια.

Πηγή: APTA (2023), APA (2020) (*1): Τα στοιχεία αφορούν της Η.Π.Α, (*2): Τα στοιχεία αφορούν την Αυστραλία

Βασικά οφέλη της φυσικοθεραπείας, όπως προκύπτουν από την ανασκόπηση των διεθνών τεκμηρίων στη μελέτη

Επιτυχής διαχείριση πόνου:Μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων η φυσικοθεραπεία αποτελεί μια ολιστική μέθοδο διαχείρισης του πόνου.

Βελτιωμένη κινητικότητα και καλύτερη σωματική λειτουργία: Η φυσικοθεραπεία συνεισφέρει σημαντικά και βοηθά τους ασθενείς να ανακτήσουν ή να βελτιώσουν τις κινητικές τους λειτουργίες.

Μυϊκή ενδυνάμωση: Μέσω συγκεκριμένων τεχνικών η φυσικοθεραπεία συμβάλει στην ανάπτυξη της μυϊκής αντοχής και της μυϊκής ενδυνάμωσης γενικότερα.

Πρόληψη εμφάνισης τραυματισμών και μυοσκελετικών παθήσεων: Οι φυσικοθεραπευτές διεθνώς τεκμαίρεται πως χρησιμοποιούν ολοκληρωμένες μεθόδους με σκοπό την αποτελεσματική πρόληψη των τραυματισμών και των μυοσκελετικών παθήσεων.

Μετεγχειρητική αποκατάσταση: Η φυσικοθεραπεία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της μετεγχειρητικής αποκατάστασης.

Νευρολογική αποκατάσταση (neurological rehabilitation): Η φυσικοθεραπεία ενδείκνυται ως η πιο αποτελεσματική μέθοδος αποκατάστασης από κάποια νευρολογική πάθηση.

Διαχείριση χρόνιων καταστάσεων υγείας: Παρέχονται συμβουλές τροποποίησης του τρόπου ζωής και τεχνικές καλύτερης αυτοδιαχείρισης, με σκοπό την συνολική προαγωγή της υγείας.

Οικονομική αποδοτικότητα: Οι παρεμβάσεις με επίκεντρο τη φυσικοθεραπεία εκτός από το να είναι κλινικά αποτελεσματικές, αποφέρουν και οικονομικά οφέλη.

Εργαλείο για χρόνια νοσήματα και κακές συνήθειες

Η φυσικοθεραπεία μπορεί να συμβάλει στην τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου που συνδέονται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής (παχυσαρκία ή υπέρβαρο, κάπνισμα, υπερκατανάλωση αλκοόλ, καθιστική ζωή) και, σε συνδυασμό με άλλες πρώιμες παρεμβάσεις πρόληψης, να μειώσει σημαντικά, σε μακροχρόνιο ορίζοντα, την εμφάνιση νευρολογικών, αναπνευστικών, μυοσκελετικών ακόμα και καρδιοαγγειακών παθήσεων, για την αντιμετώπιση των οποίων επιβαρύνεται σημαντικά το σύστημα υγείας. Τα ευρύτερα οφέλη που προκύπτουν για την υγεία από την χρήση της φυσικοθεραπείας σε όλο το φάσμα της υγειονομική φροντίδας έχουν τεκμηριωθεί από ένα πλήθος ερευνητικών μελετών. Αναλυτικότερα, έχει αποδειχθεί ότι οι διάφορες φυσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις, με βασικό τους συστατικό την θεραπευτική άσκηση, έχουν ευεργετική επίδραση σε μεγάλο εύρος ασθενειών.

Δεδομένου του πεπερασμένου που χαρακτηρίζει τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους της Ελλάδας, στόχος της αρμόδιας ρυθμιστικής αρχής πρέπει να είναι η στοχευμένη επιλογή μεταξύ δύο ή περισσοτέρων υπηρεσιών ανάλογα με την κλινική αποτελεσματικότητα και την οικονομική αποδοτικότητα. Παρότι η φυσικοθεραπεία αποτελεί την πιο ορθή επιλογή θεραπείας που πληροί και τα δύο κριτήρια, άλλες πιο δαπανηρές και λιγότερο αποτελεσματικές θεραπείες μπορεί να εγκρίνονται και προωθούνται.

Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και στο σύνολο των προηγμένων χωρών παγκοσμίως, η φυσικοθεραπεία αποτελεί αδιαπραγμάτευτο κοινωνικό αγαθό. Θεωρείται το βασικό μέσο πρόληψης και αποκατάστασης και, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν απαιτείται η προηγούμενη παραπομπή από τον αρμόδιο γιατρό. Μάλιστα, σε περιπτώσεις μυοσκελετικής διαταραχής ή κινητικής δυσλειτουργίας, η θεραπεία με επίκεντρο την φυσικοθεραπεία αποτελεί την πρώτη κατά σειρά παρέμβαση στα περισσότερα συστήματα υγείας του εξωτερικού (ΗΠΑ, Γερμανία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία). Μόνο εάν η προσέγγιση με βάση τη φυσικοθεραπεία δεν καταφέρει να επιτύχει τον θεραπευτικό σκοπό της, τότε και μόνο ο ασθενής παραπέμπεται στον αρμόδιο ιατρό (ορθοπεδικό, φυσίατρο, νευρολόγο) προκειμένου να επαναξιολογηθεί η κατάσταση και να ακολουθηθεί νέα μέθοδος θεραπείας (φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργική επέμβαση).

Η θεσμοθέτηση της αυτοπαραπομπής (direct access) του ασθενή στον φυσικοθεραπευτή αποτελεί κρίσιμο βήμα για τη βελτίωση της πρόσβασης στις υπηρεσίες φυσικοθεραπείας και την αποσυμφόρηση του συστήματος υγείας. Σήμερα, στην Ελλάδα, η φυσικοθεραπεία καλύπτεται ασφαλιστικά μόνο κατόπιν ιατρικής παραπομπής, γεγονός που καθυστερεί τη διάγνωση και τη θεραπεία. Σε διεθνές επίπεδο, οι φυσικοθεραπευτές πρώτης επαφής (FCPs) αξιολογούν και διαχειρίζονται μυοσκελετικά προβλήματα, προσφέροντας έγκαιρη παρέμβαση, ταχύτερη ανάρρωση και μείωση περιττών επισκέψεων σε γιατρούς ή νοσοκομεία. Η εφαρμογή του μοντέλου αυτού οδηγεί σε εξοικονόμηση χρόνου και κόστους, αποδοτικότερη κατανομή πόρων και βελτιωμένα αποτελέσματα υγείας, αναδεικνύοντας τη φυσικοθεραπεία ως πρώτη γραμμή φροντίδας για τα μυοσκελετικά νοσήματα. Για την χώρα μας, η αναθεώρηση του υπάρχοντος πλαισίου δεν αποτελεί μόνο θέμα υγειονομικής πολιτικής, αλλά στρατηγική επένδυση για ένα βιώσιμο σύστημα υγείας, με ουσιαστικά οικονομικά και κοινωνικά οφέλη για την Πολιτεία και τους πολίτες.

Η κατ’ οίκον φυσικοθεραπεία αποτελεί μια οικονομικά αποδοτική και πρακτικά αποτελεσματική λύση που συμβάλλει στη μείωση της διάρκειας νοσηλείας, στην αποδέσμευση νοσοκομειακών κλινών και στη μείωση του κόστους υγειονομικής περίθαλψης. Εξασφαλίζει συνέχεια φροντίδας με συστηματική παρακολούθηση από εξειδικευμένους επαγγελματίες και επιτρέπει σε ασθενείς με περιορισμένη κινητικότητα ή δυσκολία πρόσβασης να λάβουν ποιοτικές υπηρεσίες αποκατάστασης στο σπίτι. Επιπλέον, προλαμβάνει πτώσεις και επανανοσηλείες, ενισχύει την ανεξαρτησία και την ευημερία των ασθενών και συμβάλλει στη μείωση της θνησιμότητας, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους και μετεγχειρητικούς ασθενείς. Συνολικά, η κατ’ οίκον φυσικοθεραπεία προκύπτει ως βέλτιστη και βιώσιμη επιλογή για το σύστημα υγείας και για τους πολίτες.

Δείτε εδώ ολόκληρο το αφιέρωμα του CNN Greece στην Υγεία