Η εφηβεία του εγκεφάλου διαρκεί μέχρι τα… 32 διαπίστωσε νέα μελέτη

Η ανακάλυψη προέκυψε από σαρώσεις περίπου 4.000 ανθρώπων έως 90 ετών, με στόχο τη χαρτογράφηση των νευρωνικών συνδέσεων. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα ευρήματά τους που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Communications, θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε γιατί ο κίνδυνος ψυχικών διαταραχών και άνοιας ποικίλλει κατά τη διάρκεια της ζωής.

Ο εγκέφαλος αλλάζει συνεχώς, ανταποκρινόμενος σε νέες γνώσεις και εμπειρίες, αλλά η έρευνα δείχνει ότι αυτό δεν υπάρχει ένα ομαλό μοτίβο από τη γέννηση μέχρι το θάνατο. Αντίθετα, διακρίνονται πέντε φάσεις του εγκεφάλου:

• Παιδική ηλικία: από τη γέννηση έως την ηλικία των εννέα ετών
• Εφηβεία: από εννέα έως 32 ετών
• Ενηλικίωση: από 32 έως 66 ετών
• Πρώιμη γήρανση: από 66 έως 83 ετών
• Όψιμη γήρανση: από 83 ετών και μετά

«Ο εγκέφαλος επανακαλωδιώνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Οι συνδέσεις ενισχύονται και αποδυναμώνονται, αλλά όχι με σταθερό ρυθμό· υπάρχουν διακυμάνσεις», εξηγεί η επικεφαλής της μελέτης, Δρ. Alexa Mousley στο BBC News. Μερικοί άνθρωποι θα φτάσουν σε αυτά τα ορόσημα νωρίτερα ή αργότερα από άλλους – αλλά οι ερευνητές δήλωσαν εντυπωσιασμένοι από το πόσο σαφώς ξεχώριζαν αυτές οι ηλικίες στα δεδομένα.

Οι πέντε φάσεις του εγκεφάλου μας

Παιδική ηλικία: Η πρώτη περίοδος χαρακτηρίζεται από ραγδαία αύξηση του μεγέθους του εγκεφάλου, αλλά και από «αραίωση» του υπερβολικού αριθμού συνάψεων που σχηματίζονται στην αρχή της ζωής. Η συνολική λειτουργικότητα μειώνεται, καθώς ο εγκέφαλος μοιάζει με παιδί που περιπλανιέται σε ένα πάρκο, πηγαίνοντας όπου του αρέσει, αντί να κατευθύνεται κατευθείαν από το σημείο Α στο σημείο Β.

Εφηβεία: Από τα 9 έτη και μετά, οι συνδέσεις γίνονται απότομα πιο αποτελεσματικές – «μια τεράστια αλλαγή», σύμφωνα με τη Δρ. Mousley. Είναι επίσης η περίοδος με τον υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ψυχικών διαταραχών. Κάποτε θεωρούσαμε ότι η εφηβεία διαρκούσε μέχρι τα 18, πριν η νευροεπιστήμη υποδείξει ότι συνεχίζεται μέχρι τη δεκαετία των 20 και, τώρα, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας των 30. Είναι η μοναδική φάση όπου το νευρωνικό δίκτυο γίνεται πιο αποδοτικό. Η Δρ. Mousley χαρακτήρισε «πολύ ενδιαφέρον» το γεγονός ότι ο εγκέφαλος παραμένει στην ίδια φάση μεταξύ των 9 και των 32 ετών.

Ενηλικίωση: Ακολουθεί μια περίοδος σταθερότητας για τον εγκέφαλο, καθώς εισέρχεται στην μακρύτερη φάση της ζωής του, που διαρκεί τρεις δεκαετίες. Η αλλαγή είναι πιο αργή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου σε σύγκριση με την προηγούμενη, αλλά εδώ βλέπουμε τις βελτιώσεις στην αποτελεσματικότητα του εγκεφάλου να αντιστρέφονται.

Πρώιμη γήρανση: Μετά τα 66, η πτώση δεν είναι απότομη, αλλά υπάρχουν αλλαγές στα μοτίβα των συνδέσεων στον εγκέφαλο, ο οποίος αρχίζει να διαχωρίζεται σε ανεξάρτητες περιοχές, που συνεργάζονται στενά – όπως τα μέλη ενός μουσικού συγκροτήματος, που ξεκινούν και δικά τους solo projects. Είναι επίσης η ηλικία όπου αρχίζουν να εμφανίζονται η άνοια και η υπέρταση, που επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου.

Όψιμη γήρανση: Στα 83 μπαίνουμε στο τελικό στάδιο. Υπάρχουν λιγότερα δεδομένα σε σχέση με τις άλλες ομάδες, καθώς ήταν πιο δύσκολο να βρεθούν υγιείς εγκέφαλοι για σάρωση. Οι αλλαγές στον εγκέφαλο είναι παρόμοιες με αυτές της πρώιμης γήρανσης, αλλά ακόμη πιο έντονες.