3D μοντέλο του λατομείου στο Νησί του Πάσχα αποκαλύπτει πώς φτιάχτηκαν τα αινιγματικά αγάλματα

Παρότι το νησί Ράπα Νούι – όπως είναι η επίσημη ονομασία του – είναι γνωστό για τα τεράστια αγάλματα που βλέπουν προς τον Ειρηνικό, οι κάτοικοί του δεν κατόρθωσαν ποτέ να αναγείρουν αυτό που θα ήταν το μεγαλύτερο μοάι της κοινότητας. Το γιγάντιο κεφάλι, μαζί με εκατοντάδες ακόμη, παραμένει ενσωματωμένο στο βράχο του λατομείου, σε έναν ηφαιστειακό κρατήρα.

Σύμφωνα με μελέτη που μόλις δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLOS One, η κατασκευή των μοάι πιθανότατα οργανώθηκε από μεμονωμένες φατρίες και όχι από μια κεντρική διοίκηση με εργατικό δυναμικό από ολόκληρο το νησί, όπως πιστευόταν παλαιότερα.

Οι ερευνητές κατασκεύασαν το τρισδιάστατο μοντέλο του λατομείου από 11.000 επικαλυπτόμενες εικόνες που τραβήχτηκαν από ένα drone σε μια διαδικασία γνωστή ως φωτογραμμετρία.

Εντόπισαν 30 διακριτές ζώνες λατόμευσης, οι οποίες υποδηλώνουν πολλαπλές, ανεξάρτητες περιοχές εργασίας. Επιπλέον, βρέθηκαν ίχνη μεταφοράς των αγαλμάτων προς διαφορετικές κατευθύνσεις. «Αυτό σημαίνει ότι ολόκληρη η αλυσίδα παραγωγής – από την πρώτη κοπή στο βράχο μέχρι τις τελικές λεπτομέρειες των αγαλμάτων – παρέμεινε εντός μεμονωμένων ζωνών, αντί να μετακινούνται τα αγάλματα μεταξύ περιοχών για διαφορετικές φάσεις παραγωγής», όπως θα συνέβαινε σε ένα βιομηχανικό λατομείο, δήλωσε στο CNNi ο συν-συγγραφέας της μελέτης Carl Lipo, καθηγητής στο τμήμα Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Binghamton στη Νέα Υόρκη.

Πρόσθεσε ότι οι διαφορετικές ζώνες παρουσίαζαν ποικιλία στις μεθόδους εξόρυξης και τις τεχνικές φινιρίσματος, στοιχείο που ενισχύει την άποψη ότι η κοινωνία του Ράπα Νούι δεν ήταν πολιτικά ενιαία αλλά απαρτιζόταν από μικρές, αυτόνομες φατρίες. Μπορείτε να εξερευνήσετε το μοντέλο εδώ.

Βρέθηκαν 426 ημιτελή αγάλματα

Το μοντέλο αναδεικνύει και την μνημειώδη κλίμακα του εγχειρήματος στο μικρό αυτό νησί, όπου από τον 13ο έως τον 17ο αιώνα ανεγέρθηκαν περίπου 1.000 πέτρινα αγάλματα. Το μέσο άγαλμα είχε ύψος 4 μέτρα και ζύγιζε 12,5 τόνους, με μερικά να ξεπερνούν τους 20 τόνους, είπε ο Lipo.

Στο λατομείο αποκαλύφθηκαν 426 ημιτελή μοάι σε διάφορα στάδια, 341 τάφρους που είχαν σκαφτεί για να οριοθετήσουν την περιοχή της λάξευσης, 133 κενά στο βράχο όπου τα αγάλματα είχαν αποσπαστεί επιτυχώς, και πέντε δέστρες που λειτουργούσαν ως σημεία αγκύρωσης για την κατάβαση των μοάι στις πλαγιές. Οι τεχνίτες δούλευαν κυρίως με τα αγάλματα σε ύπτια θέση, σκαλίζοντας συνήθως πρώτα τα πρόσωπα και μετά το περίγραμμα του κεφαλιού και του σώματος στο βράχο.

Μεταξύ των ημιτελών έργων βρίσκεται και αυτό που θα ήταν μεγαλύτερο μοάι αν είχε ολοκληρωθεί. Γνωστό ως Te Tokanga, έχει ύψος 21 μέτρα και θα ζύγιζε περίπου 270 τόνους. Σύμφωνα με τον Lipo, ορισμένες κοινότητες φαίνεται να επιδόθηκαν σε ανταγωνιστική «κλιμάκωση μεγέθους», επιχειρώντας όλο και πιο ογκώδη αγάλματα – υπερβάσεις που συχνά ξεπερνούσαν τα όρια μεταφοράς.

Οι εκατοντάδες ημιτελείς μορφές στο Rano Raraku δεν αποτελούν ένδειξη ξαφνικής εγκατάλειψης του έργου, αλλά κανονικό αποτέλεσμα της συνεχούς παραγωγής. Μια μελέτη του 2019 υποδηλώνει ότι η παραγωγή αγαλμάτων συνεχίστηκε μέχρι την άφιξη των Ευρωπαίων. «Το λατομείο δεν απέτυχε καταστροφικά, αλλά πιθανότατα απενεργοποιήθηκε από την αναστάτωση που προκάλεσαν οι Ευρωπαίοι με την εισαγωγή ασθενειών», επεσήμανε ο Lipo.

Με πληροφορίες από: Easter Island quarry reveals how Polynesians made enigmatic stone statues by Katie Hunt