Ανατροπή στην προϊστορία: Οι άνθρωποι άναψαν φωτιά 350.000 χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε

Μια νέα ανακάλυψη ψημένων ιζημάτων, τεχνουργημάτων και κομματιών πυρίτη για το άναμμα φωτιάς σε αργιλορυχείο της Βρετανίας, υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι είχαν ήδη την ικανότητα δημιουργίας φωτιάς πριν από περισσότερα από 400.000 χρόνια και όχι πριν από 50.000, όπως νομίζαμε μέχρι τώρα, αναφέρει το Science Alert.

«Αυτή η εξαιρετική ανακάλυψη μεταθέτει αυτό το σημείο καμπής περίπου 350.000 χρόνια πίσω», λέει ο αρχαιολόγος του Βρετανικού Μουσείου Ρομπ Ντέιβις.

«Οι επιπτώσεις είναι τεράστιες. Η ικανότητα δημιουργίας και ελέγχου της φωτιάς αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα στην ανθρώπινη ιστορία, με πρακτικά και κοινωνικά οφέλη που άλλαξαν την εξέλιξη του ανθρώπου», συμπληρώνει.

Πώς άναψε η πρώτη ανθρώπινη φωτιά

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η χρήση φωτιάς ξεκίνησε ευκαιριακά, με τους πρώιμους ανθρώπους να αξιοποιούν φλόγες από φυσικές πυρκαγιές. Τεκμήρια για αυτού του είδους χρήση της φωτιάς χρονολογούνται πριν από περισσότερο από ένα εκατομμύριο χρόνια, μια πρακτική που μπορεί να άνθισε για τη συντήρηση κρέατος και άλλων μορφών μαγειρέματος. Ωστόσο, η ικανότητα παραγωγής φωτιάς από το μηδέν αναπτύχθηκε αργότερα.

Μέχρι τώρα, η αρχαιότερη άμεση απόδειξη εσκεμμένης ανθρώπινης πυροδότησης ήταν μόλις 50.000 ετών. Το 2018, μία ανάλυση χειροπελέκεων (μικρά λίθινα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι πρώτοι άνθρωποι) που ανακαλύφθηκαν στη Γαλλία έδειξε ότι είχαν χτυπηθεί επανειλημμένα πάνω σε ορυκτό όπως ο πυρίτης, διαδικασία που παράγει σπινθήρες.

Τώρα, ο Ντέιβις και οι συνεργάτες του εντόπισαν δύο μικρά κομμάτια οξειδωμένου πυρίτη στο χωριό Μπάρναμ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ένα από αυτά βρέθηκε κοντά σε τεχνουργήματα, μεταξύ των οποίων τέσσερις χειροπελέκεις από πυριτόλιθο που είχαν σπάσει από τη θερμότητα, και μια εστία με κοκκινισμένο ίζημα.

«Γεωλογικές μελέτες δείχνουν ότι ο πυρίτης είναι σπάνιος στην περιοχή, κάτι που υποδηλώνει πως μεταφέρθηκε εσκεμμένα για το άναμμα φωτιάς», σημειώνουν οι ερευνητές.

Οι αναλύσεις των ψημένων ιζημάτων έδειξαν επίσης ότι τα χαρακτηριστικά τους προέκυψαν πιθανότατα από επανειλημμένη θέρμανση – δηλαδή από τακτική ανθρώπινη χρήση και όχι από μια μεμονωμένη καύση.

Την άναψαν Νεάντερταλ

Οι δημιουργοί αυτών των φωτιών στη παλαιολιθική Αγγλία ήταν πιθανότατα Νεάντερταλ, ένα ακόμη στοιχείο ότι οι «ξάδελφοί» μας διέθεταν σύνθετες συμπεριφορές, αφηρημένη σκέψη και τεχνολογικές δεξιότητες. Η ικανότητα παραγωγής φωτιάς θα επέτρεπε σε μεγαλύτερες ομάδες να τραφούν και να κοινωνικοποιηθούν, ενώ παρείχε πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες, όπως η δημιουργία κόλλας για πιο εξελιγμένα εργαλεία.

Στη μελέτη τους που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, οι ερευνητές σημειώνουν: «Η πρόσβαση στη φωτιά όλο το χρόνο θα είχε ενισχύσει την κοινοτική εστίαση, ενδεχομένως ως καταλύτης για την κοινωνική εξέλιξη. Θα είχε επιτρέψει το μαγείρεμα σε καθημερινή βάση, θα είχε επεκτείνει την κατανάλωση ριζών, κονδύλων και κρέατος, θα είχε μειώσει την ενέργεια που απαιτείται για την πέψη και θα είχε αυξήσει την πρόσληψη πρωτεϊνών. Αυτές οι διατροφικές βελτιώσεις μπορεί να συνέβαλαν στην αύξηση του μεγέθους του εγκεφάλου, στην ενίσχυση της γνωστικής λειτουργίας και στην ανάπτυξη πιο σύνθετων κοινωνικών σχέσεων».